Salomé Saqué: «Αντισταθείτε»
Η Γαλλίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Σαλομέ Σακέ στο εκτενές δοκίμιό της Αντισταθείτε, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Στερέωμα, πραγματεύεται την άνοδο του αυταρχισμού στην Ευρώπη και στην οικουμένη. Το έργο αποδίδεται στα ελληνικά από τον Γιώργο Καράμπελα. Απαρτίζεται από την εισαγωγή, τα τρία κεφάλαια: «Ο κίνδυνος που έρχεται», «Η πολιτισμική μάχη», «Αντισταθείτε, σήμερα», και τη βιβλιογραφία. Περιέχει επίσης διευκρινιστικές σημειώσεις. Η Σακέ, επισημαίνοντας πως δεν γράφει για να υποστηρίξει κάποιο πολιτικό κόμμα, τονίζει ότι η απειλή για τη δημοκρατία και τις ουμανιστικές αξίες βρίσκεται πλέον προ των πυλών και προτείνει δράσεις προς επίρρωσιν των διαχρονικών αξιών που γαλούχησαν την Ευρώπη και τον παγκόσμιο πολιτισμό. Αναλύοντας διεξοδικά και με τεκμήρια το ζήτημα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.
Στο πρώτο κεφάλαιο, «Ο κίνδυνος που έρχεται», η Σακέ περιγράφει το πρόσωπο της άκρας δεξιάς. Το συνδέει με τον εθνικισμό και τη λαϊκιστική ρητορική, «την απόρριψη του οικουμενισμού προς όφελος της αυτοφιλίας (της ανάδειξης του “εμείς”) και της ετεροφοβίας (του φόβου για τον “άλλο”)». Αναφέρεται κυρίως στη γαλλική άκρα δεξιά και τη Μαρί Λεπέν, στις τοποθετήσεις τους σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, αλλά και στις βολές εναντίον των δημοσιογράφων ή των αμβλώσεων. Επισημαίνει ωστόσο ότι η γαλλική ακροδεξιά έχει δώσει τα διαπιστευτήριά της και στην Ευρώπη με τη δημιουργία ενός μεγάλου συνασπισμού ευρωπαϊκών ακροδεξιών κινημάτων, όπως και με δράση στο Ευρωκοινοβούλιο που σκιαγραφεί ένα ξεκάθαρο πολιτικό όραμα. Θεωρεί ότι η Γαλλία, η χώρα της, απειλείται, όμως παράλληλα διαπιστώνει μια ανησυχητική επάνοδο της άκρας δεξιάς σε παγκόσμια κλίμακα και με στατιστικά στοιχεία απεικονίζει τη μείωση της ελευθερίας στον κόσμο. Παρουσιάζει παράλληλα τις επίσημες συμμαχίες, το διεθνικό δίκτυο επιρροής, συνεργασίας και ενίοτε συντονισμένων δράσεων, την ένωση των «νεοναζιστικών και υπερεθνικιστικών μορφωμάτων με κοινή ατζέντα την αντιμετανάστευση, τον αντιελιτισμό, τον ευρωσκεπτικισμό», όπως αναφέρει. «Μια αντιδραστική διεθνής που συνεδριάζει πλέον ανοιχτά, χωρίς κανέναν ενδοιασμό», με ρητορική που περιέχει τις λέξεις «εθνική κυριαρχία», «παράδοση», «οικογένεια», «πατρίδα», «αντιγουόκ ιδεολογία».
Ο νεοσυντηρητισμός δεν εκφράζεται πλέον μόνο με πολιτικές ιδέες, αλλά με ένα ορισμένο στιλ ζωής για άνδρες και γυναίκες.
Κάνοντας αναφορά στον Ουμπέρτο Έκο και το βιβλίο του Ο αιώνιος φασισμός, αναφέρεται στις μεθόδους του Τραμπ και του Ίλον Μασκ, στον αντιδιανοουμενισμό και την άρνηση του ορθολογισμού που διαπνέει την ακροδεξιά ρητορική στις ΗΠΑ. «Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ αυτούσια», γράφει. «Υποτροπιάζει με άλλες μορφές, σε άλλα πλαίσια. Πρέπει λοιπόν να διαθέτουμε τις λέξεις για να προειδοποιούμε και να αντιδρούμε έγκαιρα». Στο κεφάλαιο αυτό επικεντρώνεται επίσης στην έκρηξη της ακροδεξιάς βίας και τρομοκρατίας, «μια εδραία κουλτούρα βίας», αλλά και στον αξελερασιονισμό. «Ο αξελερασιονισμός είναι ο φυλετικός πόλεμος, και η καθαυτή αρχή του είναι ότι πρέπει να περάσουμε στη βία» (σελ. 51).
Στο δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο «Η πολιτισμική μάχη», αναφέρεται στη μέθοδο της παραπληροφόρησης που εκδηλώνεται μέσα από «μιντιακές αυτοκρατορίες επιρροής», οι οποίες, σύμφωνα με τη Σακέ, μονοπωλούν την ενημέρωση με συγκεκριμένη θεματική: μετανάστευση, ανασφάλεια, «παραλογισμοί της αριστεράς», ισλαμοφοβία, ξενοφοβία, σεξισμός, τρανσφοβία, αντισημιτισμός, αντιπαραθέσεις σχετικά με τη χρήση ενδυμάτων όπως η αμπάγια ή το μπουρκίνι. Ο ιστορικός των ΜΜΕ Αλεξί Λεβριέ συνοψίζει την κατάσταση ως εξής: «Ποτέ στην ιστορία μας οι θεματικές της άκρας δεξιάς δεν προβάλλονταν από τα ΜΜΕ τόσο πολυάριθμα και τόσο συμπληρωματικά» (σελ. 58). Σε παγκόσμιο επίπεδο, στόχος των ιδιωτικών ΜΜΕ που τίθενται στην υπηρεσία της άκρας δεξιάς είναι «να περιστείλουν τον κόσμο του ορθολογικού διαλόγου, να απονομιμοποιήσουν τον ανεξάρτητο Τύπο και τη δημοσιογραφία, να εξοικειώσουν το κοινό με τις πιο ακραίες ιδέες μίσους υπό το πρόσχημα του “πλουραλισμού” ή της “ελευθερίας έκφρασης”. […] Αυτή η τεχνική δεν θέλει απλώς να εκφραστεί: θέλει να κάνει τους άλλους να σωπάσουν» (σελ. 61).
Η Σακέ αναλύει τον ιδεολογικό ιστό που υφαίνουν οι ακροδεξιές ιδέες μέσα από τα ΜΜΕ. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους, τη μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, την κατάργηση της φορολογίας, του απεργιακού δικαιώματος, του βασικού μισθού. «Με πολλά εκατομμύρια στις τσέπες της, η αντιδραστική ιδεολογία επικρατεί βαθμηδόν στα ΜΜΕ και ανακτά τον έλεγχο της εικόνας της, επιβάλλει τα θέματά της στη δημόσια συζήτηση και μπορεί έτσι να εισαγάγει και να εξοικειώσει το κοινό με το λεξιλόγιό της» (σελ. 61). Η μάχη συνεχίζεται στο διαδίκτυο, με fake news, αλγορίθμους που ενισχύουν τη ρητορική μίσους, δίκτυο ακροδεξιών influencers, επέκταση ενός life style που εστιάζει στην παραδοσιακή αρρενωπότητα και την «παραδοσιακή σύζυγο (tradwife), που καλλιεργεί την αισθητική της δεκαετίας του 1950». Κατά τη Σατέ, ο νεοσυντηρητισμός δεν εκφράζεται πλέον μόνο με πολιτικές ιδέες, αλλά με ένα ορισμένο στιλ ζωής για άνδρες και γυναίκες, το οποίο αναλύει (σελ. 75).
Στο τελευταίο κεφάλαιο, «Αντισταθείτε, σήμερα», η Σακέ αναφέρεται στο «δηλητήριο της αδιαφορίας» και επισημαίνει την ανάγκη μιας αγανάκτησης, «η οποία απουσιάζει στις ημέρες μας, γιατί απορρίπτεται ως ανορθολογισμός, ως συναισθηματισμός». Πιστεύει ότι δημοσιογραφική ουδετερότητα δεν υφίσταται και με παραδείγματα εξηγεί. Αναφέρεται στη δύναμη και τη σημασία των συμβόλων, στην ανάγκη καλλιέργειας της χαράς, στην αφύπνιση. Ο Τύπος, ως τέταρτη εξουσία, «μπορεί και πρέπει να υπερασπίζεται τις αξίες όπου ομνύουν οι δημοκρατίες». Προτείνει να ξεφύγουμε από την ουδετερότητα, να ενημερωνόμαστε, «η γνώση είναι εξουσία», αναλύει μεθόδους αντίστασης.
Η Σαλομέ Σακέ στο δοκίμιό της υπερασπίζεται τις διαχρονικές αξίες του ανθρωπισμού και της δημοκρατίας. Αναλύοντας διεξοδικά τις τεχνικές ελέγχου των συνειδήσεων στις μέρες μας, υποστηρίζει τη συλλογική αντίσταση με συγκεκριμένες προτάσεις. Ευανάγνωστο το έργο χάρη και στην καλή του μετάφραση, περιέχει προσωπικές αναφορές, παρουσίαση δράσεων και καταστάσεων, στρατηγικών αντίστασης. Η συγγραφέας υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία δεν είναι ακλόνητη, η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ευθύνη όλων, «ανάγκη να παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές τη φλόγα της αναμμένη, ακόμα πιο δυνατή».
Αντισταθείτε
Salomé Saqué
μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Εκδόσεις Στερέωμα
144 σελ.
ISBN 978-618-5617-62-2
Τιμή €12,50
*****************************
The Shakespeare and Company Interview
Democracy at Risk: Salomé Saqué on Resisting the Far Right
Σε αυτό το κομβικό επεισόδιο, ο Adam Biles
συνομιλεί με τη Γαλλίδα δημοσιογράφο και συγγραφέα Salomé Saqué 
για το επείγον νέο της βιβλίο, Résister. Ηχογραφημένη δύο ημέρες μετά τον θάνατο του ηγέτη της Γαλλικής ακροδεξιάς Jean-Marie Le Pen και συμπίπτοντας με τη δεύτερη ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, αυτή η συζήτηση εμβαθύνει στην παγκόσμια άνοδο των ακροδεξιών κινημάτων, τις στρατηγικές τους και τις σοβαρές επιπτώσεις για τη δημοκρατία.
Η Saqué συζητά την «ομαλοποίηση» στα μάτια της κοινής γνώμης της εξτρεμιστικής πολιτικής στη Γαλλία, τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών και τις παγκόσμιες διασυνδέσεις μεταξύ ακροδεξιών ηγετών και δισεκατομμυριούχων. Επισημαίνει τους κινδύνους της παραπληροφόρησης, των επιθέσεων κατά της δικαστικής εξουσίας και της συνενοχής των μέσων ενημέρωσης στην ενεργοποίηση αυτών των κινημάτων. Αντλώντας από ιστορικά πρότυπα και διεθνείς παραλληλισμούς, η Saqué απευθύνει ένα ισχυρό κάλεσμα για αντίσταση στον αυταρχισμό μέσω τεκμηριωμένης δράσης, διαλόγου και συλλογικής προσπάθειας.
Το επεισόδιο ολοκληρώνεται με πρακτικές συμβουλές για την καταπολέμηση της απελπισίας και τη λήψη ουσιαστικών μέτρων στην καθημερινή ζωή για την προστασία των δημοκρατικών αξιών — είτε μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών είτε μέσω της συμμετοχής σε εποικοδομητικό διάλογο είτε μέσω της συμμετοχής σε κινήματα βάσης.
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΓΙΝΕ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου