Χαμιντιέ + Βασιλίσσης Σοφίας= Εθνικής Αμύνης

Ως τα 1890 στη θέση του δρόμου υπήρχε ένας χείμαρρος, που ακολουθούσε την πορεία του ανατολικού βυζαντινού τείχους έως το Λευκό Πύργο και τη θάλασσα. Στο πλαίσιο των εκτεταμένων έργων εκσυγχρονισμού της Θεσσαλονίκης, η σουλτανική κυβέρνηση αποφάσισε να κατεδαφιστεί το ανατολικό τείχος και να μπαζωθεί το ρέμα.


Οδός Φιλικής Εταιρείας και Τσιμισκή: ό,τι απέμεινε από το
ανατολικό βυζαντινό τείχος.

Δημιουργήθηκε λοιπόν ένας κάθετος δρόμος, που ξεκινούσε από την Ευαγγελίστρια και έφτανε, ύστερα από την παρεμβολή της πλατείας Συντριβανίου, μέχρι την παραλία.
Κατά μήκος του δρόμου άρχισαν να χτίζονται αστικές κατοικίες και αργότερα πέρασε και η γραμμή του τραμ , που συνέδεσε το κέντρο με την "εξοχική" ανατολική παραθαλάσσια περιοχή, όπου διέμενε η ελίτ της τότε Θεσσαλονικιώτικης κοινωνίας.



Τέλη 19ου αιώνα. Οι πρώτες αστικές κατοικίες ποζάρουν
υπερηφάνως μπροστά στο μισομπαζωμένο ρέμα. Στο βάθος
διακρίνεται ο Λευκός Πύργος.

Ο δρόμος επί τουρκοκρατίας ονομαζόταν Χαμιντιέ. Μετά την απελευθέρωση αρχικά του δόθηκε το όνομα της Βασιλίσσης Σοφίας , για να οριστικοποιηθεί σε Εθνικής Αμύνης, σε ανάμνηση των γεγονότων που συνδέονται με την απόφαση του Βενιζέλου να διαρρήξει τους δεσμούς του με το παλάτι και να σχηματίσει την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, η οποία οδήγησε την Ελλάδα στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο.



Η Εθνικής Αμύνης την περίοδο της Κατοχής.
Το διώροφο κτίριο επί του δρόμου είναι Δικαστήρια,
ενώ δεξιά διακρίνεται το νεοανεγερθέν
επιβλητικό οικοδόμημα της ΧΑΝΘ.
Ψηλά στο βάθος ξεχωρίζει ο συνοικισμός
των Σαράντα Εκκλησιών και πάνω από αυτόν
το ...φαλακρότατο Σέιχ Σου.

Ο δρόμος μέσα σε λίγες δεκαετίες έγινε ένα σπουδαίος κόμβος
της οικονομικής , πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής της πόλης.
Το Πανεπιστήμιο, η Διεθνής Έκθεση, τα Δικαστήρια , Η ΧΑΝΘ,
το "Μακεδονικό Θέατρον" και η "αναψυκτήριος" περιοχή
γύρω από το Λευκό Πύργο έδιναν το στίγμα της γεμάτης
ζωντάνιας περιοχής.
Όμως, χάρη στην άμεση γειτνίασή της με το ΑΠΘ, η Εθνικής Αμύνης
ηταν ανέκαθεν ο δρόμος της νεολαίας. Σ' αυτόν ξεχύνονταν
κατά καιρούς οι οργισμένοι φοιτητές , για να διαδηλώσουν τα
διάφορα αιτήματά τους , ενώ στην Κατοχή και στην ανώμαλη
μεταπολεμική περίοδο που ακολούθησε έγιναν μαχητικά
συλλαλητήρια κυρίως από τους αριστερούς φοιτητές.
Στο βιβλίο του Γιώργου Καφταντζή Το πανεπιστήμιο στην Κατοχή,
υπάρχει μία ευτράπελη , μέσα στην τραγικότητά της, αναφορά
σε μία διαδήλωση ΕΠΟΝιτών φοιτητών, το 1945,
που κατέβαιναν προς τη θάλασσα. Ανάμεσά τους ξεχώριζε
το κεφάλι του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, μπανταρισμένο
με επιδέσμους από τα χτυπήματα που είχε δεχτεί( μοιραία, ένεκα
του ...ύψους του) από τους οργισμένους "εθνικόφρονες" αντιπάλους .Φοιτητές και φοιτήτριες, στελέχη της ΕΠΟΝ Θεσσαλονίκης,
κατηφορίζουν την Εθνικής Αμύνης, το 1943.

Η Εθνικής Αμύνης σήμερα, παρά την εγκατάλειψή της από το Δήμο
(που όπως πάντα αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων),
την κακομεταχείρισή της από τα πάσης φύσεως περιθωριακά στοιχεία
και τα απερίγραπτα κυκλοφοριακά της χάλια, είναι ένα
από τα πιο ζωντανά κύτταρα παρόδιου πολιτισμού της Θεσσαλονίκης.
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Δημοτική Βιβλιοθήκη,
Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Βρετανικό Συμβούλιο και Κρατικό Θέατρο Β.Ε.
αποτελούν, μαζί με τα άπειρα φοιτητικά στέκια, την ατίθαση καρδιά
ενός πολιτισμού που αρνείται να ενδώσει στις σειρήνες
της αγοραίας εμπορευματοποίησης των πάντων...
.