«Ο Γιώργος Λάππας είναι πάντα στη ζωή μου»
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 19.05.2017
Η καινούργια έκθεση, in situ εγκατάσταση της γλύπτριας και καθηγήτριας στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών εγκαινιάζεται απόψε, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων.
Από τις «Γλαύκες» της Αφροδίτης ΛίτηΑπό το 2013, η γκαλερί Citronne και η δραστήρια Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια, σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου και την αρχαιολόγο Μαρία Γιαννοπούλου διοργανώνουν περιοδικές εκθέσεις Ελλήνων καλλιτεχνών συνδέοντας το χθες με το σήμερα.
Είναι η πρώτη φορά που εκθέτουν μαζί οι δύο σπουδαίοι καλλιτέχνες, σύντροφοι στη ζωή και συνοδοιπόροι στην τέχνη από τα φοιτητικά τους χρόνια. Για τα έργα, τις εκθέσεις αλλά και τον Γιώργη, όπως τον αποκαλεί πάντα, μας μιλάει η καλλιτέχνις και γυναίκα της ζωής του, η Αφροδίτη Λίτη.
Το μικρό Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου διαθέτει εξαιρετικά έργα τα οποία θα επανεκτεθούν, σύμφωνα με την προμελέτη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, που εγκρίθηκε πρόσφατα από το υπουργείο Πολιτισμού.
• Μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για διπλή έκθεση;
Συναισθηματικά ναι, ωστόσο τα έργα παρουσιάζονται σε διαφορετικούς χώρους. Δεν εκθέσαμε ποτέ μαζί με τον Γιώργη, παρότι μας το ζητούσαν, κυρίως μουσεία. Συγκινήθηκα με την πρόταση της Τατιάνας Σπινάρη γιατί κρατάω μέσα μου έντονα το τελευταίο ταξίδι μας στη Νάπολη και ο Πόρος μοιάζει. Το τοπίο είναι σχεδόν πανομοιότυπο, χαμηλό, ήρεμο. Γι' αυτό δέχθηκα αμέσως.
• Τι σας οδήγησε να αποδώσετε γλυπτικά τις Γλαῦκες;
Είναι η τελευταία δουλειά μου. Πάντα μου άρεσε αυτό το πουλί και ήταν στις προθέσεις μου να το αποδώσω. Με ξετρέλαινε η θέση των ματιών σε σχέση με το σώμα, μου φαινόταν σαν να φέρει το σώμα δύο μάτια και το έβρισκα πολύ παράδοξο. Το δεύτερο παράδοξο είναι ότι ενώ το σκοτάδι λειτουργεί αποτρεπτικά για να ζήσει κάποιος, αυτή ζει και βασιλεύει θαυμάσια περνώντας τις εικόνες μέσα από το περίοπτο βλέμμα της.
Τι είναι το βλέμμα; Η αντίληψη της σκέψης. Με όλα αυτά τα ματάκια, τα γλυπτά δημιουργούν μαγνητισμό, προκαταλαμβάνουν και βάζουν τον επισκέπτη σε μια ιδιαίτερη ψυχολογική κατάσταση έντασης.
• Τι θα δούμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου;
Ενα σμήνος από μικρότερες κουκουβάγιες -σαν να έχουν εισέλθει από τα παράθυρα- βρίσκονται στον επάνω όροφο και 14 μεγάλες στον κάτω, σαν να κάθονται πλέον και να κοιτάζουν επάνω στα μεγάλα κιονόκρανα, τα οποία θεωρώ αριστουργήματα του μουσείου. Είναι εξαιρετικής γλυπτικής από διαφορετικούς ναούς και περιόδους και μου αρέσει που βρίσκονται όλα μαζί στην είσοδό του.
Η έφορος Αρχαιοτήτων, η κ. Χρυσουλάκη, έμπειρη αρχαιολόγος και ανοιχτό μυαλό, μου άφησε απόλυτο χώρο στη σκέψη μου για να δω πώς τα έργα μου θα λειτουργήσουν στον χώρο. Σέβομαι το μουσείο και θεωρώ μεγάλη τιμή να παρουσιάσω τις Γλαῦκες σαν να κάθονται επάνω στα κιονόκρανα.
• Είναι συγκυριακό ότι παρουσιάζετε τη δεδομένη χρονική στιγμή τη συγκεκριμένη ενότητα;
Πάντα η δουλειά μου συνυπάρχει με την πορεία της ζωής μου. Τα τελευταία 2-3 χρόνια άρχισα να ψάχνω τις γλυπτικές φόρμες με τις κουκουβάγιες και το χρώμα. Αποδίδω τα γλυπτά σύμφωνα με αυτό που έχω μέσα μου, δεν αντιγράφω τίποτα. Οι παρατηρήσεις με τις κουκουβάγιες έγιναν επίμονα σε ζωολογικούς κήπους και κυρίως στην Αγγλία.
Καθόμουν με τις ώρες έξω από τα κλουβιά και τις παρατηρούσα. Τις κατέγραψα πολύ καλά στη μνήμη μου και έτσι βγήκαν τα έργα. Η ενότητα ετοιμάστηκε μετά την πρόταση της Τατιάνας Σπινάρη και στη συνέχεια μάθαμε από τις αρχαιολόγους ότι η Τροιζήνα είχε στην αρχαιότητα την Αθηνά ως προστάτιδα, πριν την πάρουν οι Αθηναίοι. Αισθάνομαι λοιπόν αυτά τα πουλιά σαν να βρίσκονται στο σπίτι τους και μου φαίνεται καταπληκτικό.
• Πώς βλέπετε το έργο σας σε σχέση με το μουσείο;
Το προσωπικό μου πάθος ήταν να γνωρίσω την Ιστορία με την έννοια ότι μάθαινα, μελετούσα και κυρίως αγαπούσα όλα αυτά που έχουμε βάλει οι άνθρωποι και κυρίως οι Ελληνες στα μουσεία. Δουλεύοντας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, έχω κάνει προσωπικούς κόσμους.
Ολα τα έργα μου είναι απόρροια αυτής της μελέτης, κρατώντας τα στην ψυχή και στη βούλησή μου. Δεν μπορώ να πω ότι κάθομαι και σμιλεύω το μάρμαρο, αλλά κάνω τα έργα που με ενδιαφέρουν με τον προσωπικό μου τρόπο. Δουλεύω αυθόρμητα.
Η συνύπαρξη αυτών των έργων μέσα στο μουσείο έχει γίνει κατόπιν βιώματος. Μετά την αποφοίτηση από την ΑΣΚΤ, δούλεψα επί 23 χρόνια στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ως μουσειακή γλύπτρια. Μιλάμε για τρελό πάθος. Εκείνο που με χαροποιούσε περισσότερο ήταν όταν έμπαινα στις τεράστιες, καταπληκτικές αίθουσες, τις οποίες θεωρώ σύγχρονους ναούς, και έβλεπα τη χαρά του κόσμου να παρατηρεί τα γλυπτά. Ηταν το ωραιότερο δώρο.
• Πώς προέκυψε η έκθεση του Γιώργου Λάππα στην γκαλερί Citronne;
Ο Γιώργης είχε αφήσει χυτευμένα γλυπτά και όλο μου έλεγε «πρέπει να πάω να δω τα έργα στο χυτήριο». Οπότε είναι μια ενότητα κατασταλαγμένη που ο ίδιος είχε βγάλει ως υλικό, με φιγούρες και σπουδές που έκανε από τα φοιτητικά χρόνια, τις οποίες συναντάμε σε αυτή την ομάδα, και γι' αυτό πρότεινα να την εκθέσουμε.
Το συγκινητικό είναι ότι δεν είναι μεγάλα μεγέθη και ταιριάζουν απόλυτα στον λιτό χώρο της γκαλερί Citronne, με τον οποίο αναπτύσσουν εκπληκτική συνομιλία. Το έργο και ο χώρος συνυπάρχουν, το ένα αναδεικνύει το άλλο. Υπάρχει ιδιαιτερότητα στο στήσιμο της έκθεσης με ειδικές κατασκευές.
Ολα είναι χυτευτά μικρών διαστάσεων, μερικά σχέδια από τον Κρις, τον ταχυδακτυλουργό που αγαπούσε πολύ, και δύο γλυπτά με την ανθρώπινη φιγούρα, από κόκκινη τσόχα το ένα και το μπλε, από πλαστικό ύφασμα και φως.
• Συνυπήρξατε όλα αυτά τα χρόνια με τον Γιώργο Λάππα, εξελιχθήκατε με διαφορετικές πορείες και δημιουργήσατε έργα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους.
Εντελώς. Μας ένωσε η μεγάλη αγάπη μας για την τέχνη, αυτό ήταν το πρώτο. Ημασταν πολύ χαρούμενοι γιατί είχαμε βρει ότι αυτός είναι ο δρόμος μας. Ξεχωριστά. Συναντηθήκαμε στην ΑΣΚΤ και έκτοτε όλη η ζωή μας ήταν σαν γιορτή. Η κάθε μέρα μας. Γελούσαμε και κάναμε τις δουλειές μας. Σεβόμασταν πολύ τα κεκτημένα του άλλου και ο σκοπός ήταν να βοηθούμε.
Οταν έχεις αυτές τις αρχές, πάντα περνάς καλά. Τον θαύμαζα - είχε τρομακτική ευχέρεια ο Γιώργης σε όλα τα επίπεδα, στην τέχνη, στη δράση, στις σχέσεις, ήταν χαρισματικός. Εξακολουθεί και είναι στη ζωή μου, είναι περίεργο, αλλά ζω όπως ζούσα, συνυπάρχουμε. Υπάρχει συμφιλίωση με την υπόθεση του θανάτου.
• Πώς διαχειρίζεστε την απώλειά του;
Με πολλή αγάπη και τρυφερότητα. Εκείνο που σε κάνει δυνατή είναι πώς συμπορεύτηκες με τον άνθρωπό σου στον προηγούμενο βίο. Αν είσαι εντάξει, δεν έχεις πολλές εκκρεμότητες, μπορείς να το διαχειριστείς πιο εύκολα. Αν υπάρχουν δεύτερες σκέψεις στη σχέση σου, δεν σε βοηθάει.
• Τον αποκαλείτε πάντα Γιώργη...
Γιώργη τον φώναζαν στο σπίτι του, έτσι τον φωνάζαμε πάντα.
• Είδατε εκθέσεις της documenta 14;
Ναι, και μου άρεσαν πολύ. Μεγάλη τιμή για εμάς να συναντηθούμε, να δούμε και να συμμετάσχουμε στη διοργάνωση. Ο Σίμτσικ είχε τη δυνατότητα να το κάνει, είναι σκεπτόμενος και σώφρων και μπορεί να ακούει πολύ καλά. Ήταν ευγενικό, έξυπνο και εύχομαι να συνεχιστεί ο διάλογος.
Ξεκίνησε με την documenta αλλά η σχέση αφορά τους καλλιτέχνες της υφηλίου, δεν είναι μόνο Ελλάδα-Γερμανία. Αυτό που με στενοχώρησε είναι ότι, ενώ έγινε προσκύνημα, παρέλασαν καλλιτέχνες, διευθυντές μουσείων, συλλέκτες, δημοσιογράφοι... η Αθήνα δεν είχε έναν επίσημο φορέα για να δείξει σύγχρονη τέχνη. Ο ελληνικός λαός έχει πληρώσει πολλά χρήματα για να μην έχει ένα μουσείο. Δεν γίνεται άλλη ακαμψία, δεν μας παίρνει άλλο.
Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου, έως 31 Οκτωβρίου.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΟ ΓΙΩΡΓΟ ΛΑΠΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου