Κάνιστρο εκλεκτής Ποίησης

Κώστας Πλαστήρας
ΑΝΩΝΥΜΟΙ
[αν και ]
ΠΟΡΤΟΛΑΝΟΙ

1

Έργο παλιό
ανώνυμου χαρτογράφου
Είπε
Άτλας της Μεσογείου που παριστά νησιά του
Αιγαίου.

Πέρασε η εποχή όπου οι πορτολάνοι*
καθοδηγούσαν
τώρα υποδεικνύουν τις παλιές πορείες
τα παλιά τοπονύμια.

Οι τρεις ανώνυμοι Έλληνες χαρτογράφοι
της Λούκα, των Αθηνών και της Νέας Υόρκης
ήξεραν και δεν ήξεραν
γνώριζαν ή δεν γνώριζαν.

2

Αυτός που σήμερα στη Λούκα
Άτλας Ανώνυμος Ελληνικός
Με έξι χάρτες 'Ατλας της Μεσογείου
από χέρι προσεκτικό
-από εξασκημένο λόγιο χέρι-
Κι αυτός των Αθηνών
Ένας αυτοτελής πορτολάνος
της Μεσογείου
Ένας
Ελληνικός Πορτολάνος
Από ανώνυμο χέρι

3

Αυτός
της Νέας Υόρκης ήταν ο πιο πρόχειρος
-εξαιρετικά πρόχειρος-
αν και χρόνια ασχολήθηκε συστηματικά
δεν μπόρεσε να εφαρμόσει όσα διδάχθηκε
γράφοντας, σχεδιάζοντας ή ζωγραφίζοντας.
Παρέλειψε το μαρτελόγιο, έβαλε μόνο μια
κεντρική πυξίδα
κατά το πρότυπο των ναυτικών νηολογίων.
Είχε χέρι αγροίκο και ασταθές.

Δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν
ούτε από πού κρατούσε η σκούφια του
Δεν γνωρίζουμε την όψη του
ήταν, ωστόσο , έλληνας γιατί το έργο του
ελληνικό.
Πόσο έλληνας όμως μπορούσε να είναι;
πόσο ένιωθε
τη γλώσσα της ψυχής του
στον πορτολάνο που ζωγράφισε με λεπτομέρεια
τα νησιά του Αιγαίου;
-Μήπως νησιώτης;

Μήπως από τη χώρα της Λέσβου;
Μήπως από την άκρη του νησιού, σκαρφάλωνε
την απότομη πλαγιά της θάλασσας
στην άκρη του σπιτιού του;

Και τώρα το έργο του σ' ένα βαθύ ντουλάπι
στο μουσείο του Brooklyn

* Σημ. του Γεροντάκου

Πορτολάνος είναι :
α) το κείμενο με οδηγίες προς τους ναυτιλλομένους, για την ασφαλή ρότα τους από λιμάνι σε λιμάνι (πόρτο)
β) Πορτολάνος όμως είναι επίσης ο χάρτης που είτε απεικονίζει απλώς ακτές και λιμάνια διαφόρων περιοχών είτε δίνει αναλυτικές πληροφορίες και περιέχει χρήσιμες σημειώσεις για το ναυτικό που ταξιδεύει.
Oι χειρόγραφοι ελληνικοί πορτολάνοι-κείμενα, που σώζονται μέχρι σήμερα, προέρχονται από τον 16ο και τις αρχές του 17ου αιώνα. Γι' αυτό και η γλώσσα τους είναι η κοινή απλοελληνική του 16ου αιώνα, που από τους συγγραφείς της εποχής ονομάζεται ρωμαϊκόν. Tα κείμενα είναι εξαιρετικά ανορθόγραφα και συχνά περιέχουν όρους και τοπωνύμια παρεφθαρμένα, ιταλικής κυρίως προέλευσης. Eξάλλου, οι ελληνικοί πορτολάνοι βασίζονται σε μεσαιωνικά ιταλικά κείμενα, με αποτέλεσμα οι τεχνικοί ναυτικοί όροι να χρησιμοποιούνται ως lingua franca. Oι πρώτες εκδόσεις των δύο αυτών χειρογράφων που βρίσκονται σε ελληνικές βιβλιοθήκες, είναι πλέον δυσεύρετες.