Προτάσεις για παιδικά βιβλιοδώρα

Mεταφρασμένα παιδικά βιβλία που ξεχωρίζουν

ο αναγνώστης στις 20 Δεκεμβρίου, 2014

της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Παίζουμε;
Τα βιβλία για πολύ μικρά παιδιά (1-3 ετών) αποτελούν μια αναδυόμενη αγορά, σύμφωνα με αρκετούς Έλληνες εκδότες. Την αρχή είχαν κάνει οι εκδ. Άμμος πριν από τριάντα χρόνια με τον Σποτ, το γνωστό κουτάβι. Έκτοτε δραστηριοποιούνται κι άλλοι γνωρίζοντας στο αναγνωστικό κοινό καλλιτέχνες όπως ο αμερικάνος Έρικ Καρλ. Ο Καρλ (τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδ. Καλειδοσκόπιο) είχε πει μια μεγάλη κουβέντα η οποία συνοψίζει την παιδαγωγική των βιβλίων για αυτή την ηλικία: «Τα μωρά χρειάζονται παιχνίδια που να διαβάζονται και βιβλία που να παίζονται». Τα Ζώα του δάσους, (σε χαρτόνι όπως και τα υπόλοιπα βιβλία της σειράς) είναι ένα από αυτά τα βιβλία. Τρία παιδάκια παίζουν κρυφτό και ζητούν σε κάθε σελίδα τη βοήθεια ενός από τα ζώα του δάσους. Έτσι αναζητώντας τη φίλη που έχει κρυφτεί, τα παιδιά γνωρίζουν τα ζώα και το φυσικό περιβάλλον τους. Η νατουραλιστική εικονογράφηση αποδίδει με ακρίβεια τη φύση δίνοντας αφορμές για περισσότερες ανακαλύψεις. Η ιδέα απλούστατη, το αποτέλεσμα πανέμορφο!
Τι κρύβουν τα μπαούλα;
Όταν γράφονται σειρές για μικρά παιδιά υπάρχει ανάγκη, όπως και για τους μεγαλύτερους, να τους ξαναθυμίσεις το προηγούμενο βιβλίο. Συνήθως ο συγγραφέας γράφει στην πρώτη σελίδα μια μικρή περίληψη για να συνδέσει με το προηγούμενο και συνεχίζει με την καινούρια ιστορία, εδώ τη δεύτερη με το τεράστιο λιοντάρι
Το ίδιο κάνει και η Helen Stephens, αλλά διαφορετικά. Γνωρίζοντας ότι η επανάληψη, που δίνει ρυθμό στο κείμενο, είναι κάτι που αγαπούν τα μικρά παιδιά συνθέτει μικρά παιχνιδιάρικα κείμενα ‘κρυφτού’ παρόμοια με αυτά που είχαν διαβάσει πιο παλιά, βάζει τους αναγνώστες της στο κλίμα του βιβλίου και τους παροτρύνει μ’ αυτό το τέχνασμα να προχωρήσουν στην ανάγνωση.
Για να κρυφτεί λοιπόν το λιοντάρι από τη γιαγιά, γίνεται κρεμάστρα, καναπές, πετσέτα… χαριτωμένες ιδέες παιδικές και παράλογες που οδηγούν στο ξετύλιγμα μιας νέας περιπέτειας. Αλλά, αλήθεια Πώς να κρύψεις ένα λιοντάρι από τη γιαγιά, όταν η γιαγιά σκαρώνει κι εκείνη κόλπα με το τεράστιο μπαούλο που κουβάλησε στο σπίτι;
Μπορείς να αναστήσεις έναν παπαγάλο;
Μεγάλοι συγγραφείς – η Τονι Μόρρισον, ο Μάρκ Τουέιν και ο Εδούαρντο Γκαλεάνο – για μικρούς αναγνώστες. Όλοι υπέροχοι! Ξεχωρίσαμε το βιβλίο Η ανάσταση του παπαγάλου, του Ουρουγουανού συγγραφέα που δημοσιεύτηκε στα ελληνικά στο βιβλίο του με τίτλο Οι λέξεις ταξιδεύουν (εκδ. Πάπυρος, 2013). Πράγματι, οι λέξεις του Γκαλεάνο μας ταξιδεύουν στους μύθους μιας άλλης λατινοαμερικάνικης χώρας, της Βραζιλίας. Ένας παπαγάλος πέφτει σε μια χύτρα που βράζει, πεθαίνει και όλα τα στοιχεία της φύσης-το δέντρο, ο ήλιος, το φρούτο, ο αέρας, ο ουρανός τον πενθούν με τον τρόπο τους. Όπως όλοι οι λαϊκοί μύθοι έτσι και τούτος είναι αλληγορικός. Ο πυρήνας του αναφέρεται στη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου: ο αγγειοπλάστης συγκέντρωσε όλη τη θλίψη και με τα υλικά της έπλασε με πηλό τον παπαγάλο δίνοντάς του νέα ζωή! Ξεχωρίσαμε το βιβλίο και για την εικονογράφηση της Χαράς Μαραντίδου. Λιτές, καθαρές γραμμές, πλακάτα χρώματα τονίζουν την ουσία του μύθου.
Κάνουν οι μπαμπάδες παρέα με τον βαρόνο Μινχάουζεν;
Τι συμβαίνει όταν ένας μπαμπάς, αφηρημένος αλλά πλακατζής, αναλαμβάνει να φροντίσει τα παιδιά του όταν φεύγει η μητέρα; Το γάλα τέλειωσε και τα παιδιά πρέπει να φάνε το πρωινό τους. Πηγαίνει λοιπόν να αγοράσει από το μπακάλικο. Αλλά περνούν αιώνες μέχρι να επιστρέψει… Και από το τεράστιο άγχος να τους αποδείξει ότι είναι υπεύθυνος κι ότι όλα τα έκανε σωστά, τους αφηγείται θεότρελες περιπέτειες με πειρατές και δεινόσαυρους, ενώ εκείνα τον σταματούν κάθε τόσο για να τον επαναφέρουν στη σωστή ροή επειδή μπερδεύει τις ιστορίες του. Το Ευτυχώς ο μπαμπάς έφερε το γάλα του Neil Gaiman ακολουθεί τη γνωστή κι επιτυχημένη μυθοπλαστική τεχνική παραγωγής αστείων μέσα από την υπερβολή, αλλά και τη διακειμενικότητα, η οποία θα έμενε εκεί αν δεν υποστηριζόταν από την ευφάνταστη και χαριτωμένη εικονογράφηση του  Scottie Young που εκπλήττει και παρασύρει τον αναγνώστη σε κάθε σελίδα!
Πώς πηγαίνεις στην προϊστορία;
Είναι προφανές ότι ο Ίνγκο Ζίγκνερ έχει μέσα του τον σπόρο της διδασκαλίας. Βρήκε όμως μια φόρμουλα για να διδάξει. Δημιούργησε ένα πλαίσιο γνωστό στα παιδιά, στο οποίο σχολιάζει και προσφέρει γνώσεις. Γράφει για μια οικογένεια δράκων, που διαθέτει όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, μια οικογένεια με τυπική μαμά με όλα όσα ξέρουμε για τις μαμάδες, έναν μπαμπά που κοκορεύεται και κάνει τον έξυπνο στο παιδί του, και ένα δρακάκι, μικρό που κάνει σκανταλιές με τους φίλους του. Ξεκινώντας λοιπόν από ένα πυροτέχνημα, έναν παραλογισμό, ότι οι άνθρωποι γεννούν αυγά, ο δράκος Καρύδας αποφασίζει να το ψάξει κρυφά από τους γονείς του και ταξιδεύει 100.000 χρόνια πίσω. Με αφορμή λοιπόν μια παιδική αταξία, οργανώνεται Ένα ταξίδι στην Προϊστορία, και οι αναγνώστες μαζί με το δρακάκι μαθαίνουν ξαφνιασμένα ένα σωρό πληροφορίες για την προϊστορία: Συναντούν προϊστορικούς ανθρώπους, βλέπουν πως φτιάχνουν όπλα, συζητούν για το φαγητό και το κυνήγι, το άναμμα της φωτιάς, τις σπηλαιογραφίες. Οι ιστορίες του μικρού δράκου Καρύδα είναι έξυπνες και απολαυστικές και οι γνώσεις αβίαστες.
Ποιος θα λύσει τις σπαζοκεφαλιές;   
Εγώ, εσύ, ο δάσκαλος, η γιαγιά, ο …, η …   Ή ενήλικοι που έχουν όρεξη για παιχνίδι που ξεπερνάει πολλές φορές την ειδικότητά τους! Έχεις απάντηση; Ναι, είπαν ολυμπιονίκες, κινηματογραφιστές, συγγραφείς, μάγειροι, φιλόσοφοι, πολεμικοί ανταποκριτές, ηθοποιοί, ζωολόγοι, αστροφυσικοί, γιατροί, βοτανολόγοι, ποιητές, ζωγράφοι, ηλεκτρονικοί, ψυχολόγοι, παρουσιαστές τηλεόρασης… 120 μεγάλα μυαλά και μη απάντησαν στις περίεργες ερωτήσεις μαθητών που συγκεντρώθηκαν από εκπαιδευτικούς των βρετανικών σχολείων. Το αποτέλεσμα είναι ένα ασυνήθιστο βιβλίο χρήσιμων και άχρηστων γνώσεων που από τη μια επικαιροποιεί τη δύναμη της φαντασίας των παιδιών και από την άλλη βγάζει από τα γραφεία τους τούς ειδικούς δίνοντάς τους την ευκαιρία να έρθουν σ’ επαφή με το παιδικό κοινό.
Φυτρώνουν τα χρήματα στα δέντρα;
Ναι, τα χρήματα φυτρώνουν στα δέντρα! Όχι γιατί το λένε τα παραμύθια αλλά γιατί δίνουν καρπούς όταν τα φροντίζουμε.
Θέμα των βιβλίων της Τζένιφερ Μουρ-Μαλίνος είναι η αξία της εργασίας ως παράγοντας κοινωνικής ισορροπίας. Οι τίτλοι τους, Πώς βγαίνουν τα χρήματα; και Ο μπαμπάς έχασε τη δουλειά του,  μας προδιαθέτουν ότι θα διαβάσουμε ιστορίες γεμάτες διδακτισμό.
Κι όμως! Η συγγραφέας καταφέρνει μεταδώσει με  θετική αισιοδοξία, και χωρίς μεγάλα λόγια, την πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Και όταν ο ένας γονιός είναι άνεργος, η καταστροφή που έρχεται είναι προσωρινή και όλοι στην οικογένεια βοηθούν και συμμετέχουν για να ξεπεράσουν το πρόβλημα μέχρι να γυρίσει και πάλι ο τροχός.
Μπορώ να ακούσω ένα βιβλίο;
Ναι, έτσι το σκέφτηκε ο καλλιτέχνης. Καλεί λοιπόν τους αναγνώστες να καθίσουν αναπαυτικά στην πολυθρόνα τους, να ενεργοποιήσουν το θησαυροφυλάκιο που ονομάζεται ίντερνετ και να απολαύσουν τους Beatles.
Beatles, Η γέννηση ενός θρύλου που με τα τραγούδια του ξετρέλανε τους επαναστατημένους νέους των 60’s! Να τους ακούσουν και μαζί πολλά από τα υπόλοιπα συγκροτήματα που έπαιζαν την ίδια εποχή.
Το κόμικ του Φιλανδού καρτουνίστα Mauri Kunnas αναπτύσσεται σε πολλές κατευθύνσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μουσική είναι η μια πλευρά αυτού του βιβλίου. Ωστόσο διακρίνουμε δυο ακόμα πολύ ενδιαφέρουσες: η μία έχει να κάνει με την οργάνωση της μουσικής ποπ βιομηχανίας, το ρόλο των μάνατζερ, του παραγωγού, των ζωντανών εμφανίσεων. Οι  Beatles έχτισαν όλα τα παραπάνω και πολλοί τους μιμήθηκαν. Η άλλη αφορά την παρουσίαση του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου, τις κοινωνικές τάσεις, τους προβληματισμούς των νέων, τα ήθη της εποχής, όλα δοσμένα σε μια τοιχογραφία με σκίτσα αιχμηρά, σχόλια και χιούμορ αστραφτερό.
*
Camille Jourdy
Ζώα του δάσους
Εκδ. Νεφέλη
Helen Stephens
Πώς να κρύψεις ένα λιοντάρι από τη γιαγιά
Εκδ. Ίκαρος
Eduardo Galeano
Η ανάσταση του παπαγάλου
Μετ. Ισμήνη Κανσή
Εικ. Χαρά Μαραντίδου
Εκδ. Πάπυρος
Neil Gaiman
Ευτυχώς ο μπαμπάς έφερε το γάλα
Εικ. Scottie Young
Μετ. Φίλιππος Μανδηλαράς
Εκδ. Παπαδόπουλος
Ίνγκο Ζίγκνερ
Ο μικρός δράκος Καρύδας-ταξίδι στην προϊστορία
Μετ. Μαρία Αγγελίδου
Εκδ. Μεταίχμιο
Gemma Elwin Harris (Επιμέλεια)
Έχεις απάντηση; Μεγάλα μυαλά απαντούν σε μεγάλες ερωτήσεις μικρών παιδιών
Μετ. Νίκος Αποστολόπουλος
Εκδ. Τραυλός
Τζένιφερ Μουρ-Μαλίνος
Πώς βγαίνουν τα χρήματα;
Ο μπαμπάς έχασε τη δουλειά του
Εικ. Γκουστάβο Μαζάλι
Μετ. Ράνια Μπουμπουρή
Εκδ. Μίνωας