Μια νέα πανελλαδική έρευνα του Σημείου για τη Μελέτη και Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς, σε συνεργασία με την aboutpeople, καταγράφει την απήχηση ακραία συντηρητικών και αντιφιλελεύθερων ιδεών στον ελληνικό πληθυσμό δυόμισι χρόνια μετά την αντίστοιχη μελέτη του 2022. Συμμετείχαν 1.153 άτομα άνω των 17 ετών, με το δείγμα σταθμισμένο ως προς φύλο, ηλικία και το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών. Επειδή οι περισσότερες ερωτήσεις παραμένουν κοινές με εκείνες της έρευνας του 2022, είναι δυνατή η σύγκριση των τάσεων μέσα στο χρόνο. Η φετινή έρευνα περιλαμβάνει και μια νέα ενότητα για την εκπαίδευση και τη νεολαία, η οποία θα δημοσιευτεί ξεχωριστά.

Τι δείχνει η νέα πανελλαδική έρευνα του Σημείου για τη Μελέτη και Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς

Το βασικό συμπέρασμα είναι σαφές. Μεγαλώνει η κοινωνική διαθεσιμότητα απέναντι σε αυταρχικές και αντιφιλελεύθερες ιδέες, σε θέσεις που αντιστρατεύονται την ισότητα, την ελευθερία και τη συμπερίληψη. Στην ενίσχυση αυτής της τάσης συμβάλλουν κυρίως:

  • όσοι αυτοτοποθετούνται στη Δεξιά και την Ακροδεξιά,
  • αλλά και ένα σημαντικό τμήμα που απορρίπτει τη διάκριση Αριστερά – Δεξιά και δεν εμπιστεύεται την παραδοσιακή πολιτική κατηγοριοποίηση.

Ωστόσο, η έρευνα καταγράφει και σημαντικές «γραμμές άμυνας», ιδιαίτερα σε ζητήματα σχολείου, ιθαγένειας και αναγνώρισης της συμβολής των μεταναστών στην οικονομία.

Πολιτική και κόμματα – Διεύρυνση του σκληρού πυρήνα της αντιδραστικής σκέψης

Η έρευνα αποτυπώνει την εμβέλεια δέκα βαθιά αντιδραστικών θέσεων, το λεγόμενο «μαύρο βαρόμετρο». Τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά:

  • Μόλις 1,9% δηλώνουν ανοιχτά «Ακροδεξιοί».
  • Όμως 10,9% υιοθετούν 8 έως 10 από τις πιο ακραίες αντιδραστικές θέσεις (έναντι 7,5% το 2022).

Η απήχηση του αυταρχικού λόγου φτάνει πλέον κοντά στο 30% του γενικού πληθυσμού, με εντυπωσιακές μετατοπίσεις:

  • 17,5% προτιμούν «σε ορισμένες περιπτώσεις» τη δικτατορία αντί της δημοκρατίας (15,6% το 2022).
  • 28,4% αναγνωρίζουν «καλές πλευρές» στη δικτατορία της 21ης Απριλίου (23,5% το 2022).
  • 29,2% θεωρούν θεμιτές τις βίαιες επαναπροωθήσεις μεταναστών, παρά τον κίνδυνο θανάτων.
  • 29,2% έχουν θετική γνώμη για ενδεχόμενη επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.

Στους αυτοτοποθετούμενους ως Δεξιούς, πάνω από τους μισούς αμφισβητούν ότι η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα. Το 71,3% βλέπουν θετικά πλευρές της χούντας, ενώ ακόμα και μεταξύ Κεντροδεξιών και όσων απορρίπτουν τον άξονα Αριστερά – Δεξιά, το 40,9% αξιολογεί την 21η Απριλίου εν μέρει θετικά. Οι φιλοδικτατορικές στάσεις είναι πιο έντονες στους αποφοίτους μέσης εκπαίδευσης (37,5%).

Κοινωνική πρόοδος και δικαιώματα – Οι «οριζόντιες» τάσεις

Τρία ζητήματα λειτουργούν ως βασικά πεδία διείσδυσης της Ακροδεξιάς. Το μεταναστευτικό, τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα και ο αντιτσιγγανισμός. Οι σχετικές απόψεις διαχέονται «οριζόντια» σε όλο το πολιτικό φάσμα.

Μεταναστευτικό – το ισχυρότερο πεδίο πόλωσης

  • 73,5% θεωρούν ότι οι μετανάστες είναι «υπερβολικά πολλοί».
  • 55,6% βλέπουν τους μουσουλμάνους μετανάστες ως «απειλή για τον πολιτισμό μας».
  • 29,2% υποστηρίζουν τις επαναπροωθήσεις ακόμη και αν κινδυνεύσουν ζωές.

ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα

Παρά τη νομιμοποίηση του γάμου:

  • 57,9% αντιτίθενται στην τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια (50,1% το 2022).

Αντιτσιγγανισμός

  • 56,3% θεωρούν ότι η παραβατικότητα των Ρομά αποτελεί «στοιχείο του πολιτισμού τους».

Κρατικός αυταρχισμός και ποινικός λαϊκισμός

  • 54,8% πιστεύουν ότι η Αστυνομία πρέπει να είναι αποτελεσματική «ακόμη κι αν καταπατά ανθρώπινα δικαιώματα».
  • 46,1% υποστηρίζουν την επαναφορά της θανατικής ποινής.

Κοινωνία και έμφυλη ισότητα

Παρά τις αντιδραστικές τάσεις σε άλλα μέτωπα, η ελληνική κοινωνία εμφανίζεται πιο προοδευτική σε ζητήματα έμφυλης βίας:

  • 65,7% αποδέχονται τον όρο «γυναικοκτονία».
  • 36,2% θεωρούν ότι ο πρώτος ρόλος της γυναίκας είναι η μητρότητα.
  • 20,1% υποστηρίζουν την απαγόρευση των αμβλώσεων – αλλά η μεγάλη πλειονότητα (80%) την απορρίπτει σταθερά.

Ρωγμές στην αντιμεταναστευτική συναίνεση

Παρά τα υψηλά ποσοστά φόβου και καχυποψίας, η κοινωνία αναγνωρίζει δύο κρίσιμες διαστάσεις:

  • 69% υποστηρίζουν την αυτόματη απόδοση ιθαγένειας σε παιδιά μεταναστών που ζουν νόμιμα στη χώρα.
  • 77,1% αναγνωρίζουν ότι οι μετανάστες καλύπτουν θέσεις εργασίας που οι Έλληνες δεν επιλέγουν.
  • 49,8% συμφωνούν ότι η μεταναστευτική εργασία στηρίζει την οικονομία και τα ασφαλιστικά ταμεία με έντονη διαίρεση Αριστεράς (74%) – Δεξιάς (24,3%).

Συμπεράσματα

Η ελληνική κοινωνία είναι σήμερα πιο δεκτική στο ακροδεξιό, αυταρχικό μήνυμα απ’ ό,τι το 2022. Η αυξημένη διαθεσιμότητα εκφράζεται με θετικότερες κρίσεις για τη δικτατορία, αλλά και με «οριζόντια» διάχυση σκληρών στάσεων σε μεταναστευτικό, ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα και αντιτσιγγανισμό. Παράλληλα, διατηρούνται ισχυρά αντισώματα σε ζητήματα δημοκρατικής εκπαίδευσης, έμφυλης ισότητας και δικαιωμάτων στην αναπαραγωγή. Η μακρά συνύπαρξη με μεταναστευτικούς πληθυσμούς ενισχύει επίσης μια λογική ενσωμάτωσης. Ο σκληρός πυρήνας του συντηρητισμού βαθαίνει και διευρύνεται.
Το ποσοστό όσων απορρίπτουν όλες τις υπερσυντηρητικές θέσεις μειώθηκε θεαματικά: από 14,4% το 2022 στο μόλις 1,9% σήμερα. Διαφαίνεται μια ευρύτερη συντηρητική στροφή, με αυξημένη απήχηση σε αναχρονιστικές, μισαλλόδοξες και ρατσιστικές ιδέες. Η διάχυση αυτών των θέσεων σε όλο το πολιτικό φάσμα, αλλά και η αποστασιοποίηση από τον άξονα Αριστεράς – Δεξιάς, δείχνουν ότι οι πολιτικοί χώροι δεν ταυτίζονται πλέον με σταθερά πακέτα αξιών.

Διαβάστε την πλήρη έρευνα εδhttps://simeio.org.gr/2i-panelladiki-ereyna-toy-simeioy-o-kathreftis-tis-akrodexias-gia-to-2025/ώ