Μπορεί να υπάρξει (νέα) αριστερά μετά τον ΣΥΡΙΖΑ;

 | Εφημερίδα η Εποχή

Βασίλης Δελής

epohi.gr 

5–6 λεπτά

---

Από την υπογραφή του μνημονίου το 2015 και τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς τις πιο προνομιούχες τάξεις το 2019, η αριστερά που τόλμησε να κυβερνήσει αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, που πλέον απειλούν την ύπαρξή της. Η διάψευση της ελπίδας για κοινωνική αλλαγή συνέτριψε το ιδεολογικό όραμα κοινωνικής χειραφέτησης, ενώ η σταδιακή εγκατάλειψη της συλλογικής διεκδίκησης δικαιωμάτων στέρεψε τη βάση ακροατηρίου της. Παράλληλα, το κεφάλαιο αναπτύσσεται εκθετικά εις βάρος του λαού και του περιβάλλοντος, με ελάχιστες αντιστάσεις, κυρίως από μη πολιτικά οργανωμένες κοινωνικές δυνάμεις. Ταυτόχρονα, οι ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις εκμεταλλεύονται τη λαϊκή δυσφορία, εστιάζοντας όχι στην εκμετάλλευση των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων, αλλά στα πρόσωπα που την ασκούν και την υφίστανται. Μπροστά σε αυτή την ήττα, υπάρχουν δύο επιλογές: η εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας ή η μετατροπή της σε πολύτιμο μάθημα. Από αυτό το μάθημα η αριστερά δύναται να αντλήσει σημαντικά συμπεράσματα και να δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάταξή της.

Αρχικά, η αριστερά πρέπει να επικαιροποιήσει το όραμά της. Ταμπέλες όπως "σοσιαλισμός του 21^ου αιώνα" δεν σημαίνουν τίποτα χωρίς περιεχόμενο. Είναι λοιπόν σημαντικό να εξηγηθεί σε κατανοητή γλώσσα τι σημαίνει σοσιαλισμός σήμερα και ποια τα οφέλη της συλλογικής κατοχής των μέσων παραγωγής από τον λαό. Δηλαδή, ότι με τη σημερινή τεχνολογική πρόοδο, το επίπεδο γνώσης και την ικανότητα οργάνωσης, μπορούμε να έχουμε ένα μοντέλο ζωής με λιγότερες ώρες εργασίας και περισσότερο χρόνο για την ευημερία μας. Ότι, αν παράγουμε σύμφωνα με τις ανάγκες μας και όχι με σκοπό την αέναη κερδοφορία, δυνάμεθα να σώσουμε τους εαυτούς μας από μια οικολογική καταστροφή. Τέλος, είναι επιτακτική ανάγκη ανάδειξης του κοινωνικού ζητήματος, το οποίο αποτελεί και σήμα κατατεθέν της αριστεράς, ιδιαίτερα τη στιγμή που αγαθά όπως η παιδεία, η υγεία, η στέγη μετατρέπονται σε πεδία εκμετάλλευσης, ενώ παράλληλα η κατάσταση στην εργασία συνεχίζει να επιδεινώνεται.

Το όραμα πρέπει να συνοδεύεται από ένα ολοκληρωμένο πολιτικό σχέδιο που θα συλλογικοποιεί τα υποκείμενα της εκμετάλλευσης ώστε να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Αυτό το σχέδιο δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από ένα ξεπερασμένο οργανωτικό μοντέλο όπου πεφωτισμένοι ινστρούχτορες δίνουν γραμμή σε εργάτες που δεν έχουν πρόσβαση σε γνώση. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει ένα ικανοποιητικό εκπαιδευτικό επίπεδο, αλλά και πρόσβαση σε άμεση πληροφόρηση για όσα συμβαίνουν σε πραγματικό χρόνο. Οι σημερινοί εργάτες/εργαζόμενοι αυτό που έχουν ανάγκη είναι ένας πολιτικός χώρος όπου θα συμμετέχουν ισότιμα στη διαμόρφωση των πολιτικών και αυτή οφείλει να είναι η βασική οργανωτική μέριμνα ενός αριστερού κόμματος. Σήμερα η συμμετοχή σε μια πολιτική οργάνωση έχει νόημα μόνο με την απόδοση ουσιαστικών ευθυνών και αποφασιστικών αρμοδιοτήτων συλλογικά, δοκιμάζοντας ένα μοντέλο άσκησης πολιτικής από τα κάτω.

Παρόλα αυτά, τόσο οι ιδέες όσο και η οργάνωση δεν έχουν νόημα αν το μήνυμα που εκπέμπει ένας οργανισμός δεν μπορεί να φτάσει στο ακροατήριο που θέλει. Τα μέσα επικοινωνίας σήμερα έχουν αλλάξει, η μάχη των ιδεών και των μηνυμάτων δίνεται και στον ψηφιακό χώρο. Παλαιότερα οι οργανώσεις της αριστεράς ήταν πρωτοπόρες στις μεθόδους επικοινωνίας και χρησιμοποιούσαν τα κατάλληλα μέσα ώστε να μεταδώσουν τα μηνύματα τους, για παράδειγμα η πρόσβαση σε τυπογραφεία αποτελούσε κύριο μέλημά τους. Σήμερα τα μέσα έχουν αλλάξει, αλλά η αριστερά δυσκολεύεται να προσαρμοστεί σε αυτές τις αλλαγές. Η ορθή χρήση των κοινωνικών δικτύων, χωρίς εγκλωβισμό σε θαλάμους αντήχησης, των ψηφιακών πλατφορμών και των νέων τεχνολογιών μπορεί να ενισχύσει την επικοινωνία μεταξύ ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Είναι σημαντικό λοιπόν να αναπτυχθούν στρατηγικές που θα επιτρέπουν την άμεση επικοινωνία, φέρνοντας το μήνυμα στις οθόνες των δεκτών και ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή τους στον πολιτικό διάλογο.

Βεβαίως, δεν γίναν όλα λάθος από το ΣΥΡΙΖΑ. Κύριο θετικό χαρακτηριστικό της ήταν, αφενός η δημιουργία ενός χώρου συζήτησης και συνδιαλλαγής πολλών και διαφορετικών ρευμάτων της αριστεράς και αφετέρου η τόλμη να αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης. Ιδιαίτερα το τελευταίο αξίζει να υπογραμμιστεί διότι μόνο έτσι αλλάζει με υλικούς όρους η πραγματικότητα του λαού. Η εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο μάθημα για την αριστερά, βοηθώντας την να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος και να χτίσει πάνω στα θετικά του επιτεύγματα.

Σήμερα, η αριστερά είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Παρά τις υψηλές παραγωγικές δυνατότητες της ανθρωπότητας, όλο και περισσότερα κοινωνικά στρώματα αποκλείονται από τα αυτονόητα για μια αξιοπρεπή ζωή και βρίσκονται σε καθεστώς εκμετάλλευσης. Για να μπορέσει όμως η αριστερά να είναι χρήσιμη πρέπει να κάνει τα πράγματα διαφορετικά από ότι τα έκανε μέχρι σήμερα, να εξελιχθεί μέσα από τις ήττες της και να γίνει ένας σύγχρονος μαζικός χώρος διεκδίκησης της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας.