Josep Bartoli*: η περιπετειώδης ζωή του μεγάλου καλλιτέχνη σε ένα θαυμάσιο animation
Josep Bartolí(1910-1995)— Wikipédia
Josep- ένα επίκαιρο animation για τον ισπανικό εμφύλιο και την αντιφασιστική πάλη
Η ιδιαίτερη φόρμα του animation αποτελεί πάντοτε μια πρόκληση και ο κομίστας της Le Monde Aurel δεν την φοβήθηκε. Σχεδιάζοντας για περίπου δέκα χρόνια, κατάφερε να διηγηθεί με ευαισθησία και τρυφερότητα μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας. Έτσι η δικτατορία του Φράνκο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο θάνατος και ο ζόφος από την μια, συγκρούονται με το φως και την θέληση για ζωή. Ο κεντρικός ήρωας Josep, στρατευμένος κομμουνιστής στο POUM, αντιφασίστας και εξόριστος από την χώρα του γνωρίζει έναν Γάλλο στρατιώτη σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης και γεννιέται μια αναπάντεχη φιλία.
Ο Josep Bartoli ήταν υπαρκτό πρόσωπο που έζησε μια πολυτάραχη ζωή από τα χαρακώματα του ισπανικού εμφυλίου και το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Γαλλία για να καταλήξει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πρώτα στο Μεξικό και τελικά στις ΗΠΑ. Ο ίδιος ήταν σκιτσογράφος και σχεδίασε διάφορες σκηνές κατά τον εγκλεισμό του στην Γαλλία, που δημοσίευσε αρκετά χρόνια αργότερα στην Νέα Υόρκη. Η ταινία ταλαντεύεται ανάμεσα στην μυθοπλασία και την πραγματικότητα, καθώς παρακολουθούμε τον γερασμένο πια Bartoli να διηγείται την ιστορία του στον εξίσου προικισμένο και μετέπειτα καλλιτέχνη εγγονό του λίγο πριν πεθάνει.
Το μεγαλύτερο κομμάτι της πλοκής εκτυλίσσεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Γαλλία το 1939, μετά την Retirada δηλαδή την υποχώρηση των Δημοκρατικών ως αποτέλεσμα της νίκης των στρατευμάτων του Φράνκο. Τότε εκτιμάται ότι 50.000 άνθρωποι, αριστεροί, σοσιαλιστές, αναρχικοί και κομμουνιστές μαζί με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες, δηλαδή σώματα ξένων εθελοντών που αντιτάχθηκαν στον Φράνκο, έφυγαν κυνηγημένοι από το καθεστώς. Η τραυματική εμπειρία της ήττας μαζί με τις φρικαλεότητες ενός εμφυλίου πολέμου δεν ήταν το μόνο που έπρεπε να αντιμετωπίσουν, καθώς αντιμετωπίστηκαν από τις γαλλικές αρχές ως μιάσματα και κλείστηκαν μέσα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η προσφυγική κρίση που προέκυψε έχει πολλές κοινές συνισταμένες με την πρόσφατη κρίση στην Ευρώπη και η σκηνοθεσία συμβάλλει αρκετά στο να το αναδείξει. Οι «μολυσματικές» ιδέες που σύμφωνα με τον ακροδεξιό γαλλικό τύπο έφερναν οι Κόκκινοι από την Ισπανία προσομοιάζει με την ρητορική μίσους που επικρατεί για τους πρόσφυγες στα hot-spot, με την ιστορία να επαναλαμβάνεται ειρωνικά.
Ο Josep λοιπόν μέσα στον εγκλεισμό αναζητά πληροφορίες για την έγκυο
αρραβωνιαστικιά του και προσπαθεί να επιβιώσει στο σκληρό παρόν του
στρατοπέδου. Ένας Γάλλος στρατιώτης τον βοηθά και ταυτόχρονα τον εμπνέει
στο να αποτυπώσει την πραγματικότητά του με χαρτί και μελάνι.
Βασανιστήρια, πείνα, δολοφονίες και θάνατος γεμίζουν τις σελίδες του
καθώς το δράμα της εγκατάλειψης, της απελπισίας και της ανέχειας,
συναντά το αλύγιστο θάρρος και την σχεδόν εφηβική αισιοδοξία του
ανυπότακτου Josep. Με χιούμορ και κυνικότητα, ο Josep αντιπροσωπεύει το
σύμβολο ενός αγωνιστή παλιάς κοπής, που βγάζει την γλώσσα στο σύστημα
και δηλώνει ανυπακοή στις επιταγές του κάθε σαδιστή αξιωματούχου. Το
σχέδιο του Aurel αποδίδει με τις λιτές γραμμές και τα γήινα χρώματα την
ζωή στο στρατόπεδο συγκέντρωσης δίνοντας θέση μετά σε ένα πολύχρωμο
καμβά με έντονες αντιθέσεις στο τέλος της ταινίας, όπου ο πρωταγωνιστής
βρίσκεται στο Μεξικό της εποχής της Frida Kahlo, του Leon Trotky και του
Diego Rivera. Το όνειρο της οικοδόμησης μιας σοσιαλιστικής ουτοπίας
είναι ακόμα παρόν, ο πόλεμος έχει τελειώσει και ο Josep Bartoli ζει τον
παράνομο έρωτα με την παντρεμένη Frida Kahlo,
ενώ είναι πια ελεύθερος να δημιουργήσει.
Η ταινία κλείνει με μια αθεράπευτη αισιοδοξία, λες και οι ζοφερές μέρες έχουν πια τελειώσει τόσο για εμάς όσο και για τον ετοιμοθάνατο πια Bartoli. Δεν είναι τυχαίο ότι η ταινία επιλέχθηκε και στο Φεστιβάλ Καννών, καθώς συλλαμβάνει με πετυχημένο τρόπο την ζωή αυτού του άγνωστου Καταλανού καλλιτέχνη, που δεν σταμάτησε στιγμή να παλεύει για γη και ελευθερία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου