Ο συγγραφέας, η τραγουδίστρια και ένα βιβλίο
|Βασίλης Βασιλικός «Ντίβα», εκδόσεις Άγρα, 2021
Με υπότιτλο «Το χρονικό μιας μαρτυρίας που δεν γράφτηκε», εκδόθηκε από την Άγρα το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού Ντίβα, ένα αυτοβιογραφικό πόνημα με θέμα τη ζωή και τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας. Αυτοβιογραφικό όμως εν μέρει, καθώς ο ανώνυμος αφηγητής, το alter ego του Βασιλικού, μιλάει για τις προσπάθειες που κατέβαλε και τα προβλήματα που αντιμετώπισε όταν άρχισε να συλλέγει στοιχεία για την ηρωίδα του. Το βιβλίο αρχίζει με μια φίλη του, που την ονομάζει Ζωή, η οποία ζούσε στο Παρίσι και του τηλεφώνησε για να του ζητήσει να την βοηθήσει στην επίλυση ενός «πολύ λεπτού» προβλήματος.
Ήταν η εποχή που ο συγγραφέας-αφηγητής γύριζε «άσκοπα» στην Ευρώπη. Η Ζωή ήθελε να γράψει ένα βιβλίο με τα απομνημονεύματα της Κάλλας που ποτέ δεν αποκαλείται έτσι, μόνο η Ντίβα είναι, η οποία είχε πεθάνει εκεί, στο Παρίσι, εννέα χρόνια πριν. Σκοπός της Ζωής ήταν να μπει ένας φραγμός στα ασύστολα ψέματα και στους μύθους που είχαν κυκλοφορήσει για τη Φίλη της, να πει όσα ήξερε για εκείνην, ώστε να φύγει κάποτε από τη ζωή ξαλαφρωμένη.
Ο συγγραφέας που είχε πείρα από παρόμοια εγχειρήματα ένιωθε πως τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά όσο φαίνονταν, πως βρισκόταν μπροστά σε μια ιδιόμορφη περίπτωση και είχε αμφιβολίες για την υλοποίηση του σχεδίου. Ήθελε να τα παρατήσει, αλλά επέμενε να δεχτεί η Δώρα, η σύντροφός του, τραγουδίστρια της όπερας, σοπράνο όπως η Κάλλας, η οποία όφειλε πολλά στη Μεγάλη Ντίβα, το Άλφα και το Ωμέγα της Λυρικής Τέχνης. Η Ζωή τον έπεισε να γράψει το βιβλίο αναλαμβάνοντας όλα του τα έξοδα και με τον όρο να μη δημοσιοποιήσει τίποτα από όσα θα μάθαινε από την ανάγνωση του αρχείου της Ντίβας μέχρι να βγει το βιβλίο.
Απόπειρα μεταθανάτιας αποκατάστασης
Αυτός υπέγραψε ένα σχετικό χαρτί και άρχισε να ενημερώνεται για τη ζωή της ηρωίδας διαβάζοντας γράμματα, συμβόλαια, συνεντεύξεις και όλα εκείνα τα έγγραφα τα οποία δεν είχαν χρησιμοποιηθεί από κάθε λογής βιογράφους – η Ντίβα είχε φίλους αλλά και πολυάριθμους εχθρούς. Ήταν γράμματα από θαυμαστές, ιμπρεσάριους, σκηνοθέτες, εφοπλιστές, της μάνας, του πατέρα, της αδελφής, του νονού της ηρωίδας,
Ταυτόχρονα, η Ζωή του διηγήθηκε τις προσωπικές της εμπειρίες από τη φίλη της, αρνούμενη να τον αφήσει να χρησιμοποιήσει μαγνητόφωνο –μολονότι παλιότερα την είχε ηχογραφήσει και είχε τη σχετική κασέτα–, ώστε να συλλάβει τη ζωντάνια του λόγου της, το περίπου αφηγηματικό της ύφος. Η Ζωή στην ουσία ήθελε τη μεταθανάτια αποκατάσταση της φίλης της, άρχισε λοιπόν να του αφηγείται τις τελευταίες μέρες της ζωής της Μεγάλης Ντίβας.
Οι άλλοι ήρωες που έζησαν δίπλα στην Ντίβα, επηρεάζοντας καθοριστικά την προσωπικότητα και την καριέρα της, ήταν πρώτα και κύρια ο Ιταλός σύζυγός της, ο Φαμπρικάντης (=Μενεγκίνι), ο οποίος επί έντεκα χρόνια αρνιόταν να της δώσει διαζύγιο, ο Εφοπλιστής (=Ωνάσης), ο οποίος την παράτησε για να παντρευτεί την Μεγάλη Χήρα (=Τζάκι Κένεντι), ο Παζολίνι με τον οποίο γύρισε την ταινία Μήδεια. Ο συγγραφέας-αφηγητής μάς μιλάει για τον μυστηριώδη της θάνατο –υπήρχαν υπόνοιες ότι αυτοκτόνησε– για τη μάλλον ψεύτικη διαθήκη της, κατασκευασμένη ίσως από τον Φαμπρικάντη, τη μοιρασιά της περιουσίας της (ενός καραβιού, των κοσμημάτων και ενός σπιτιού), για την αποτέφρωσή της, το σκόρπισμα της στάχτης της στο Αιγαίο. Μας μιλάει ακόμα για το παιδί του Εφοπλιστή που πέθανε λίγο μετά τη γέννα.
«Ιστορία μιας ακύρωσης»
Ασφαλώς, η Ντίβα, μια νουβέλα που γράφτηκε στη Ρώμη το 1987, είναι ένα είδος βιογραφίας της Μαρίας Κάλλας, ή ένα χρονικό, όπως το ονομάζει ο Βασίλης Βασιλικός, ή αλλιώς η «ιστορία μιας ακύρωσης». Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτά, είναι κυρίως η λογοτεχνική καταγραφή της προσπάθειας ενός συγγραφέα να μιλήσει για το πώς γράφεται ένα βιβλίο που στηρίζεται σε πραγματικούς, σε υπαρκτούς ανθρώπους. «Στις μέρες μας, είναι αλήθεια, όλο και λιγοστεύουν οι πρωτογενείς ιστορίες», μας λέει ο συγγραφέας-αφηγητής στις πρώτες σελίδες του βιβλίου. Κι αμέσως μετά: «Οι περισσότερες από τις ιστορίες που μας παθιάζουν βασίζονται σε ιστορίες άλλων».
Τούτο το βιβλίο είναι πολύ σημαντικό, όχι μόνο επειδή μας δίνει άγνωστες πληροφορίες για την Μαρία Κάλλας και τον περίγυρό της, αλλά κυρίως για τον τρόπο της αφήγησης. Θαυμάζουμε τη μαεστρία του Βασιλικού να συνδυάζει την παράθεση των γεγονότων της ζωής του ήρωά του, του alter ego του (τη σχέση του με την Δώρα, την αγαπημένη του, μια τραγουδίστρια έτοιμη να ξανατραγουδήσει, την επίσκεψή τους στο κοιμητήριο του Περ Λασέζ με το άδειο συρταράκι και τις βόμβες που πέφτουν στο Παρίσι), με την προσπάθειά του να ανασυνθέσει τον βίο της νεκρής Ντίβας. Ο συγγραφέας και η ηρωίδα του, λοιπόν, είναι τα δύο πρόσωπα του χρονικού που γοητεύουν τον αναγνώστη, ιδίως τον απαιτητικό αναγνώστη.
Maria Callas - 50 Most Beautiful Opera Arias
1 - 00:00 - Norma, Act I, Scene 4: "Casta diva... Fine al rito" (Norma, Coro) 2 - 10:50 - Carmen, Act I, Scene 5: "L'amour est un oiseau rebelle" (Carmen) 3 - 14:50 - La traviata, Act I, Scene 2: "Libiam ne' lieti calici" (Alfredo, Violetta, Coro) 4 - 18:02 - La Wally, Act I: "Ebben? Ne andrò lontana" (Wally) 5 - 22:51 - Gianni Schicchi, Act I: "O mio babbino caro" (Lauretta) 6 - 25:23 - Madama Butterfly, Act II: "Un bel dì, vedremo" (Madama Butterfly) 7 - 30:04 - Andrea Chénier, Act III: "La mamma morta" (Maddalena) 8 - 34:54 - La forza del destino, Act IV: "Pace, pace, mio Dio" (Leonora) 9 - 41:17 - Orfeo ed Euridice, Act III, Scene 1: "J'ai perdu mon Eurydice" (Orfeo) 10 - 45:37 - Alceste, Act I, Scene 5: "Divinités du Styx" (Alceste) 11 - 49:57 - Medea, Act I: "Taci, Giason" (Medea, Giasone) 12 - 52:24 - La vestale, Act II: "O nume tutelar" (Julia) 13 - 54:53 - The Barber of Seville, Act I, Scene 5: "Una voce poco fa" (Rosina) 14 - 01:01:12 - Anna Bolena, Act II, Scene 13: "Coppia iniqua" 15 - 01:04:14 - Lucia di Lammermoor, Act III, Scene 4: "Oh, giusto cielo!... Il dolce suono" (Coro, Lucia) 16 - 01:07:42 - Il pirata, Act II, Scene 12: "Qual suono ferale echeggia" & "Oh, sole! Ti vela di tenebre oscure" 17 - 01:11:57 - La sonnambula, Act I: "Care compagne" (Amina, Choeur) 18 - 01:14:08 - I puritani, Act II: "O rendetemi la speme... Qui la voce" (Elvira, Giorgio, Riccardo) 19 - 01:26:59 - Adriana Lecouvreur, Act I, Scene 2: "Ecco: respiro appena" (Adriana) 20 - 01:30:42 - Adriana Lecouvreur, Act IV, Scene 5: "Poveri fiori" (Adriana) 21 - 01:33:53 - Nabucco, Act II, Scene 1: "Ben io t'invenni - Anch'io dischiuso un giorno" (Abigaille) 22 - 01:43:01 - Ernani, Act I, Scene 3: "Surta è la notte" & Cavatina. "Ernani! Ernani, involami" (Elvira) 23 - 01:49:17 - Macbeth, Act II, Scene 1: "La luce langue" (Lady Macbeth) 24 - 01:53:25 - Rigoletto, Act I: "Gualtier Maldé" (Gilda) 25 - 02:00:53 - La traviata, Act I, Scene 5: "Ah, fors'è lui" (Violetta) 26 - 02:03:54 - La traviata, Act I, Scene 5: "Sempre libera degg'io" (Violetta, Alfredo) 27 - 02:07:50 - I vespri siciliani, Act V, Scene 2: "Mercé, dilette amiche" (Elena) 28 - 02:11:48 - Un ballo in maschera, Act II: "Ecco l'orrido campo" (Amelia) 29 - 02:18:32 - La forza del destino, Act II, Scene 10: "La Vergine degli angeli" (Coro, Leonora) 30 - 02:22:07 - Don Carlo, Act IV, Scene 2: "Tu che le vanità" (Elisabeth) 31 - 02:32:48 - Aida, Act I: "Ritorna vincitor" (Aida) 32 - 02:40:05 - Le pardon de Ploërmel, Act II, Scene 3: "Ombra leggera" (Dinorah) 33 - 02:45:44 - Mignon, Act II: "Ah, pour ce soir... Je suis Titania la blonde" (Philine) 34 - 02:50:51 - Hamlet, Act IV: "Et maintenant écoutez ma chanson" (Ophélie) 35 - 02:55:14 - Roméo et Juliette, Act I: "Ah! Je veux vivre dans ce rêve" (Juliette) 36 - 02:58:49 - Mefistofele, Act III: "L'altra notte in fondo al mare" (Margherita) 37 - 03:06:12 - Carmen, Act I, Scene 10: "Près des remparts de Séville" (Carmen) 38 - 03:08:12 - La Gioconda, Act I, Scene 3: "Madre adorata" (La Gioconda, Barnaba, La Cieca) 39 - 03:12:03 - Samson et Dalila, Op. 47, Act I, Scene 6: "Printemps qui commence" (Dalila) 40 - 03:17:15 - Lakmé, Act II: "Dov'è l'indiana bruna?" (Lakmé) 41 - 03:25:17 - Le Cid, Act III: "De cet affreux combat... Pleurez mes yeux" (Chimène) 42 - 03:31:20 - Pagliacci, Act I, Scene 2: "Qual fiamma avea nel guardo!" - "Stridono lassù" (Nedda) 43 - 03:35:59 - Louise, Act III, Scene 1: "Depuis le jour" (Louise) 44 - 03:40:42 - Manon Lescaut, Act IV: "Sola, perduta, abbandonata" (Manon) 45 - 03:46:32 - La bohème, Act I: "Sì. Mi chiamano Mimì" & "Ehi! Rodolfo!" (Mimi, Rodolfo, Schaunard, Colline, Marcello) 46 - 03:52:08 - La bohème, Act III: "Donde lieta uscì" (Mimì) 47 - 03:55:25 - Tosca, Act II, Scene 5: "Vissi d'arte, vissi d'amore" (Tosca) 48 - 03:58:40 - Madama Butterfly, Act I: "Vogliatemi bene" (Madama Butterfly, Pinkerton) 49 - 04:05:56 - Suor Angelica, Act I: "Senza mamma" (Suor Angelica) 50 - 04:11:28 - Turandot, Act I: "Signore, ascolta!" (Liù)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου