Τέμπη: ύβρις ή κρατικό έγκλημα;
Δέσποινα Σίνου*
ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI
Στη Γαλλία συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια σοβαρές τρομοκρατικές επιθέσεις με δεκάδες νεκρούς. Ακόμα και στις περιπτώσεις που είχαν χτυπηθεί τυχαίοι πολίτες που τη στιγμή εκείνη διασκέδαζαν αμέριμνοι, όπως στην περίπτωση του Παρισιού και της Νίκαιας το 2015, οι αρχές έδωσαν στη δημοσιότητα από τις πρώτες κιόλας ώρες τα ονόματα και τις φωτογραφίες των θυμάτων, των οποίων ο αριθμός αυξανόταν μέχρι να οριστικοποιηθεί δυο-τρεις μέρες μετά, για όσο χρόνο δηλαδή χρειαζόταν για τις απαραίτητες ιατροδικαστικές πράξεις. Οι φωτογραφίες και τα ονόματα των νεκρών ήταν γνωστά στο ανώνυμο πλήθος που διαδήλωνε στη μνήμη τους, αναρτημένα στα σημεία του φονικού, που γινόταν τόπος προσκυνήματος, με ό,τι βοηθάει το συλλογικό πένθος ενός λαού να εκφραστεί.
Στην Ελλάδα του 2023, δύο βδομάδες μετά την πιο τραυματική συλλογική μας εμπειρία των τελευταίων χρόνων, δεν υπάρχει αναρτημένος πουθενά κανένας επίσημος κατάλογος των θυμάτων του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη. Ούτε ονόματα, ούτε φωτογραφίες, ούτε συνολικός αριθμός. Το 2015 ξέραμε από τις πρώτες ώρες ποιοι γνωστοί μας είχαν πέσει θύματα των τρομοκρατών. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές συμβαίνει το αδιανόητο, να μη γνωρίζουμε επιβεβαιωμένα αν στο μοιραίο τρένο επέβαιναν γνωστοί μας, πέρα από αποσπασματικές αφηγήσεις στα μέσα. Γιατί πολύ απλά το δικαίωμα στην πληροφόρηση –θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και πυλώνας ενός δημοκρατικού κράτους– έχει παραβιαστεί κατάφωρα και στην περίπτωση αυτή από την κυβέρνηση της ψηφιακής διακυβέρνησης.
Στο λίκνο της Δημοκρατίας έχει διαμορφωθεί μπροστά στα μάτια μας μια πρωτόγνωρη συνθήκη. Με όρους μεταφυσικούς θα την ονομάζαμε Ύβρι. Ύβρι απέναντι στους νεκρούς που δεν είναι μόνο οι 57 ταυτοποιημένοι, αλλά και ένας απροσδιόριστος ακόμα αριθμός «αγνοουμένων» που παραδόξως δεν προσμετρώνται στους πρώτους. Λες και οι άνθρωποι αυτοί που εξαϋλώθηκαν, όπως λένε, δεν υπήρξαν ποτέ. Ή λες και πρόκειται να βρεθούν στο μέλλον, σε μια άλλη διάσταση. Μια μακάβρια επικοινωνιακή κοπτοραπτική που εφαρμόζεται χωρίς αιδώ πάνω σε ανθρώπινα συντρίμμια, μην τυχόν και πληγεί δημοσκοπικά η κυβέρνηση. Μην τυχόν και φανεί ότι οι νεκροί της βγαίνουν περισσότεροι από τους νεκρούς των άλλων και κινδυνεύσει να χάσει το εκλογικό τρένο, όπως ειπώθηκε «για ένα... τρένο».
Αυτό όμως που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας τις τελευταίες μέρες δεν συνοψίζεται με αμιγώς μεταφυσικούς όρους. Σε ένα πιο απτό πεδίο και με όρους δικαιοπολιτικούς έχουμε να κάνουμε μάλλον με ένα πολυδιάστατο κρατικό έγκλημα, που εμπεριέχει πιθανότατα πολλά αδικήματα του «λευκού κολάρου» και που φαίνεται να μη σταματά στις φλόγες του διαλυμένου τρένου.
Πράγματι, κάθε προσπάθεια διαχείρισης από την κυβέρνηση του τραγικού γεγονότος ισοδυναμεί με ομολογία ενοχής. Ο θρήνος κατά παραγγελία, με σκονάκια συμβούλων και σκηνοθετικές οδηγίες για χαμηλωμένα βλέμματα, ενώ δυο λόγια συντριβής βγαλμένα από την καρδιά θα αρκούσαν για ν’ αποτυπώσουν το ειλικρινές πένθος των ανθρώπων στους οποίους ο ελληνικός λαός εμπιστεύτηκε την τύχη του. Τα σφραγισμένα φέρετρα και η αυθαίρετη, αντίθετη προς τον νομικό και όχι μόνο πολιτισμό μας, αποξένωση των οικογενειών από τον νεκρό τους.
Η ανάθεση του συντονισμού της επιτροπής διερεύνησης του δυστυχήματος –και παρεμπιπτόντως του χαρτοφυλακίου των μεταφορών– στον ίδιο υπουργό του οποίου συγγενικό πρόσωπο σχετίζεται με την ανάληψη δημοσίων έργων στους σιδηροδρόμους.
Η παραγγελία του πρωθυπουργού στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου –συγγενής του οποίου υπήρξε μέχρι πρότινος στενός συνεργάτης του παραιτηθέντος υπουργού– με υποδείξεις μάλιστα ως προς το εύρος της ανακριτικής διαδικασίας, κατά παράβαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.
Η καταστροφή σημαντικών εγγράφων στον ΟΣΕ και την ΕΡΓΟΣΕ και η ύποπτη ολιγωρία στη συλλογή αποδείξεων.
Και πάνω απ’ όλα η συνειδητή αδιαφορία και παραίτηση από τη βασική υποχρέωση προστασίας των πολιτών που οφείλει να εξασφαλίζει όποιος φορέας έχει την εποπτεία των συγκοινωνιών.
Εκεί όπου κάθε συνετός πολιτικός θα εφάρμοζε την αρχή της προφύλαξης, ο δικός μας υπουργός Ανάπτυξης παραδέχθηκε δημόσια το άφατο: ότι εδώ και καιρό –πόσο άραγε;– ο πρώην υπουργός Μεταφορών έπαιζε εν γνώσει του με τις πιθανότητες θανάτου ανυποψίαστων πολιτών. Στο όνομα του κέρδους! Ο ορισμός της νεοφιλελεύθερης θανατοπολιτικής, που πρέπει να διδάσκεται ως παράδειγμα (προς αποφυγήν) στα μελλοντικά εγχειρίδια διακυβέρνησης. Ένας ερασιτέχνης σταθμάρχης διορισμένος από ερασιτέχνες της πολιτικής. Ή –ακόμα χειρότερα– από επαγγελματίες της διαπλοκής. Της διαφθοράς. Μέχρι την κεφαλή του κράτους.
Στα αδιευκρίνιστα ακόμα, στα άγνωστα και στα επιμελώς κρυμμένα ονόματα των νεκρών των Τεμπών, ας μην αφήσουμε πλέον αυτή την Ύβρι, αυτό το κρατικό έγκλημα να συντελείται στο όνομά μας.
* Επίκουρη Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου, Αναπληρώτρια Κοσμήτορας Σχολής Νομικών, Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Sorbonne Paris Nord.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου