Εκλεκτές νέες εκδόσεις

Παντελής Μπουκάλας

Κόκκιν΄αχείλι εφίλησα…

Το ταξίδι του φιλιού και ο έρωτας σαν υπερβολή

Σειρά: Πιάνω γραφή να γράψω… Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι, αρ. 3

Αθήνα, Εκδόσεις Άγρα, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 843

Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-505-426-7

Τιμή: 24,90 €

 

Ένα από τα πιο αγαπημένα δημοτικά τραγούδια εξεικονίζει με τρόπο συναρπαστικό το ταχύτατο ταξίδι του φιλιού, του κόκκινου φιλιού, από τα χείλη που σμίγουν στην πλάση που φιλοξενεί τους ερωτευμένους και πανηγυρίζει μαζί τους: Κόκκιν' αχείλι εφίλησα κι έβαψε το δικό μου, / και στο μαντίλι το 'συρα κι έβαψε το μαντίλι, / και στο ποτάμι το 'πλυνα κι έβαψε το ποτάμι, / κι έβαψε η άκρη του γιαλού κι η μέση του πελάγου. / Κατέβη ο αϊτός να πιει νερό κι έβαψε τα φτερά του, / κι έβαψε ο ήλιος ο μισός και το φεγγάρι ακέριο.

Οι έξι στίχοι, που διασώθηκαν σε ποικίλες παραλλαγές, έχουν μακρά φιλολογική, λαογραφική και λογοτεχνική ιστορία, στην οποία εμπλέκονται μεγάλα ονόματα της λογιοσύνης και της ποίησης. Ανάμεσά τους ο Κοραής, ο Φωριέλ, ο Ν.Γ. Πολίτης, ο Κρυστάλλης, ο Ψυχάρης, ο Αποστολάκης, ο Σεφέρης, ο Τσάτσος, ο Φώτος Πολίτης, ο Βρεττάκος.

Στο επίκεντρο του διαλόγου βρέθηκαν ζητήματα που μας απασχολούν και σήμερα: η ιδιαιτερότητα της δημοτικής ποίησης, η στάθμιση της αξίας της με ζύγια αμιγώς λογοτεχνικά και το δικαίωμα της ποίησης εν γένει, ανώνυμης και προσωπικής, να ιστορεί τα αισθήματα και τις ιδέες της ανοίγοντας δρόμους που την απομακρύνουν από την ασφάλεια της «λογικής» πεπατημένης. Η φυσικότητα με την οποία ο λαϊκός δημιουργός εμπιστεύτηκε την υπερβολή, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το τραγούδι του ακάθεκτου κόκκινου φιλιού, ετοίμασε τραγούδια που πιθανόν θα σαγήνευαν τους υπερρεαλιστές, Έλληνες και ξένους, αν τα γνώριζαν έγκαιρα σε όλη την έκτασή τους.

Κάποια άλλης κατηγορίας δημοτικά τραγούδια, στα οποία επίσης αναφέρεται ο ανά χείρας τόμος, θα μπορούσαν να προκαλέσουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των πρωτοπόρων της ψυχανάλυσης, αν -και πάλι- τα γνώριζαν έγκαιρα. Αίφνης, ο Σίγκμουντ Φρόυντ, που γνώριζε τον Οιδίποδα τύραννο του Σοφοκλή, ίσως σκεφτόταν ότι ο όρος «οιδιπόδειο σύμπλεγμα» δεν καλύπτει με πληρότητα και διαύγεια τις σκέψεις του. Ο Οιδίποδας και η Ιοκάστη δεν γνωρίζονταν. Αντίθετα, σε ολόκληρο κύκλο δημοτικών τραγουδιών το «οιδιπόδειο» είναι ενεπίγνωστο, εκδηλώνεται δε με τέτοια επιθετικότητα από τη μητρική πλευρά ώστε συνταράζονται τα ιερά, ο ουρανός κι η θάλασσα. Αποκαλυπτικές για το βάρος που αποδίδει η λαϊκή σκέψη στο «οιδιπόδειο» κρίμα είναι οι παραλλαγές όπου η πραγμάτωση της μητρο-υιικής σχέσης απολήγει με τριπλό θάνατο (άλλη κάθαρση δεν προβλέπεται), αλλά και οι παραδόσεις στις οποίες Οιδίποδας, ενσυνείδητος, είναι ο Ιούδας.

●●● / ●●●

 

Walter Benjamin

Κείμενα 1934-1940. Επιλογή

Επιμέλεια τόμου: Γιώργος Σαγκριώτης

Μεταφράσεις: Ελένη Βαροπούλου, Γιώργος Γκουζούλης, Γιώργος Κόκκινος, Δημοσθένης Κούρτοβικ, Ιωάννα Μεϊτάνη, Βαγγέλης Μπιτσώρης, Γιώργος Σαγκριώτης, Γ. Φαράκλας, Α. Μπαλτάς

Αθήνα, Εκδόσεις Άγρα, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 741

Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-325-950-3

Τιμή: 24,00 €

 

Ο ΒΑΛΤΕΡ ΜΠΕΝΓΙΑΜΙΝ (1892-1940) συνιστά μια από τις πλέον χαρακτηριστικές και ταυτόχρονα ιδιαίτερες φυσιογνωμίες των χρόνων του Μεσοπολέμου. Το έργο του, με εύρος που εκτείνεται από τη θεωρία της λογοτεχνίας ως τη φιλοσοφία και την κριτική του πολιτισμού, αντανακλά τις μεγάλες θεωρητικές και πολιτικές διενέξεις της εποχής. Στην περίοδο 1934-1940, από την οποία προέρχονται τα δοκίμια που συγκεντρώνει ο παρών τόμος, δεσπόζει η σύγκρουση με τον εθνικοσοσιαλισμό και τα πνευματικά του παράγωγα. Εξόριστος στο Παρίσι, ο Μπένγιαμιν θα προβεί σε μια ιδιότυπη σύνθεση των παραδόσεων του εβραϊκού μυστικισμού, του γερμανικού ρομαντισμού, του μαρξισμού, του νεοκαντιανισμού και της κριτικής θεωρίας. Ωστόσο η ενότητα του έργου του δεν ανάγεται σε κάποιον από αυτούς τους πόλους, όσο και αν κανείς «αναζητά την πεταλούδα στο δίχτυ πάνω στο οποίο ρίχνει τη σκιά της, καθώς φτερουγίζει πέρα δώθε».

Στον τόμο συγκεντρώνονται πολλά από τα σημαντικότερα κείμενα της τελευταίας περιόδου της ζωής του: δοκίμια για τον Κάφκα, τον Μπωντλαίρ και τους Γάλλους συγγραφείς, τον Νικολάι Λεσκόφ, την ποίηση και το επικό θέατρο του Μπρέχτ, τον Έντουαρντ Φουξ, για τη ζωγραφική και τη φωτογραφία, για την κοινωνιογλωσσολογία, το δοκίμιο-ορόσημο «Το έργο τέχνης στην εποχή της τεχνικής αναπαραγωγιμότητάς του», οι θέσεις του για την έννοια της ιστορίας κ.ά.

●●● / ●●●

 

Leonard Mlodinow

Κάτω από το κατώφλι. Το νέο ασυνείδητο και τι μας διδάσκει

Μετάφραση: Έλσα Βιδάλη

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδόγγονας

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 264

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-524-564-1

Τιμή: 16,00 €

Από τις νευρολογικές έρευνες των τριών τελευταίων δεκαετιών, έχει γίνει σταδιακά προφανές ότι ο τρόπος που βιώνουμε τον κόσμο –η πρόσληψη των ερεθισμάτων, η συμπεριφορά, η μνήμη και η κοινωνική κρίση– καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό όχι από τις συνειδητές διεργασίες του νου, όπως πίστευαν οι επιστήμονες παλιότερα, αλλά από τις ασυνείδητες. Στο Κάτω από το κατώφλι, ο Λέοναρντ Μλοντίνοφ χρησιμοποιεί την απαράμιλλη ικανότητά του να διαφωτίζει με συνοπτικό και κατανοητό τρόπο ακόμα και τα πιο δυσνόητα επιστημονικά ζητήματα, για να διαλευκάνει την πολυπλοκότητα του «υποκατωφλικού» νου. Στην πορεία αυτής της παρουσίασης, καταδεικνύει τις πολλές ασυνείδητες πτυχές των παρανοήσεών μας σχετικά με τους συγγενείς, τους φίλους και τους επαγγελματικούς μας συνεργάτες, φωτίζει τους μηχανισμούς των παρερμηνειών μας για τους λόγους των επενδυτικών μας επιλογών, και εξηγεί πώς δημιουργούνται οι ανακριβείς αναμνήσεις για σημαντικά γεγονότα της ζωής μας, οδηγώντας μας να αναθεωρήσουμε δραστικά την αντίληψή μας για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας.

●●● / ●●●

 

M. Klein, D.W. Winnicott, F. Fromm-Reichmann, C.R. Long, G.J. Gargiulo, J.R. Averill

Η μοναξιά ως πάθηση και ως ικανότητα

Μετάφραση: Ροζαλί Σινοπούλου

Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2019 (Νοέμβριος)

Σελίδες: 165

Διαστάσεις: 14 x 21 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-221-837-2

Τιμή: 11,66 €

Σε αυτόν τον τόμο παρουσιάζονται οι  τρεις σημαντικότερες, κλασικές πλέον, ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις για τη μοναξιά, οι οποίες συμπληρώνονται από δύο νεότερες μελέτες που διερευνούν τα πιθανά οφέλη της μοναχικότητας από τη σκοπιά της ψυχανάλυσης, της πνευματικότητας και της κοινωνικής ψυχολογίας.

Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται όσοι, επιστήμονες ή μη, ισχυρίζονται ότι η μοναξιά μαζί με την κατάθλιψη πρόκειται πολύ σύντομα να αποτελέσουν τις μεγάλες επιδημίες του 21ου αιώνα. Το φαινόμενο της μοναξιάς απασχόλησε έντονα, μέσα στους αιώνες, την τέχνη, τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία, και στις μέρες μας τις κοινωνικές επιστήμες, κυρίως δε την εφαρμοσμένη κοινωνιολογία. Αντίθετα με ό,τι θα περίμενε κανείς, δεν υπάρχουν πολλές μελέτες από τους ασχολούμενους με την ψυχική υγεία ψυχολόγους, ψυχιάτρους και ψυχοθεραπευτές, η πλειονότητα των οποίων εστιάζει και υπερτονίζει την παθολογία και τις οδυνηρές συνέπειες της μοναξιάς. Σε αντιστάθμισμα όμως, υπάρχουν μελέτες, όπως του κορυφαίου ψυχαναλυτή Ντόναλντ Γουίνικοτ, οι οποίες αναφέρονται στην ικανότητα του ατόμου να μένει μόνο, θεωρώντας ότι η ικανότητα αυτή είναι ένα από τα πιο σημαντικά σημάδια ωριμότητας στη συναισθηματική ανάπτυξη και συντελεί στην ανεξαρτησία και τη δημιουργικότητα του ανθρώπου.

●●● / ●●●

 

Kieran Setiya

Στα μισά της ζωής. Φιλοσοφικός οδηγός

Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά

Αθήνα, Εκδόσεις Ποταμός, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 219

Διαστάσεις: 14 x 19 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-545-136-3

Τιμή: 14,00 €

 

Η κρίση μέσης ηλικίας έχει να κάνει με όσα χάνουμε. Οι ζωές που δεν ζήσαμε, τα όνειρα που δεν πραγματοποιήσαμε, τα νιάτα που περνούν, η σκιά που ρίχνει στο μέλλον η θνητότητα. Γραμμένο με σοφία και αφοπλιστικό χιούμορ, το βιβλίο του Kieran Setiya στέκεται στο δαντικό μεσοστράτι της ζωής και, με οδηγό του τη φιλοσοφία, μας παρουσιάζει τρόπους να λογαριαστούμε με το παρελθόν και να αντιμετωπίσουμε τα όρια του μέλλοντος. 

●●● / ●●●

 

Steve Silberman

Νευρο-Φυλές. Το κληροδότημα του αυτισμού & το μέλλον της νευρο-διαφορετικότητας

Πρόλογος: Oliver Sacks

Πρόλογος στην ελληνική έκδοση: Βάγια Παπαγεωργίου

Μετάφραση: Μυρτώ-Ζωή Ρηγοπούλου

Αθήνα, Εκδόσεις Ποταμός, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 515

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-545-119-6

Τιμή: 38,00 €

 

Τι κοινό έχει ο πρωτοπόρος των φυσικών επιστημών Χένρι Κάβεντις με τον κινηματογραφικό Άνθρωπο της Βροχής; Η Σίλικον Βάλεϊ με το άσυλο της Αδελφής Βικτορίν; Η ναζιστική Γερμανία με το αντιεμβολιαστικό κίνημα; Η ψυχολόγος Λόρνα Γουίνγκ με μία κοινότητα φίλων της επιστημονικής φαντασίας; Για τον Στιβ Σίλμπερμαν, έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ερευνητικής δημοσιογραφίας της εποχής μας, αποτελούν όλα ψηφίδες του μωσαϊκού που ονομάζεται Αυτισμός.

Όλα ξεκίνησαν όταν ο δημοσιογράφος διαπίστωσε ότι πολλά εξέχοντα μέλη της ελίτ της τεχνολογικής καινοτομίας της Καλιφόρνια έχουν παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. «Είμαι δασκάλα ειδικής αγωγής,» του είπε μία άγνωστη σε ένα καφέ. «Καταλαβαίνετε τι συμβαίνει; Έχουμε μία επιδημία αυτισμού στην Σίλικον Βάλεϊ. Κάτι τρομερό συμβαίνει στα παιδιά μας!». Εκ πρώτης όψεως, η διαπίστωση φαινόταν σωστή: επί δεκαετίες, οι διαγνώσεις αυτισμού δεν ξεπερνούσαν τις πέντε ανά δέκα χιλιάδες παιδιά - σήμερα, υπολογίζεται ότι ένα στα 58 παιδιά έχει μία μορφή αυτισμού. Αυτό όμως λέει περισσότερα για τα διαγνωστικά κριτήρια παρά για την νευρολογική κατάσταση των παιδιών.

Αναζητώντας απαντήσεις, ο Σίλμπερμαν άρχισε να μελετά την ιστορία του αυτισμού και αυτό που ξεκίνησε ως ένα άρθρο στο περιοδικό Wired, μετατράπηκε σε ένα έργο ζωής κι ένα βιβλίο που αποκρυπτογραφεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ανθρώπινης φύσης.

Στις Νευροφυλές, ο Σίλμπερμαν ενώνει τις τελείες και ανακαλύπτει την αλήθεια πίσω από την προκατάληψη, καταγράφοντας τις ζωές που χάθηκαν στις ρωγμές ενός συστήματος που αλλάζει συνεχώς, τις θεωρίες, τις πράξεις, την στοχευμένη έρευνα και τις συμπτώσεις.

Κυρίως, ερευνά την μεγαλύτερη και πιο μυστηριώδη σύμπτωση: πώς δύο Αυστριακοί επιστήμονες
—ο παιδίατρος Χανς Άσπεργκερ και ο ψυχολόγος Λέο Κάνερ— οδηγήθηκαν ταυτόχρονα στα ίδια συμπεράσματα, δίνοντας τον πρώτο ορισμό του αυτισμού, ο ένας στις ΗΠΑ και ο άλλος στην Αυστρία. Η ιστορία τους —και ο ρόλος που έπαιξε στην έρευνά τους η φονική ιδεολογία της ναζιστικής Γερμανίας— είναι ένα μόνο μέρος αυτού του συναρπαστικού αφηγήματος που εξετάζει τον αυτισμό από όλες τις πλευρές: την ιστορική, την επιστημονική, την κοινωνική, την πλευρά των αυτιστικών ατόμων και την πλευρά της μαζικής κουλτούρας.

Περνώντας από τα αδιάγνωστα περιστατικά, στις διαγνώσεις «παιδικής ψύχωσης», τις θεωρίες για τις «μητέρες-ψυγεία» και τις σύγχρονες αντιλήψεις περί αυτιστικού φάσματος, ο Σίλμπερμαν στην πράξη συνθέτει το μανιφέστο της «νευροδιαφορετικότητας», αλλάζοντας καθοριστικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την νευρολογική ποικιλομορφία της ανθρωπότητας.


Ο Steve Silberman είναι πολυβραβευμένος για τα επιστημονικά τα άρθρα του στο Wired, τους New York Times, New Yorker, Financial Times, Boston Globe, MIT Technology Review και άλλα έγκυρα έντυπα. Το βιβλίο του για τον Αυτισμό που πρωτοκυκλοφόρησε το 2015 τιμήθηκε με το βραβείο Samuel Johnson prize και θεωρήθηκε ένα από τα κορυφαία βιβλία της χρονιάς από τους New York Times, τον Economist, τους Financial Times, τον Independent κά. Έχει ήδη μεταφραστεί σε 15 γλώσσες.

●●● / ●●●

 

Γ΄ Επιστημονικό Συμπόσιο «Βυζαντινή Μακεδονία» Θεολογία, Ιστορία, Φιλολογία, Δίκαιο, Αρχαιολογία, Τέχνη. 14-15 Μαΐου 2016, Θεσσαλονίκη

Κείμενα: συλλογικό

Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 838, με α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-9458-30-6

Τιμή: 20,00 €

 

Κρινιώ Κωνσταντινίδου: […] εν τη γειτονία της Καταφυγής. Ευρήματα από τις ανασκαφές για την κατασκευή σταθμού του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης (9ος-12ος αι.) [απόσπασμα από την εισήγηση]

«….Τα ευρήματα της ανασκαφής του Σταθμού Βενιζέλου αποδεικνύουν τη διαχρονικότητα της πολεοδομικής οργάνωσης και εμπορικής χρήσης της περιοχής. Στη χάραξη της σημερινής οδού Εγνατίας αποκαλύφθηκε τμήμα του κεντρικού δρόμου του μεσαιωνικού αστικού ιστού, της Λεωφόρου, που διέτρεχε την τειχισμένη πόλη στον άξονα Α-Δ, διασταυρούμενη με δύο κάθετους οδικούς άξονες, ο δυτικότερος από τους οποίους, ελικοειδούς πορείας, αποτελούσε κύριο δρόμο και ταυτίζεται με τη σύγχρονη οδό Βενιζέλου. Πυκνοδομημένα οικοδομικά τετράγωνα, με μικρής έκτασης κτίσματα εργαστηρίων -καταστημάτων σε παρατακτική διάταξη, συνιστούν νησίδες βυζαντινής αγοράς της πόλης, που οργανώθηκε κατά μήκος και των δύο πλευρών της Λεωφόρου. Η εμπορική συνοικία αναπτύχθηκε στη γειτονία της Καταφυγής, με τα ανασκαφικά ευρήματα να επιβεβαιώνουν όσα ήταν μέχρι σήμερα γνωστά από τις πηγές, μαρτυρώντας τη λειτουργία μίας ακμάζουσας και οργανωμένης αγοράς μη εδώδιμων προϊόντων, που άνθιζε στο μέσον της πόλης, προσελκύοντας το ενδιαφέρον ντόπιων και ξένων εμπόρων...».

Περιεχόμενα του βιβλίου

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Εναρκτήρια ομιλία του Προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΑΚΟΥ, Ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ

Α΄ Κύκλος: Θεολογία
ΧΡΙΣΤΟΣ Θ. ΚΡΙΚΩΝΗΣ, Η Θεσσαλονίκη κέντρο πνευματικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης κατά τον 14ο αι. και οι ησυχαστικές έριδες
ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ, Λόγοι και αντίλογοι περί Φιλοσοφίας και Θεολογίας στη Θεσσαλονίκη του 14ου αιώνα: Νείλος Καβάσιλας και Δημήτριος Κυδώνης
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΙΓΚΟΣ, Ανθρωπολογικές συνέπειες της περιχωρήσεως στη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΧΡΗΣΤΟΥ, Φιλοσοφική ορολογία στα συγγράμματα του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
ΣΟΥΛΤΑΝΑ Δ. ΛΑΜΠΡΟΥ, Βυζαντινά Μονύδρια της Χαλκιδικής
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΖΗΣ, Περί του κτήτορος της βυζαντινής ιεράς μονής Τιμίου Προδρόμου της Πέτρας Σαραντηνού στη Βέροια (14ος αιώνας)
Β΄ Κύκλος: Ιστορία
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΧΡΥΣΟΣ, Η βυζαντινή περιπλάνηση του ονόματος Μακεδονία
ΕΥΑΝΘΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ή ΤΕΓΟΥ-ΣΤΕΡΓΙΑΔΟΥ, Η Θεσσαλονίκη στην πρωτοβυζαντινή περίοδο 324-565 μ. Χ.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΛΕΒΕΝΙΩΤΗΣ, Οι μεσαιωνικές σλαβικές εγκαταστάσεις στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης. (Προβλήματα και ερμηνείες)
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΔΕΛΗΚΑΡΗ, Σλαβική ονοματοδοσία σε βυζαντινές επισκοπές της Μακεδονίας
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΑΡΑΣ, Κρατική εξουσία και μαρτύριο κατά τον Θεοφύλακτο Αχρίδος: Οι δεκαπέντε μάρτυρες της Τιβεριούπολης
ΙΩΑΚΕΙΜ ΑΘ. ΠΑΠΑΓΓΕΛΟΣ, Η αγιορειτική Μονή του Σκορπίου
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΜΟΙΡΙΔΟΥ, Θεσσαλονικείς ατακτούντες εκκλησιαστικώς
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, Από τις ενορίες στα κατεπανίκια: Οι φορολογικές υποπεριφέρειες της Μακεδονίας και η περίπτωση της Ιερισσού
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ, Θρησκεία και κοινωνία. Η περίπτωση του κινήματος των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη και του αγίου Γρηγορίου Παλαμά
ΠΟΛΥΜΝΙΑ ΚΑΤΣΩΝΗ, Βιοτεχνία και αστική οικονομία στη Βυζαντινή Μακεδονία κατά τον 10ο-14ο αι.

Γ΄ Κύκλος: Φιλολογία
ΣΟΦΙΑ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗ, Η Θεσσαλονίκη στα ποιήματα του Μανουήλ Φιλή
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΕΛΙΔΗΣ, Η Φιλολογία στη Θεσσαλονίκη του 14ου αιώνα
ΜΑΡΙΑ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΤΖΙΩΓΑ – ΗΛΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ, Η βορειοδυτική περιοχή του Ν. Θεσσαλονίκης μέσα από τις πηγές της Ύστερης Βυζαντινής Περιόδου
ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΡΗ, Η ομόνοια ως δημοκρατικό ιδεώδες στον Θωμά Μάγιστρο (14ος αι. μ.Χ.)
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΑΚΑΛΟΥΔΗ, Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη μέσα από το έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη

Δ΄ Κύκλος: Δίκαιο
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Αυτοκρατορικές Νεαρές στο Σύνταγμα κατά Στοιχείον του Ματθαίου Βλάσταρη και στην Εξάβιβλο του Αρμενοπούλου
ΚΑΛΛΙΟΠΗ (ΚΕΛΛΥ) Α. ΜΠΟΥΡΔΑΡΑ, Μακεδονία: Σταυροδρόμι ανατρεπτικών κινήσεων κατά του νόμιμου αυτοκράτορα τη μέση βυζαντινή περίοδο
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΒΑΡΔΙΝΑΣ, Νεαρά Αλεξίου Α΄ του Κομνηνού, του έτους 1095, «εκφωνηθείσα εξ υπομνήσεως Θεοδούλου, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης», περί απελευθερώσεως των Βουλγάρων δούλων της Θεσσαλονίκης
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΣΟΥΡΚΑ-ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ, Παρατηρήσεις για τη λειτουργία του θεσμού των «καθολικών κριτών» βάσει των εγγράφων Ι. Μονών του Αγίου Όρους (14ος-15ος αι.)
ΔΑΦΝΗ ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ, Συμβολή στη συζήτηση για τα προνόμια της πόλης της Θεσσαλονίκης κατά τη βυζαντινή εποχή. Το δικαστικό προνόμιο του Αρχιεπισκόπου

Ε΄ Κύκλος: Αρχαιολογία
ΓΩΡΓΙΟΣ ΒΕΛΕΝΗΣ, Οι αρχαιότεροι χριστιανικοί ναοί της Θεσσαλονίκης
ΕΥΤΕΡΠΗ ΜΑΚΡΗ, Σχεδίασμα βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Η εικόνα της βυζαντινής πόλης μέσα από τις ανασκαφές
ΘΑΛΕΙΑ ΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΎΛΟΥ, Οι μετεξελίξεις του ναού των Ταξιαρχών στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης από τη βυζαντινή στη σύγχρονη εποχή
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΑΝΤΣΗΣ, Η χορηγία εκκλησιαστικών ιδρυμάτων στη Μακεδονία τον 11ο και 12ο αι. Μια επανεξέταση των δεδομένων
ΕΛΛΗ ΓΚΑΛΑ-ΓΕΩΡΓΙΛΑ, Το υδροδοτικό σύστημα στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη: Δομή και λειτουργική οργάνωση
ΕΛΕΝΗ ΛΙΑΝΤΑ, Λατινικές αποτιμήσεις από κράμα (bill) του νομισματοκοπείου της Θεσσαλονίκης (1204-1224);
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΓΓΕΛΚΟΥ, Ματιά στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων του 5ου-8ου αι. στη Μακεδονία με βάση τα ευρήματα του επισκοπικού συγκροτήματος στις Λουλουδιές Κίτρους, Πιερίας (4ος-8ος αι.)
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΙΝΑΚΟΣ, Αλιεία και παραγωγή άλατος στη Βυζαντινή Μακεδονία. Η έρευνα γύρω από τον υλικό πολιτισμό των Βυζαντινών γνωρίζει άνθιση τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς
ΣΤΕΛΛΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ, Εργαστήρια […] εις την γειτονίαν της υπεραγίας Θεοτόκου (9ος -12ος αι.): Από τις ανασκαφές του σταθμού Αγίας Σοφίας ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης
ΚΡΙΝΙΩ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ, […] εν τη γειτονία της Καταφυγής. Ευρήματα από τις ανασκαφές για την κατασκευή σταθμού του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης (9ος-12ος αι.)
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΤΖΕΒΡΕΝΗ, Η περιαστική περιοχή εκτός των δυτικών τειχών. Εμπόριο, διαμονή και λατρεία στον δρόμο για την Χρυσή Πύλη
ΕΛΕΝΗ ΛΙΑΝΤΑ, Τα νομισματικά ευρήματα της βυζαντινής περιόδου από τον Σταθμό Βενιζέλου
ΜΕΛΙΝΑ ΠΑΪΣΙΔΟΥ, Η μνημειακή ζωγραφική της παλαιοχριστιανικής περιόδου στη Θεσσαλονίκη. Ψηφιδωτά και τοιχογραφίες από τις ανασκαφές του ΜΕΤΡΟ

ΣΤ΄ Κύκλος: Τέχνη
ΠΕΛΛΗ ΜΑΣΤΟΡΑ, Ο επίσκοπος Αρίσταρχος στα ψηφιδωτά της Ροτόντας Θεσσαλονίκης
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΕΜΟΓΛΟΥ, Ο ζωγραφικός διάκοσμος της αγίας Αικατερίνης Θεσσαλονίκης μέσα από το αρχείο του Στυλιανού Πελεκανίδη. Ζητήματα χρονολόγησης και ταύτισης του ναού
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΑΡΧΑΡΙΔΟΥ, Αμφίγραπτη παλαιολόγεια εικόνα από τον ναό της Παναγίας Λαγουδιανής (ή Λαοδηγήτριας) στη Θεσσαλονίκη
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΣΙΟΥΜΗ, Βέροια. Η προσφορά της στη βυζαντινή ζωγραφική του πρώτου μισού του 14ου αι.
ΜΑΡΙΖΑ ΤΣΙΑΠΑΛΗ, Πρώτη προσέγγιση του ζωγραφικού διακόσμου των ναών Κοίμησης Θεοτόκου και Αγίου Νικολάου στην Αιανή Κοζάνης
ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΑΝΔΡΟΥΔΗΣ, Αραβουργηματικές διακοσμήσεις και επιδράσεις της ισλαμικής τέχνης στην παλαιολόγεια τέχνη της Μακεδονίας
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΡΟΥΔΗΣ, Κοσμολογικά σύμβολα στη βυζαντινή ζωγραφική. Στοιχεία επίδρασης της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας σε ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου. Πρώτη προσέγγιση
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Κ. ΚΑΤΣΑΡΟΣ, Ιλαρίων Κασταμονίτης, ιδρυτής της μονής Κασταμονίτου, και ζητήματα της εποχής του
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΝΑΚΟΣ, Συμπεράσματα με τη λήξη των εργασιών του Γ΄ Συμποσίου της Εταιρείας μακεδονικών Σπουδών για τη Βυζαντινή Μακεδονία

●●● / ●●●

 

Ευανθία Κωνσταντίνου ή Τέγου-Στεργιάδου

Αρχιεπισκοπή Πρώτης Ιουστινιανής, Αχριδών και πάσης Βουλγαρίας. Ένας πομπώδης τίτλος στηριζόμενος σε πλαστά έγγραφα

Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 255, με α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-9458-33-7

Τιμή: 20,00 €

«...Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με την παρούσα έκδοση ανακαλεί στη μνήμη μας την περιοχή της Αρχιεπισκοπής «Πρώτης Ιουστινιανής Αχριδών και πάσης Βουλγαρίας», που τα ιστορικά γεγονότα της αρχίζουν από την εποχή του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανού (527-565), συνεχίζονται επί Βασιλείου Β΄ (976-1025) και βρίσκονται στην επικαιρότητα τέλη του 12ου αρχές 13ου αιώνα, όταν Αρχιεπίσκοπος της ήταν ο Δημήτριος Χωματιανός (1216-1234).

Τον 15ο αιώνα ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδας ο Ματθαίος (1410-1416) εμφάνισε κάποια έγγραφα, όταν επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη, στον Αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ και στην ενδημούσα Σύνοδο επί Πατριαρχίας Ευθυμίου Β΄. Ο Πατριάρχης διαμαρτυρήθηκε δριμύτατα και του επιτέθηκε εγγράφως για το τόλμημά του να χρησιμοποιήσει πλαστά έγγραφα, τα οποία θα του απέφεραν προνόμια στην Αρχιεπισκοπή του. Εκατό χρόνια αργότερα ο Πρόχορος (1523-1537) επανέλαβε το ίδιο εγχείρημα μετά την πτώση του Βυζαντίου (1453) στους Τούρκους. Παρουσιάστηκε στην Κωνσταντινούπολη στο «διβάνι», όταν Πατριάρχης ήταν ο Ιερεμίας Α΄ με τα ίδια πλαστά έγγραφα και προσπάθησε να αυξήσει τη δικαιοδοσία του θρόνου του, υφαρπάζοντας Επισκοπές ανήκουσες στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Ο Πατριάρχης αντέδρασε εκδίδοντας «φεϊτιφά» με τον οποίο αποδείκνυε τις απαράδεκτες απαιτήσεις του αρχιεπισκόπου, τις στηριζόμενες σε χαλκευμένα έγγραφα. Τον Αρχιεπίσκοπο Πρόχορο τον απέπεμψαν από την Κωνσταντινούπολη αφενός ο Πατριάρχης αφετέρου οι Τούρκοι πασάδες, όταν πληροφορήθηκαν τη χρήση πλαστών έγγραφων για την επίτευξη του σκοπού του. Η Αρχιεπισκοπή αυτή με τον πομπώδη τίτλο συνέχισε την ύπαρξή της ως τον 18ο αιώνα, όταν με πρωτοβουλία του Πατριάρχη ενσωματώθηκε στον θρόνο της Κωνσταντινούπολης...»

(πηγή: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών

●●● / ●●●

 

Τίτος Γιοχάλας

Τα αλβανόφωνα χωριά της Θράκης

Αθήνα, Εκδόσεις Πατάκη, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 838, με έγχρωμες και α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-16-8571-7

Τιμή: 25,00 €

«Η ύπαρξη αρβανιτόφωνων χωριών στη Δυτική Θράκη, κατά μήκος του ποταμού Έβρου, είναι ολίγο γνωστή στο ευρύτερο επιστημονικό κοινό. Τούτο οφείλεται και στο γεγονός ότι η ελληνική και ξένη επιστημονική έρευνα δεν ενδιαφέρθηκε συστηματικά για την ιστορική ιδιαιτερότητα των χωριών αυτών∙ αγνοήθηκε μάλιστα παντελώς η γλωσσική τους φυσιογνωμία, σε αντίθεση με τα Αρβανίτικα της νότιας και νησιωτικής Ελλάδας, για τα οποία έχουν δημοσιευθεί αρκετές αξιόλογες μελέτες και μονογραφίες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Η χρήση από τους κατοίκους των χωριών αυτών της αλβανικής γλώσσας πολύ έντονα και μετά την περίοδο της εγκατάστασής τους στο ελληνικό έδαφος, περιορίστηκε με τον καιρό για να σιγήσει στα περισσότερα από αυτά σχεδόν ολοκληρωτικά ακόμη και στην περιστασιακή επικοινωνία ηλικιωμένων κατοίκων μεταξύ τους.

Τα αρβανιτόφωνα αυτά χωριά της Δυτικής Θράκης σχηματίζουν δύο ξεχωριστές γεωγραφικές ομάδες, που διαφοροποιούνται εν μέρει μεταξύ τους γλωσσικά. Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει την κωμόπολη Φερών και τα χωριά Γεμιστή, Κήποι, Πέπλος, Τυχερό. Στη δεύτερη ομάδα με σημείο γεωγραφικής αναφοράς το χωριό Κλεισσώ της Ορεστιάδας, ανήκουν τα χωριά Θούριο, Σάκκος, Σοφικό, Νέο Χειμώνιο και άλλοι μικροοικισμοί άλλων κοινοτήτων.

Η δημιουργία των χωριών αυτών στη Δυτική Θράκη πραγματοποιήθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα με κορύφωση την περίοδο του 1922. Οι αλβανόφωνοι αυτοί πληθυσμοί, όπως και άλλοι «αλλόφωνοι» ̒Ρωμιοί ̉ στην ουσία μετεγκαταστάθηκαν στη Δυτική Θράκη, αφού μετακινήθηκαν από τις εστίες τους της Ανατολικής Θράκης, όπου και είχαν πρωτοεγκατασταθεί, προερχόμενοι από περιοχές της Ν. Αλβανίας με ισχυρή την ελληνορθόδοξή τους παράδοση. Η πορεία των ανθρώπων αυτών από τη γενέτειρα γη τους προς τη Θράκη έγινε κάτω από ασαφείς ακόμη για την ιστορική έρευνα συνθήκες στα ταραγμένα εκείνα χρόνια της Τουρκοκρατίας και αποτελεί ένα άγραφο χρονικό βασανισμένων ψυχών αλλά και φοβερής δύναμης ανθρώπων για επιβίωση και προκοπή...».

●●● / ●●●

 

Peter Ackroyd

Τσάρλυ Τσάπλιν. Μια βιογραφία

Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης

Αθήνα, Εκδόσεις Άγρα, 2019 (Δεκέμβριος)

Σελίδες: 321, με α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-505-414-4

Τιμή: 16,50 €

 

Ο ΤΣΑΡΛΥ ΤΣΑΠΛΙΝ υπήρξε το πρώτο μεγάλο ίνδαλμα της κινημα­τογραφικής οθόνης. Εκατό και κάτι χρόνια από την πρώτη ταινία του, παραμένει μια από τις πιο διάσημες μορφές του Χόλλυγουντ. Ποιός είναι όμως ο άνθρωπος πίσω από το μικρό, τετραγωνισμένο μουστάκι;

Η νέα βιογραφία του Πήτερ Ακρόυντ για έναν από τους μεγαλύτερους θρύλους του κινηματογράφου, που επηρέασε όσο λίγοι και εδραίωσε την έβδομη τέχνη, είναι ιδανική για τους αναγνώστες που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τον μεγάλο σκηνοθέτη και ηθοποιό σε ένα σύντομο ανά­γνωσμα. Αφηγείται τη ζωή και το έργο του, από το ταπεινό θεατρικό του ξεκίνημα στα μιούζικ χώλλ μέχρι τη βράβευσή του με το τιμητικό Όσκαρ.

Με εξαιρετικά διαυγή και οικονομικό τρόπο, ο Ακρόυντ περιγράφει την κινηματογραφική του πορεία από τις κωμωδίες του Μακ Σέννετ στις δικές του ανεξάρτητες ταινίες –εξελίσσει και εμπλουτίζει τον χαρακτήρα του αλήτη, με κορύφωση στο Χαμίνι, το Τσίρκο και τον Χρυσοθήρα, δίνει νέες δια­στάσεις στην παντομίμα και το κινηματογραφικό παίξιμο, ενώ παράλληλα διαμορφώνει το συχνά πικρό και τραγικό χιούμορ του– και μέχρι τις μεγάλες του συνθέσεις, όπως τους Μοντέρνους καιρούς και τον Μεγάλο δικτάτορα.

Τα περιλαμβάνει όλα, από την παιδική του ηλικία στα μιούζικ χώλλ του φτωχού Λονδίνου, με τη μητέρα του να μπαινοβγαίνει στα ψυχιατρικά άσυ­λα, ως την αίγλη της χρυσής εποχής, τα σκοτεινά σκάνδαλα, τα προβλήμα­τα πολιτικής φύσεως στην Αμερική της δεκαετίας του 1940, και την αυτο­εξορία του στην Ελβετία, ώς την καθυστερημένη βράβευση με το Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Διανθίζεται με γοητευτικά, ανεκδοτολογικά επεισόδια της ζωής του, τα ολονύκτια πάρτυ του Χόλλυγουντ με τη Μαίρυ Πίκφορντ και τον Ντάγκλας Φαίρμπανκς, τις σχέσεις του, τα ερωτικά σκάνδαλα, άλλα και τον εμμονικό χαρακτήρα του. Αυτή η αριστοτεχνική βιογραφία αποκαλύπτει τις πολλαπλές όψεις μιας από τις πιο χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες του περασμένου αιώνα, που κάποτε έγινε το πλέον διάσημο και αναγνωρίσιμο πρόσωπο στον πλανήτη.

●●● / ●●●