Πομπηία: Οι σκλάβοι ακολουθούσαν «υγιεινή διατροφή» και έτρωγαν συχνά καλύτερα από τους ελεύθερους πολίτες

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν «τον παραλογισμό του αρχαίου συστήματος δουλείας», ανέφερε ο Διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας.

Ενώ οι σκλάβοι στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη της Πομπηίας θεωρούνταν απλώς «εργαλεία που μιλούσαν», κάποιοι λάμβαναν καλύτερη τροφή από τους ελεύθερους πολίτες, δήλωσε την Παρασκευή το υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας, επικαλούμενο στοιχεία από πρόσφατες ανασκαφές.

Οι ανασκαφές στη βίλα της Civita Giuliana αποκαλύπτουν ότι στους σκλάβους δίνονταν θρεπτικά τρόφιμα, όπως φασόλια και φρούτα, πιθανώς για να εξασφαλίσουν την αποδοτικότητά τους.

Από τη βίλα της Civita Giuliana στο αρχαιολογικό πάρκο της Πομπηίας, ένα εκπληκτικό κομμάτι της καθημερινής ζωής των ρωμαίων σκλάβων αναδύεται ξανά στην επιφάνεια: Φασόλια, αχλάδια και μήλα που συντηρούνταν προσεκτικά για να διατηρούνται υγιή ήταν μέρος της καθημερινής τους διατροφής.

Μια εικόνα που ανατρέπει ορισμένες κοινοτοπίες και δείχνει πώς, υπό ορισμένες συνθήκες, εκείνοι που θεωρούνταν μόνο «ομιλούντα εργαλεία» μπορούσαν να τρέφονται καλύτερα από πολλούς ελεύθερους πολίτες.

Οι τελευταίες ανακαλύψεις προέρχονται από ανασκαφές που χρηματοδοτήθηκαν με 140.000 ευρώ στο πλαίσιο της Εθνικής Εκστρατείας στο πλαίσιο του νόμου για τον προϋπολογισμό του 2024 που προωθεί το Ιταλικό Υπουργείο Πολιτισμού.

Όπως αναφέρεται στο E-Journal των ανασκαφών της Πομπηίας, στον πρώτο όροφο των υπηρεσιακών διαμερισμάτων της μεγάλης έπαυλης βρέθηκαν αμφορείς που περιείχαν φασόλια -ένας από τους οποίους είναι ακόμη μισοάδειος- και ένα ογκώδες καλάθι με φρούτα, πιθανώς αχλάδια, μήλα ή σορμπέ.

Τα τρόφιμα αυτά συμπλήρωναν τη διατροφή των σκλάβων ανδρών, γυναικών και παιδιών που ζούσαν σε κελιά περίπου 16 τετραγωνικών μέτρων, το καθένα από τα οποία καταλάμβανε έως και τρία κρεβάτια.

Για τον ιδιοκτήτη, η διατήρηση της καλής κατάστασης των εργατών που άξιζαν χιλιάδες σεστέρτι ήταν προτεραιότητα: οι πρωτεΐνες και οι βιταμίνες ήταν απαραίτητες για τη διατήρηση της αποδοτικότητας των εργατών του αγροκτήματος.

Πομπηία: Οι σκλάβοι έκαναν αυτό που λέμε σήμερα «υγιεινή διατροφή»

Διατροφή, γεωργικές αποδόσεις και συνθήκες διαβίωσης

Η απόφαση να τοποθετηθούν τα τρόφιμα στον επάνω όροφο φαίνεται να ανταποκρίνεται σε μια διπλή ανάγκη: Για την προστασία των τροφίμων από τα τρωκτικά - που ήδη υπήρχαν σε μεγάλες ποσότητες στο ισόγειο, το οποίο δεν είχε κατάλληλο δάπεδο - και για την αυστηρή διαχείριση των ημερήσιων μερίδων.

Οι μερίδες μπορούσαν να διαφέρουν ανάλογα με τον ρόλο, την ηλικία και το φύλο, ενώ η επίβλεψη ανατέθηκε ίσως στους πιο έμπιστους υπηρέτες, όπως υποδηλώνει μια προηγούμενη μελέτη του δουλοκτητικού συγκροτήματος.

Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι περίπου 18.500 κιλά σιτηρών, που καλλιεργούνταν σε μια έκταση 25 εκταρίων, χρειάζονταν ετησίως για να θρέψουν περίπου πενήντα εργάτες, ποσότητα που αντιστοιχούσε στη χωρητικότητα των δουλοκτητικών διαμερισμάτων.

Για την αποφυγή του υποσιτισμού και των ασθενειών, τα όσπρια και τα φρούτα ήταν απαραίτητα. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι δούλοι στις βίλες της Πομπηίας μπορούσαν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να τρέφονται καλύτερα από τις ελεύθερες οικογένειες που αναγκάζονταν να ζουν με βάση τη σκοπιμότητα ή να ζητούν βοήθεια από τους επώνυμους της πόλης.

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν «τον παραλογισμό του αρχαίου συστήματος δουλείας», ανέφερε ο Διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, Γκάμπριελ Τσούχτριγκελ, στην ανακοίνωση, η οποία σημείωσε ότι οι αρχαίοι Ρωμαίοι αναφέρονταν στους σκλάβους ως ομιλούντα εργαλεία.

Η κάποτε ακμάζουσα πόλη της Πομπηίας, κοντά στη Νάπολη, και τα περίχωρά της καταστράφηκαν από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., αλλά τα ερείπια της έχουν επιβιώσει αφού βυθίστηκαν για αιώνες από ένα παχύ στρώμα τέφρας και λάβας.

Η βίλα αποκαλύπτει κομμάτια της ιστορίας

Οι έρευνες πραγματοποιούνται στον βόρειο τομέα της δουλοκτητικής συνοικίας, κάτω από τη σημερινή Via Giuliana, φέρνοντας στο φως τοιχοποιίες των ανώτερων ορόφων και τέσσερα δωμάτια που χωρίζονται με χωρίσματα σε opus craticium.

Στο ισόγειο, ελήφθησαν εκμαγεία ξύλινων θυρών με σιδερένια καρφιά, πιθανότατα μέρος της δίφυλλης πόρτας που οδηγούσε από τη στοά στο ιερό.

Ένα άλλο εκμαγείο φαίνεται να ανήκει σε ένα γεωργικό εργαλείο, ίσως ένα αλέτρι ώμου ή μια λαβή, ενώ ένα μεγάλο ξύλινο πάνελ θα μπορούσε να είναι η πόρτα μιας πόρτας υπό επισκευή, που βρέθηκε κοντά στο λεγόμενο δωμάτιο του ξυλουργού.

Villa Servile Civita Giuliana στην Πομπηία

Από την καταπολέμηση των τυμβωρύχων μέχρι τα έργα αξιοποίησης

Η βίλα Civita Giuliana αποτελεί αντικείμενο αρχαιολογικών ερευνών από το 2017, σε συνέργεια με την εισαγγελία της Torre Annunziata, η οποία εργάστηκε για να σταματήσει τις πολυετείς λεηλασίες. Οι εκστρατείες του 2023-24 εμβάθυναν στην περιοχή μεταξύ των κατοικιών και των υπηρετικών διαμερισμάτων, επαληθεύοντας τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τις δικαστικές έρευνες.

Το έργο "Κατεδάφιση, ανασκαφή και αξιοποίηση στην Civita Giuliana", που χρηματοδοτείται από τα συνήθη κονδύλια του Αρχαιολογικού Πάρκου, βρίσκεται σε εξέλιξη. Το έργο περιλαμβάνει την απομάκρυνση δύο κτιρίων που κατασκευάστηκαν στη δουλοκτητική συνοικία και την επέκταση των ανασκαφών, προκειμένου να ανακατασκευαστεί η κάτοψη της έπαυλης και να καθοριστούν νέες στρατηγικές προστασίας και αξιοποίησης.