Παρανοήσεις για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και την ραδιενέργεια
Κώστας Κάππας
Πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν εξειδικευμένη γνώση (και δεν είναι υποχρεωμένοι να έχουν) εύλογα συγχέουν βασικές έννοιες σε θέματα ακτινοβολιών. Η σύγχυση συχνά εντείνεται από τρομολαγνικές αναρτήσεις στα κοινωνικά μέσα, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στην επιστήμη.
Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία: Συχνά πιστεύεται ότι είναι κάτι αυτόνομο και εγγενώς επικίνδυνο, αποκομμένο από την συνήθη ενέργεια της καθημερινής ζωής.
Ραδιενέργεια: Συχνά πιστεύεται ότι «μας μολύνει» ακόμη και από μακριά.
Ας διευκρινίσουμε συνοπτικά τις δύο έννοιες:
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι στην ουσία «ιμάντας» μεταφοράς ενέργειας από μία πηγή προς τον χώρο και ενδεχομένως προς τον άνθρωπο. Δεν είναι ύλη και δεν επιτελεί από μόνη της βιολογική διεργασία. Το αποτέλεσμα για τον οργανισμό προκύπτει μόνον όταν μέρος της μεταφερόμενης ενέργειας απορροφηθεί στους ιστούς.
Το είδος και το μέγεθος του αποτελέσματος εξαρτώνται από συχνότητα και ένταση: στις ραδιοσυχνότητες (FM, τηλεόραση, κινητή τηλεφωνία, Wi-Fi) η ενέργεια είναι τέτοια ώστε δεν προκαλεί θραύση χημικών δεσμών, ενώ σε πολύ υψηλότερες συχνότητες/ενέργειες (π.χ. ακτίνες Χ) αυτό είναι δυνατόν. Συνεπώς, ο «ιμάντας» (το ηλεκτρομαγνητικό κύμα) λειτουργεί ως «αχθοφόρος»: ο κίνδυνος καθορίζεται από την ποσότητα και τον τρόπο απορροφήσεως της ενέργειας, όχι από την παρουσία, αυτή καθ' εαυτή του ηλεκτρομαγνητικού κύματος.
ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η ραδιενέργεια δεν είναι κύμα και δεν «εκπέμπεται». Είναι ιδιότητα ορισμένων υλικών: οι ασταθείς πυρήνες τους διασπώνται και εκπέμπουν ακτινοβολία (π.χ. σωματίδια ή φωτόνια). Άρα η ραδιενέργεια εκπέμπει ενέργεια.
Έκθεση σημαίνει ότι ευρισκόμαστε κοντά σε πηγή ακτινοβολίας (π.χ. κοντά σε ιατρικό εξοπλισμό ή σε ραδιενεργό υλικό).
Μόλυνση σημαίνει ότι ραδιενεργό υλικό έχει εισέλθει στο σώμα ή έχει εναποτεθεί επάνω μας.
Παράδειγμα: εάν ένας ασθενής λάβει ραδιενεργό φάρμακο (όπως Τεχνήτιο για σπινθηρογράφημα), τότε φέρει εσωτερικά στο σώμα του ραδιενεργό υλικό και, για λίγο διάστημα, εκπέμπει ακτινοβολία από μέσα προς τα έξω. Εάν το ίδιο υλικό ευρίσκεται εκτός σώματος, υπάρχει έκθεση στην ακτινοβολία, όχι μόλυνση.
Τι ΔΕΝ είναι ραδιενέργεια
Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας, τα κινητά τηλέφωνα, οι πυλώνες της ΔΕΗ και τα Wi-Fi εκπέμπουν χαμηλόσυχνη, μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ραδιοκύματα), όχι ραδιενεργό ύλη. Αξονικοί τομογράφοι, ακτινογραφικές λυχνίες, κεραίες κινητής, Wi-Fi και φούρνοι μικροκυμάτων δεν εκπέμπουν ραδιενέργεια. Οι ακτινογραφικές/αξονικές μονάδες διαθέτουν ειδικές λυχνίες οι οποίες παράγουν ακτινοβολία μόνον όταν λειτουργεί ο διακόπτης—ύστερα είναι «σιωπηλές» και φυσικά ακίνδυνες.
Μήνυμα προς τον αναγνώστη:
Αξιολογούμε με κριτήριο την απορροφώμενη ενέργεια και ακολουθούμε κανόνες ασφαλείας όπου απαιτείται. Η γνώση είναι δύναμη και η κατανόηση της φύσης της ακτινοβολίας είναι η πραγματική προστασία από αυτήν.
Την ακτινοβολία την σεβόμαστε, δεν την φοβόμαστε.
*Ο Κώστας Κάππας είναι ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Ακτινοφυσικής του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου