ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Ο Νικόλαος Κασομούληςθυμάται στα απομνημονεύματά του
τις συνθήκες εισόδου του στην Τριπολιτσά,
αμέσως μετά την κατάληψή της από τους Έλληνες (23/9/1821)

Η πολιορκία της Τριπολιτσάς από τους Έλληνες.
Πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου, βασισμένος
σε αφήγηση του Μακρυγιάννη.

Εξελθόντες εμάθαμεν την άλωσιν της Τριπολιτσάς εξ εφόδου από τους Έλληνας, την καταστροφήν των πολυάριθμων Τουρκών, την έξοδον του Ιλμάζμπεη και Ασλανάκη με 2 χιλ. Αλβανούς με συνθήκας και την συνόδευσιν του Υψηλάντου έως την Βοστίτσαν. Την αυγήν κινήσαμεν διά Τριπολιτσάν΄το εσπέρας εφθάσαμεν και διευθύνθημεν εις την οικίαν του Κολοκοτρώνη.
Όσα επιθυμούσεν η ψυχή μου να ιδώ τα είδα άμα επλησίασα εις το στρατόπεδον το από το μέρος της Γράνας, Αγίου Γεωργίου. Ο ντουφεκισμός εις Τριπολιτσάν εκ διαλειμμάτων έδειχνεν ότι εύρισκον Τούρκους τρυπωμένους και τους εφόνευαν. Εκείνην την στιγμήν είδα έναν Έλληνα να συνοδεύει 30 θηρία εις το ανάστημα, Τούρκους και να τους απερνά από το έν ταμπούρι εις το άλλο και απατηθέντες (= κάνοντας λάθος) τούς χαιρετίσαμεν. Οι χωριάτες εξερχόμενοι, φορτωμένοι λάφυρα από Τριπολιτσάν, εις όλον τον δρόμον όποιον απαντούσαν τον ηύχοντο!=:
- Και στα ταίρια τους, αδέλφια, και στα ταίρια τους!
Σίδερα, στάμνες, παλαιοτσούκαλα, παλαιοαργαλειούς, πιθάρια, παραστάτας από παράθυρα κουβαλούσαν και ο δρόμος δεν άδειαζεν. Εις τα οχυρώματα ως λόφος εφαίνοντο τα διάφορα λάφυρα , και αυτά ήτον διά τους στρατοπεδευμένους.
Πλησιάσαντες εις την πόρταν του φρουρίου είδον έως 10 σωρούς Τούρκους φονευμένους μαύρους, άσπρους, κάθε είδους.
Εμβάντες εντός της πόρτας , τι να ιδούμε; Θόρυβους, ταραχές, φωνές, και αρπαγές αναμεταξύ των στρατιωτών. Αγνώριστοι ( = άγνωστοι) διαβαίνοντες έβλεπα εις τα παράθυρα των σπιτιών σημαίες ζωγραφισμένες με Αγίους Γεωργίους, με Παναγίες, με Σταυρούς, μ΄Αγίους Δημητρίους, μ΄Αγίους Νικολάους, κατά την δόξαν του κάθε οπλαρχηγού- και πετρωμένες (= με πέτρες σωριασμένες μπροστά για ασφάλεια) τες πόρτες, φυλάττων ο καθείς τα λάφυρά του να μην έμβουν άλλοι και τα κυριεύσουν.
Τα Σπαρτιατικά (= Μανιάτικα) στρατεύματα εδιεκρίνοντο και από τον στρατιωτικόν χαρακτήρα και από τα ενδύματά των.
Μίαν ώραν τριγυρίζοντες εις τους δρόμους, μόλις εδυνήθημεν να εύρωμεν την κατοικίαν του Κολοκοτρώνη. Και ποίον να ερωτήσης, και να σε απαντήση πού κάθεται;
Μόλις το ηύραμεν, και σχίσαντες το πλήθος των χωρικών επαρουσιάσθημεν, του είπαμεν τον ερχομόν μας. Εξαφνίσθη ο Γέρων ακούων Ολυμπίους , παλαιούς φίλους του.
Δεν του εδίδετο ο καιρός να μας εξετάση περισσότερον, από τους χωριάτες. Εδώσαμεν το ιδιαίτερον γράμμα προς αυτόν και το των προκρίτων της Πελποννήσου και λαβών τα δύο μάς είπεν να ησυχάσωμεν και εβγήκεν έξω.