ΣΥΝΤΟΜΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΘΗΚΕΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ

«Ανοιχτό Βιβλίο»

Επιμέλεια: Μισέλ Φάις

Πρόγευση ξένης λογοτεχνίας.

 20 υπό έκδοση τίτλοι

26-32 λεπτά

efsyn.gr

---

Στο «Ανοιχτό Βιβλίο» για δύο διαδοχικά Σάββατα (22 και 28 Σεπτεμβρίου), υπό τον τίτλο «Φθινοπωρινό πεζογραφικό ψηφιδωτό», σχεδιάσαμε και σας προτείναμε έναν μικρό αναγνωστικό οδηγό από τίτλους της νέας εκδοτικής χρονιάς, όπου 28 συγγραφείς παρουσίασαν τα υπό έκδοση πεζογραφικά τους βιβλία.
Σήμερα μεταφερόμαστε στον εύρωστο και δυναμικό χώρο της μεταφρασμένης λογοτεχνίας. Αυτή τη φορά δεκαέξι έμπειροι και ταλαντούχοι μεταφραστές μάς παρουσιάζουν τα βιβλία που μετέφρασαν, πριν αυτά καταλήξουν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων.
Είναι γνωστό ότι η μεταφρασμένη λογοτεχνία δεν κρατάει μόνο τη μερίδα του λέοντος στη βιβλιοπαραγωγή μας, ταυτόχρονα διαμορφώνει αναγνωστικές συμπεριφορές αλλά και συγγραφικές συνειδήσεις.
Δεκαέξι μεταφραστές, λοιπόν, που για χρόνια μετεωρίζονται ανάμεσα σε ξένες και οικείες λέξεις, ανάμεσα στη βάσανο του αμετάφραστου και την απόλαυση του μεταφράσιμου, μας συστήνουν είκοσι νέους τίτλους (κάποιοι εξ αυτών μάς συστήνουν από δύο βιβλία ξένης λογοτεχνίας).
Μυθιστορήματα, διηγήματα, αφηγήσεις, πεζογραφία μιας ανοιχτής θεματικής και υφολογικής πολυτροπίας, παλαιότερων, σύγχρονων αλλά και νεότατων συγγραφέων, από διάφορες γλωσσικές και πολιτισμικές επικράτειες, ανατέμνουν, πυκνώνουν, συγκινούν και τέρπουν τον χρόνο μας -εντός και εκτός σελίδας.Μ. ΦΑΪΣ

Έρμαιο παθών

Τόμας Χάρντι

Της ΤΟΝΙΑΣ ΚΟΒΑΛΕΝΚΟ

• Τόμας Χάρντι
• «Δήμαρχος του Κάστερμπριτζ»
• Μετάφραση: Τ. Κοβαλένκο
• Gutenberg

Ενας άνεργος θεριστής κάνει μια πράξη αδιανόητη πάνω στο μεθύσι του: πουλάει τη γυναίκα του και το μωρό τους σε έναν άγνωστο. Το επόμενο κιόλας πρωί έχει πικρά μετανιώσει, αλλά είναι αργά: τα ίχνη της οικογένειάς του έχουν χαθεί. Εκείνος δίνει όρκο αποχής από το αλκοόλ, προκόβει στο εμπόριο των σιτηρών και καταφέρνει να γίνει μέχρι και δήμαρχος της πόλης του. Ομως, το παρελθόν, αναπόδραστο, επιστρέφει μια μέρα για να τον στοιχειώσει ξανά.
Ο χαρακτήρας ορίζει τη μοίρα, σύμφωνα με τον Νοβάλις, και στον «Δήμαρχο του Κάστερμπριτζ» ο Τόμας Χάρντι (1840-1928) χτίζει με τρόπο συγκλονιστικό, σελίδα τη σελίδα, τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου που είναι έρμαιο των παθών, του εγωισμού του και μιας ακατάβλητης οργής για τον κόσμο, μα, κυρίως, για τον ίδιο του τον εαυτό.
Το βιβλίο συγκαταλέγεται στα τέσσερα κορυφαία μυθιστορήματα του Βρετανού συγγραφέα και ποιητή (μαζί με τα «Return of the Native», «Τες Ντ’Ιρμπερβίλ» και «Τζουντ ο αφανής») κι όπως είχε ο ίδιος εκμυστηρευτεί σε φιλικό του πρόσωπο, ήταν το μόνο δραματικό του έργο που του έφερνε δάκρυα στα μάτια ενώ το έγραφε.

Κορυφαίος μεσοπολεμικός μοντερνιστής

Μπρούνο Σουλτς

Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ

• Μπρούνο Σουλτς
• «Απαντα τα πεζά»
• Μετάφραση: Αλ. Ιωαννίδου
• Καστανιώτης

Οι δύο συλλογές διηγημάτων του Πολωνού συγγραφέα Μπρούνο Σουλτς, καθώς και τέσσερα πεζά του αποτελούν πρότυπο της μοντερνιστικής γραφής του Μεσοπολέμου στην Κεντρική Ευρώπη. Ο Σουλτς, ως ζωγράφος, είχε πετύχει να καταγράψει με μια ενθουσιώδη ματιά και μια συχνά μεταφορική, συναισθητική γραφή το περιβάλλον των ανατολικών επαρχιών της Αυστροουγγαρίας λίγο πριν από τη διάλυσή της.
Ο κόσμος του, δοσμένος μέσα από όλη τη δραματικότητα των ασυνήθιστων, συχνά περιθωριακών προσωπικοτήτων που επέλεγε ως ήρωές του, πλαισιωμένος από χρώματα και τοπία μεγαλοπρεπή, είναι μυστηριώδης, αλλά και γοητευτικός, τρομακτικός, αλλά και ελκυστικός, σαν όνειρο ιδωμένο από ένα παιδί. Ο Σουλτς φαίνεται πως λίγο πριν από τον πρόωρο θάνατό του από τη σφαίρα ενός Γερμανού αξιωματικού πέτυχε αυτό που πάντα δήλωνε ως στόχο της ζωής του – να «ωριμάσει προς την παιδική ηλικία», προς αυτό που ο ίδιος ονόμαζε «ιδιοφυή εποχή».

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΣΑΡΓΙΩΤΑΚΗ

Το Παρίσι του Μεσοπολέμου

Τζούνα Μπαρνς

Της ΑΡΓΥΡΩΣ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

• Τζούνα Μπαρνς
• «Νυχτοδάσος»
• Μετάφραση: Αρ. Μαντόγλου
• Εισαγωγή: Τ.Σ. Ελιοτ
• Gutenberg

Μικρό σε όγκο αλλά αριστοτεχνικά γραμμένο,  το «Νυχτοδάσος» επαναξιολογείται ως ένα από τα εμβληματικά έργα του μοντερνισμού και συγκαταλέγεται ανάμεσα στη λίστα με τα κλασικά του εικοστού αιώνα.
Το «Νυχτοδάσος» δημοσιεύτηκε το 1936 από τους Faber and Faber με εισαγωγή του Τ.Σ. Ελιοτ –μια εισαγωγή που όχι μόνο μας προετοιμάζει για την ανάγνωση του βιβλίου, αλλά αποτελεί από μόνη της ένα δοκίμιο για τη μεταβολή του μυθιστορήματος σε τόπο όπου δοκιμάζονται, όπως και στην ποίηση, τα όρια της γλώσσας. Στο ίδιο δοκίμιο καλεί τους αναγνώστες σε εγρήγορση προκειμένου «να εκτιμήσουν απόλυτα… τον ρυθμό που ανυψώνει το θέμα στην υψηλότερη έντασή του».
Στο «Νυχτοδάσος» η Τζούνα Μπαρνς περιγράφει το Παρίσι του Μεσοπολέμου με τις εκκεντρικές προσωπικότητες που είχαν καταφύγει εκεί. Το έργο συνεχίζει να προκαλεί με τις τολμηρές υφολογικές επιλογές, τις περιγραφές των χαρακτήρων, τις πολυσημίες, την αβίαστη συγκίνηση και τα θέματά του: το πάθος, την παρακμή, τον έρωτα, το μίσος, την πλήξη, αλλά και την αδάμαστη φύση που ελλοχεύει μέσα σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα και που κατά κάποιο τρόπο αυτή αποφασίζει για το πώς και ποιους θα αγαπάμε για λίγο ή για μια ζωή.

Το πιο σκοτεινό βιβλίο του

Χούλιο Κορτάσαρ

Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

• Χούλιο Κορτάσαρ
• «Πόσο αγαπάμε την Γκλέντα»
• Mετάφραση: Αχ. Κυριακίδης
• Opera

Με αυτήν, την προτελευταία του συλλογή διηγημάτων (1980), ο Χούλιο Κορτάσαρ (1914-1984), με την αυτεπίγνωση του καλλιτέχνη που βγήκε θριαμβευτής από την πάλη με το υλικό του, τα εργαλεία του και τα εκφραστικά του μέσα, δείχνει σαν ν’ άφησε κατά μέρος τα νοηματικά αραβουργήματα και τα λεκτικά παιχνίδια και καταθέτει το πιο ώριμο, το πιο σαγηνευτικό, το πιο αινιγματικό, αλλά και πιο σκοτεινό βιβλίο του.
Οι χαρούμενοι αγώνες με τη γλώσσα, τη γλώσσα της λογοτεχνίας και τη γλώσσα των ιδεών, έχουν δώσει τώρα τη θέση τους σε μια σειρά στοχαστικά διηγήματα όπου, αυτή τη φορά, αντίθετα απ’ ό,τι συνέβαινε στα προηγούμενα (το φανταστικό δεν «τρύπωνε» καν στην πραγματικότητα της μυθοπλασίας, αλλά έμπαινε με την οικειότητα του συγγενούς), η πραγματικότητα είναι αυτή που εισβάλλει στο φανταστικό με όλη τη βιαιότητα των καιρών.
Η συλλογή περιλαμβάνει δύο τουλάχιστον αριστουργήματα της διηγηματογραφικής τέχνης, το ένα απ’ τα οποία, το σκανδαλώδες «Δακτύλιος του Μέμπιους», δεν έκανε δύσκολη μόνο τη ζωή του συγγραφέα του με τις αντιδράσεις που προκάλεσε, αλλά και (δόξα τω θεώ της μετάφρασης) του υπογράφοντος.

Μάστορας του ψυχολογικού μυθιστορήματος

Πάτρικ Χάμιλτον

Της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ

• Πάτρικ Χάμιλτον
• «Πλατεία Χανκόβερ»
• Μετάφραση: Κ. Σχινά
• Στερέωμα

Στο ζοφερό Λονδίνο, παραμονές του πολέμου, ενώ οι δρόμοι κατακλύζονται από τους φασίστες οπαδούς του Οσβαλντ Μόσλεϊ και οι παμπ από θορυβώδη πλήθη βουτηγμένα στο αλκοόλ, ένας μοναχικός άνδρας, ο Τζορτζ Μπόουν, σε διαρκή μετακίνηση, με το όνειρο της εγκατάστασης σ’ έναν ειδυλλιακό τόπο εσαεί διαφεύγον, πάντα παρεξηγημένος και πάντα αινιγματικός, παλεύει με την ψυχική ασθένεια, με την ερωτική εξάρτηση, με τον εθισμό στο ποτό.
Και μόνο για τη δημιουργία αυτού του συγκινητικού ήρωα –υποχείριο μιας ανόητης γυναίκας που τον εκμεταλλεύεται και τον περιφρονεί αλλά μονίμως προσκολλημένος στο πάθος του, βασανισμένος από τη σχιζοφρένεια αλλά στα φωτεινά του διαλείμματα διαυγής και ηθικά ακέραιος– ο Πάτρικ Χάμιλτον αξίζει να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στους μάστορες του ψυχολογικού μυθιστορήματος∙ όμως ο τρόπος με τον οποίο συναρτά την κατάπτωση του Μπόουν με τον εφιάλτη του πολέμου που πολιορκεί την Ευρώπη και η μαεστρία με την οποία συνδέει τον ιδιωτικό με τον δημόσιο βίο σε μια προεξαγγελθείσα στιγμή ακραίας βίας, τον καθιστούν κλασικό.

Στοχαστικές, κωμικές, λυρικές εντάσεις

Ντένις Τζόνσον

Του ΚΩΣΤΑ ΣΠΑΘΑΡΑΚΗ

• Ντένις Τζόνσον
• «Η γενναιοδωρία της γοργόνας»
• Μετάφραση: Κ. Σπαθαράκης
• Αντίποδες

Υπό τον παράδοξο αυτό τίτλο συνυπάρχουν πέντε εκτενή διηγήματα του σπουδαίου Αμερικανού συγγραφέα Ντένις Τζόνσον (1949-2017). Στο τελευταίο του έργο, πέρα από τις γνωστές θεματικές των παλαιότερων έργων του (τον κόσμο του περιθωρίου, της φυλακής και του αλκοόλ), πέρα από το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό που επιστρατεύει για να αντιμετωπίσει «την ταχύτητα της ζωής – την απόσταση που έχω διανύσει από τη νιότη μου, την ανθεκτικότητα των παλιών λαθών, τα καινούργια λάθη, την ευχέρεια της ήττας να ανανεώνεται διαρκώς βρίσκοντας νέες μορφές», ο Τζόνσον πραγματεύεται για πρώτη φορά το πρόβλημα της ίδιας της γραφής, τον βίο του συγγραφέα, την παράλογη σχέση που αναπτύσσει με τον κόσμο. Σκηνοθετώντας μικρά επεισόδια που διαδέχονται το ένα το άλλο, χωρίς φαινομενικά να υφίσταται κεντρική πλοκή, και χρησιμοποιώντας μια ήπια προφορική αφήγηση, που πυκνώνει συχνά σε στοχαστικές, κωμικές και λυρικές εντάσεις, ο Τζόνσον παραδίδει ένα μάθημα σύγχρονης πεζογραφίας.

Στο μεταίχμιο ανθρώπου και μηχανής

Ιαν ΜακΓιούαν

Της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ

• Ιαν ΜακΓιούαν
• «Μηχανές σαν εμένα»
• Μετάφραση: Κ. Σχινά
• Πατάκης

Ο Ιαν ΜακΓιούαν είναι ο μυθιστοριογράφος που ανέλαβε από πολύ νωρίς τον ρόλο του «μάρτυρα των καιρών του». Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 δεν υπήρξε ζήτημα που να φέρει τη σφραγίδα του επείγοντος και να μην έλκυσε το ενδιαφέρον του: φεμινισμός, πυρηνικά, θρησκευτικός φονταμενταλισμός, τρομοκρατία, κλιματική αλλαγή, γενετική, τεχνητή νοημοσύνη.
Κάθε καινούργιο του εγχείρημα είναι μια διαμαρτυρία ενάντια στην πλήξη (πιστός στο dictum του Χένρι Τζέιμς, θεωρεί ότι μοναδική υποχρέωση του μυθιστορήματος είναι να προκαλεί το ενδιαφέρον), μια τολμηρή κατάλυση των θεματικών αυτοπεριορισμών της μυθοπλασίας, ένας στοχασμός γύρω από τη σχέση Ιστορίας, μνήμης, επινόησης και μύθου.
Στο τελευταίο του μυθιστόρημα αναποδογυρίζει τον χρόνο, ειρωνεύεται την Ιστορία, ανασταίνει τον Αλαν Τιούρινγκ αποκαθιστώντας, μέσω μυθοπλασίας, την αδικία που του έκανε η εποχή του και, τοποθετώντας στο επίκεντρο της αφήγησής του ένα ευαίσθητο ανδροειδές, διασαλεύει τα όρια ανθρώπου και μηχανής, για να αναρωτηθεί τι καθορίζει την αίσθηση του εαυτού, πώς διαμορφώνεται η ηθική συνείδηση, πόσο ρευστή είναι, εν τέλει, η ανθρώπινη ιδιότητα.

ΑΚΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΗΣ

Ιστορία μυστηρίου, αγάπης, μνήμης

Ορχάν Παμούκ

Της ΣΤΕΛΛΑΣ ΒΡΕΤΤΟΥ

• Ορχάν Παμούκ
• «Με λένε Κόκκινο»
• Μετάφραση: Στ. Βρεττού
• Πατάκης

Η ιστορία εκτυλίσσεται στην Κωνσταντινούπολη στο τέλος του 16ου αιώνα. Ο σουλτάνος αναθέτει σε τέσσερις μικρογράφους την κατασκευή ενός βιβλίου με τη χρήση των τεχνικών της αναγεννησιακής ζωγραφικής. Δολοφονούνται δύο μικρογράφοι κι ένας τρίτος, ερωτευμένος με τη Σεκιουρέ κι αποφασισμένος να κερδίσει την καρδιά της, αναλαμβάνει να εξιχνιάσει το έγκλημα.
Το μυθιστόρημα περιστρέφεται γύρω από τους μικρογράφους, τους ζωγράφους που δημιούργησαν την τουρκική τέχνη εικονογράφησης βιβλίων. Ο Ορχάν Παμούκ με μέσο την τέχνη μάς περιγράφει τη θρησκευτική καταπίεση και τις πολιτιστικές αξίες της εποχής. Είναι ταυτόχρονα ιστορία μυστηρίου, αγάπης, αντίδρασης στις δυτικές ιδέες όταν αυτές εισχωρούν στην περιοριστική ισλαμική κοινωνία.
Ο συγγραφέας ερευνά την καλλιτεχνική παράδοση της οθωμανικής αυλής, επιχειρεί με τη γλώσσα σύγχρονου μυθιστορήματος να την εντάξει στη συλλογική μνήμη. Επιλέγει για φόντο, όπως σχεδόν σε όλα τα βιβλία του, την αντιδιαστολή Ανατολής-Δύσης, χρησιμοποιεί και σε αυτό το μυθιστόρημα τεχνικές μετανεωτερικής γραφής, διηγείται την ιστορία στο πρώτο πρόσωπο και με τη φωνή πολλών αφηγητών, ανάμεσα στους οποίους είναι ένας νεκρός, ένα δέντρο, ένας σκύλος.

Τρυφερό παραλήρημα

Νταβίντ Γκρόσμαν

Της ΛΟΥΙΖΑΣ ΜΙΖΑΝ

• Νταβίντ Γκρόσμαν
• Ενα άλογο μπαίνει σε ένα μπαρ
• Μετάφραση: Λ. Μιζάν
• Ψυχογιός

Ο τίτλος του μυθιστορήματος παραπέμπει στην αρχή ενός ανέκδοτου. Ο ήρωας του βιβλίου, ο 57χρονος Ντόβαλε Γκρινστάιν, είναι κωμικός σε παραστάσεις σταντ απ. Καλεί έναν φίλο από τα εφηβικά του χρόνια, που έχει να τον δει πάνω από σαράντα χρόνια, να παρακολουθήσει την παράστασή του και να του πει τη γνώμη του. Η παράσταση εξελίσσεται σε ένα ταξίδι στα παιδικά κι εφηβικά χρόνια του κωμικού τη δεκαετία του ’60 στο Ισραήλ.
Τι εύρημα! Λόγος γοργός, σχεδόν παραληρηματικός, αυτοσαρκαστικός, σοκαριστικός και συνάμα τρυφερός, ανέκδοτα εναλλάσσονται με τραγικά γεγονότα, το παρελθόν μπλέκεται με το παρόν. Σε μια δίωρη παράσταση παρουσιάζονται μοναδικά το πένθος του Ολοκαυτώματος, τα τεράστια τραύματά του στην ισραηλινή κοινωνία, η δυσκολία προσαρμογής των μεταναστών στο νεοσυσταθέν Κράτος του Ισραήλ, η αραβοϊσραηλινή διένεξη. Ο Νταβίντ Γκρόσμαν ρισκάρει, δεν ακολουθεί έναν «εύκολο» δρόμο, και καταφέρνει να αποσπάσει το τεράστιο ενδιαφέρον του αναγνώστη αλλά και το Διεθνές Βραβείο Μπούκερ (2017).

Ντοκουμέντα με την πνοή μυθιστορήματος

Χανς-Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ

Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΟΣΚΟΒΟΥ

• Χανς-Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ
• «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας»
• Μετάφραση: Σπ. Μόσκοβος
• Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Μέσα στον σπασμένο καθρέφτη της Ιστορίας η φυσιογνωμία του Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι μοιάζει παραμορφωμένη. Διακρίνει κανείς τα αδρά χαρακτηριστικά, τα κατάμαυρα μαλλιά, τα εμπύρετα μάτια. Τίποτα παραπάνω. Κι από πίσω ο αχός των συμβάντων, ψίθυροι, κουτσομπολιά, ζητωκραυγές, σφαίρες, μινυρίσματα.
Ποιος ήταν αυτός ο προλεταριακός ήρωας που έδρασε τη δεκαετία του '30 του εικοστού αιώνα στον ισπανικό εμφύλιο, τι πρέσβευε αυτός ο εμβληματικός ηγέτης του αναρχισμού που πολέμησε με το τάγμα του τον στρατηγό Φράνκο και πέθανε άδοξα, όταν το όπλο του εκπυρσοκρότησε κατά λάθος;
Αυτόν τον ήρωα ανασυνθέτει με ιδιότυπο τρόπο ο χαρισματικότερος ίσως συγγραφέας της μεταπολεμικής Γερμανίας Χανς-Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ στο κλασικό έργο του «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας» (1972). Είναι ένα κολάζ ετερόκλητων μαρτυριών, όπου συνυφαίνονται αναμνήσεις, ομιλίες, επιστολές, συνεντεύξεις, αποσπάσματα εφημερίδων, φυλλάδια της εποχής. Ανάμεσά τους παρενείρονται οκτώ θεωρητικές παρεμβάσεις του συγγραφέα για τον ισπανικό αναρχισμό και το υπόβαθρο της εποχής. Μια συρραφή ντοκουμέντων με την πνοή μυθιστορήματος.

Αποσάθρωση της εικόνας

Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας

Του Γ.Ι. ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗ

• Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας
• «Σύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες»
• Μετάφραση: Γ.Ι. Μπαμπασάκης
• Κριτική

Ναι, πάνω και πέρα απ᾽ όλα τα άλλα (μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος) ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας (David Foster Wallace) είναι στοχαζόμενος και στοχαστής. Μπορείς να πεις ότι κεντρικό του θέμα είναι η εκ νέου επινόηση της αγάπης και των τρόπων με τους οποίους σμίγουν οι άνθρωποι στην εποχή της παντοδυναμίας της ταχύτητας και του ταχύπλοου νεοκυνισμού, στην εποχή της κοινωνίας του θεάματος και της παθητικότητας, στην εποχή της καλπάζουσας σύγχυσης και της γενικευμένης απάθειας.
Τα διηγήματα στον τόμο «Σύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες» είναι καρπός της κριτικής ματιάς του Γουάλας στο ψυχονευρωτικό τοπίο της Αμερικής στα τέλη του 20ού αιώνα. Με αριστοτεχνικό τρόπο, ο συγγραφέας του «Infinite Jest» και του «Pale King» αποδιαρθρώνει, και εκθέτει, τη λειτουργία των ΜΜΕ και της τηλεόρασης, τις σκληρύνσεις και τις αγκυλώσεις στο οικογενειακό πλαίσιο, τα δεινά της κατάθλιψης και την παράνοια της κινηματογραφικής βιομηχανίας.

Χειμαρρώδης μπλουζ ελεγεία

Τζέιμς Μπόλντουιν

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

• Τζέιμς Μπόλντουιν
• «Το κουαρτέτο του Χάρλεμ»
• Mετάφραση: Χρ. Οικονόμου
• Πόλις

Το «Κουαρτέτο του Χάρλεμ» είναι το τελευταίο -και το εκτενέστερο- από τα μυθιστορήματα του Τζέιμς Μπόλντουιν. Είναι ένας αφηγηματικός άθλος, μια χειμαρρώδης μπλουζ ελεγεία, μια πολυδιάστατη και πολύτροπη οικογενειακή σάγκα που εκτείνεται σε τρεις δεκαετίες και τέσσερις ηπείρους.
Στην καρδιά της βρίσκεται ο σπαρακτικός -αλλά συγχρόνως γεμάτος ένταση, πάθος και χιούμορ- θρήνος του αφηγητή, Χαλ Μοντάνα, για τον πρόωρα χαμένο αδελφό του, τον Αρθουρ, που αρχίζει τη σταδιοδρομία του στη μουσική ως μέλος του κουαρτέτου του τίτλου, για να εξελιχθεί σε διάσημο τραγουδιστή γκόσπελ, προτού καταλήξει νεκρός στο υπόγειο μιας παμπ στο Λονδίνο.
Αγάπη και απώλεια, έρωτας και θάνατος, ανθρώπινη και θεία δικαιοσύνη, Ιστορία και μνήμη, φυλετικές, κοινωνικές και σεξουαλικές διακρίσεις: στο «Κουαρτέτο του Χάρλεμ» ο Μπόλντουιν καταπιάνεται με όλα τα μεγάλα θέματα που απασχολούν σταθερά το σύνολο του έργου του, προσφέροντας όχι μόνο ένα καθηλωτικό μυθιστόρημα, αλλά μια θαρραλέα εξερεύνηση στα ύψη και τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, που θα συνταράξει κάθε ευαίσθητο και ευσυνείδητο αναγνώστη.

Σκοτεινό και παραληρηματικό μυθιστόρημα

Ζάουμε Καμπρέ

Του ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ ΣΟΦΟΥ

• Ζάουμε Καμπρέ
• «Η σκιά του ευνούχου»
• Μετάφραση: Ευρ. Σοφός
• Πόλις

Η «Σκιά του ευνούχου» αποτελεί μέρος ενός ξεχωριστού σύμπαντος του Ζάουμε Καμπρέ, φτιαγμένου από το «Χειμωνιάτικο ταξίδι», τις «Φωνές του ποταμού Παμάνο» και το «Confiteor».
Ενα σύμπαν σκηνοθετημένο με λέξεις, χρήση ευθέως και πλάγιου λόγου, ιστορίες που πατούν σε μουσικές νότες, σε συνθέσεις μελωδικές, που περιστρέφονται γύρω από το βιολί -αγαπημένο μουσικό όργανο του μυθιστοριογράφου-, ιστορίες που εκβάλλουν η μία μέσα στην άλλη.
Το συγκεκριμένο βιβλίο (1996) παρουσιάζει τη στρατηγική που θα ακολουθηθεί και στα επόμενα μυθιστορήματα: η οπτική γωνία του αφηγητή αχρηστεύεται μέσα από την εναλλαγή προσώπων, ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά στο λογοτεχνικό σύμπαν και καλείται να το ερμηνεύσει ο ίδιος. Αποτελεί το πιο σκοτεινό και παραληρηματικό από τα τέσσερα μυθιστορήματα με τον άνθρωπο να παραδίδεται στο πάθος και την ευφυΐα του.  

Ατομική και συλλογική ρήξη

Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ

Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ

• Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ
• «Φυσικό μυθιστόρημα»
• Μετάφραση: Αλ. Ιωαννίδου
• Ικαρος

To «Φυσικό μυθιστόρημα» είναι το πρώτο βιβλίο του Βούλγαρου συγγραφέα Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ, που τον καθιέρωσε ήδη από το 1996 ως έναν από τους πιο ρηξικέλευθους και αγαπητούς συγγραφείς στη χώρα του, αλλά και διεθνώς, αφού μεταφράστηκε σύντομα στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες.
Πρόκειται για ένα βιβλίο μεταμοντέρνο που με την αμεσότητα της πρωτοπρόσωπης, συχνά αυτοαναφορικής αφήγησης, με τη σύγχρονη θεματολογία του (ο χωρισμός του αφηγητή μέσα στην οικονομική και κοινωνική κρίση της πρώτης μετασοσιαλιστικής δεκαετίας στη Βουλγαρία), με την αποσπασματικότητα των επεισοδίων και το ανοιχτό τέλος του αποτυπώνει το άφατο της απόγνωσης και της μοναξιάς σε έναν κόσμο που παραπαίει.
Ο προσεκτικός αναγνώστης θα ανακαλύψει όχι μόνο την ευαίσθητη ματιά ενός επικεντρωμένου στη λεπτομέρεια και τη νοσταλγική διάθεση, εκ πεποιθήσεως αφιερωμένου στα μικρά πράγματα συγγραφέα, αλλά και σαφείς συνδέσεις με τη σύγχρονη γαλλική φιλοσοφία, κυρίως με το έργο του Μισέλ Φουκό. Το δράμα του χωρισμού εναρμονίζεται με την κατάσταση της χώρας και τη ρευστότητα ενός κόσμου στο μεταίχμιο ανάμεσα σε δύο αιώνες, σε δύο εποχές.

Αγωνία, σοφία, ομορφιά

Ντέλια Οουενς

Της ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ

• Ντέλια Οουενς
• «Εκεί που τραγουδάνε 
• οι καραβίδες»
• Μετάφραση: Μ. Ζαχαριάδου
• Δώμα

Η Κάια μεγαλώνει ολομόναχη στο σπίτι της, στην καρδιά των βάλτων της Βόρειας Καρολίνας. Η οικογένειά της έχει σκορπίσει. Για τους κατοίκους των γύρω οικισμών είναι απλώς η «Πιτσιρίκα των Βάλτων», ένα πλάσμα αλλότριο και σχεδόν τρομακτικό. Η ίδια η Κάια όμως ζει με τον φόβο και ταυτόχρονα τη λαχτάρα για ανθρώπινη παρουσία. Μοναδικό της σχολείο είναι ο ίδιος ο βάλτος και τα πλάσματά του.
Εξερευνώντας το φυσικό της σπίτι όσο καλύτερα και βαθύτερα μπορεί, ώς «εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες», προσπαθεί να ερμηνεύσει το μεγαλύτερο μυστήριο: την ανθρώπινη συμπεριφορά. Πράγματι, η επαφή της με τους άλλους ανθρώπους θα την οδηγήσει σε μια πάλη για την ίδια της τη ζωή, όταν θα κατηγορηθεί για φόνο.
Το βιβλίο της Ντέλια Οουενς έχει την αγωνία ενός καλού θρίλερ, τη σπαρακτική σοφία ενός έξοχου μυθιστορήματος ενηλικίωσης και την ομορφιά του ταξιδιού σε έναν κόσμο γεμάτο ομορφιά και μαζί σκληρότητα. Κι όλα αυτά, σε μια αφήγηση που δεν χάνει ούτε στιγμή την κινηματογραφική της ζωντάνια και φυσικότητα.

Μαιανδρική γραφή

Τζόναθαν Σάφραν Φόερ

Του ΑΡΗ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ

• Τζόναθαν Σάφραν Φόερ
• «Ιδού, εγώ»
• Μετάφραση: Α. Σφακιανάκης - Hρώ Σκάρου
• Κέδρος

Είναι γνωστή η ψύχωση των Αμερικανών συγγραφέων με το Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα. Ο Φόερ εδώ γράφει το μεγάλο αμερικανο-εβραϊκό μυθιστόρημα.
Ηρωάς του είναι ένας συγγραφέας που μοχθεί να γράψει μια τηλεοπτική σειρά, που παίρνει χάπια για τη φαλάκρα –με αποτέλεσμα να κατακρημνισθεί η τεστοστερόνη του-, που δεν παραλείπει ποτέ τις συνεδρίες με τον ψυχαναλυτή του. Εβραίος τρίτης γενιάς στην Ουάσινγκτον, ο Τζέικομπ Μπλοχ βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σοβαρή συζυγική κρίση: η γυναίκα του ανακαλύπτει στο κινητό του σεξουαλικά μηνύματα προς μια άλλη γυναίκα. Για κακή του τύχη, την ίδια περίοδο καταφτάνουν συγγενείς από το Ισραήλ, ο γιος του προσπαθεί να αποφύγει μια επιβεβλημένη τελετή ενηλικίωσης, ο πατέρας του μπλέκεται σε διαμάχες για τον ιουδαϊσμό κι ο παππούς του επιχειρεί να αποφύγει τη μεταφορά του σε οίκο ευγηρίας.
Φαίνονται απλά όλα αυτά, όμως η γραφή του Φόερ γίνεται ενίοτε τόσο λαβυρινθώδης, τόσο μαιανδρική, τόσο γεμάτη εμπόδια (ο ήρωάς του έχει εμμονή με την ομηρική Οδύσσεια) που ο μεταφραστής βρίσκεται συχνά μπροστά στο ενδεχόμενο να τα βροντήξει όλα κάτω και να καταφύγει στο αλκοόλ.
Ευτυχώς, αυτήν τη μετάφραση την έκανα μαζί με την Ηρώ Σκάρου, μια ταλαντούχα πεζογράφο που χωρίς τη χαλκέντερη ιδιοσυγκρασία της θα είχα αναζητήσει κι εγώ τη βοήθεια ψυχαναλυτή, όμοια όπως ο ήρωας του Φόερ.

Ειρωνεία και κατανόηση

Νταγκ Σόλσταντ

Του ΣΩΤΗΡΗ ΣΟΥΛΙΩΤΗ

• Νταγκ Σόλσταντ
• «Αιδημοσύνη και αξιοπρέπεια»
• Μετάφραση: Σ. Σουλιώτης
• Ποταμός

Το μυθιστόρημα «Αιδημοσύνη και αξιοπρέπεια» (1994) του Νταγκ Σόλσταντ έχει θέμα την παρεκτροπή ενός ηλικιωμένου μισοαλκοολικού καθηγητή Φιλολογίας σε ένα νορβηγικό Λύκειο, όταν προσβάλλει άσχημα μια μαθήτρια, καθώς τα τελευταία χρόνια νιώθει ότι όλο και περισσότερο τίθεται εκτός εποχής, κοινωνίας, νιώθοντας παραμερισμένος ακόμα και από τη σύζυγό του και περιφρονημένος από τους μαθητές του. Ξεκινώντας από το επεισόδιο κάνει αναδρομή στο παρελθόν, δηλαδή το πώς γνώρισε τον καλύτερό του φίλο, του οποίου μετά τη γυναίκα παντρεύτηκε, μετά το διαζύγιό της.
Ο λόγος είναι αφηγηματικός, τριτοπρόσωπος, μακροπερίοδος και θαρρείς σαν μονόλογος, ή μάλλον ως σκέψεις ενός προσώπου, του πρωταγωνιστή, πάνω στη ζωή και σε ό,τι του συμβαίνει, προσπαθώντας να εμβαθύνει, κάτι που αντιμετωπίζεται από τον συγγραφέα-αφηγητή άλλοτε με κατανόηση, άλλοτε με λεπτή ειρωνεία, για την τύχη του ανθρώπου που έχει καθήκον να μεταδώσει τον πολιτισμό, στο κατώφλι μιας  εποχής, για την οποία είναι όλο και περισσότερο περιττός. Το έργο απέσπασε πολλά διεθνή βραβεία.

Χιούμορ στο σκοτάδι

Ντέιβιντ Σεντάρις

Της ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΓΚΑΝΑ

• Ντέιβιντ Σεντάρις
• «Καλυψώ»
• Μετάφραση: Μ. Γκανά
• Μελάνι

Ο Ντέιβιντ Σεντάρις (David Sedaris) δεν χρειάζεται πια συστάσεις στη χώρα μας. Εχει διαβαστεί, έχει αγαπηθεί, έχει έρθει στην Αθήνα και έχει συναντήσει το κοινό του. Οι αναγνώστες παρακολουθούν τη ζωή του μέσα από το δικής του έμπνευσης είδος του «αυτοβιογραφικού διηγήματος» και ξέρουν ότι πάντα θα γελάσουν πολύ με τη λοξή ματιά του στις ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορές, αλλά και θα σταθούν άφωνοι, πολύ συχνά, μπροστά στο βάθος που κρύβει το χιούμορ του. Στο νέο του βιβλίο, «Καλυψώ», πρωταγωνιστεί και πάλι η οικογένειά του.
Οσο όμως ο Σερντάρις, τα αδέλφια και ο πατέρας του μεγαλώνουν και στο φάντασμα της μητέρας του προστίθεται και αυτό της αδελφής του, που αυτοκτόνησε, ο συγγραφέας κερδίζει ένα πολύ δύσκολο στοίχημα. Κρίσεις μέσης ηλικίας, θάνατοι, ανησυχίες που πολλαπλασιάζονται, κι όμως, διαβάζοντάς τα, γελάς, όπως θα γελούσες με τα δεινά της δικής σου οικογένειας συζητώντας τα με τα αδέλφια σου. Η επιτυχία του είναι αυτή: χιούμορ που αστράφτει μέσα από το σκοτάδι του.

Ένας σύγχρονος Μοράβια

Λούκα Ρίτσι

Της ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΔΟΤΣΗ

• Λούκα Ρίτσι
• «Το φθινόπωρο»
• Μετάφραση: Δ. Δότση
• Μεταίχμιο

Ενας πενηντάχρονος συγγραφέας σε κρίση, βυθισμένος στο τέλμα της συζυγικής του σχέσης, περιδιαβαίνει τους δρόμους της φθινοπωρινής Ρώμης, ώσπου σε μια υπαίθρια αγορά ανακαλύπτει ένα βιβλίο για τους καλλιτέχνες της Μονμάρτρης.
Το ξεφυλλίζει, μα όταν αντικρίζει τη φωτογραφία της Ζαν Εμπιτέρν, συντρόφου του ζωγράφου Αμεντέο Μοντιλιάνι, θαμπώνεται από την ομορφιά της και την ερωτεύεται παράφορα. Ερμαιο της εμμονής του, θα «αναγνωρίσει» τη Ζαν στο πρόσωπο μιας άλλης γυναίκας και τότε η ερωτική του ψύχωση θα αρχίσει σιγά σιγά να γίνεται ένα με την πραγματικότητα.
Ο Λούκα Ρίτσι, κορυφαίος διηγηματογράφος, καταπιάνεται για πρώτη φορά με τη μεγάλη φόρμα μέσα από «Το φθινόπωρο», ένα μυθιστόρημα-φόρο τιμής στον αγαπημένο του Γκι ντε Μοπασάν, γραμμένο αριστοτεχνικά ώστε να αποτυπώνει τα συναισθήματα του αστού συγγραφέα-πρωταγωνιστή του, που αντικατοπτρίζουν τον επερχόμενο μαρασμό της φθινοπωρινής φύσης. Χάρη στον περιεκτικό, ευθύβολο λόγο του, ο Λούκα Ρίτσι διεισδύει στα βάθη της ψυχής του αναγνώστη, ο οποίος ανακαλύπτει στο πρόσωπο του Ιταλού συγγραφέα έναν σύγχρονο Μοράβια.

Ενα θαύμα αφαίρεσης

Ελίζαμπεθ Στράουτ

Της ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ

• Ελίζαμπεθ Στράουτ
• «Το όνομά μου είναι Λούσι Μπάρτον»
• Μετάφραση: Μ. Ζαχαριάδου
• Αγρα

Η Ελίζαμπεθ Στράουτ ανήκει αναμφίβολα στους μεγάλους σύγχρονους μάστορες της αφήγησης. Σε αυτό το σύντομο αλλά εκπληκτικής πυκνότητας μυθιστόρημα καταφέρνει να αποδώσει με ένα ύφος επιφανειακά απλοϊκό το δύσκολο ταξίδι της επαναπροσέγγισης ανάμεσα σε μια μητέρα και μια κόρη, μετά από χρόνια αποξένωσης. Με μια γλώσσα υψηλής φόρτισης και χαμηλών τόνων, μιλά για ένα σκληρό, τραυματικό παρελθόν, για μια άγνωστη Αμερική, για την απόδραση από τη μιζέρια και για τα ίχνη που αφήνει αυτή, ενώ υμνεί το διαρκές θαύμα που είναι αυτή η ζωή.
Το ειδικό βάρος του «Το όνομά μου είναι Λούσι Μπάρτον» είναι αντιστρόφως ανάλογο του αριθμού των σελίδων του. Ένα θαύμα αφαίρεσης, ουσίας στην πιο καθαρή της μορφή. Από εκείνα τα βιβλία που, στο μυαλό του αναγνώστη, δεν τελειώνουν στην τελευταία σελίδα αλλά συνεχίζουν να ζουν σχεδόν σαν προσωπικό μας βίωμα.