Dum spiro spero: Τα Λατινικά και το πραγματικό πρόβλημα της παιδείας
Δε θα ασχοληθούμε με τη νέα επική δήλωση του Άδωνι Γεωργιάδη πως η κοινωνιολογία θα κάνει τα παιδιά κομμουνιστές. Αλλά πέραν της λατινομαχίας, επανέρχεται ένα βαθύτερο ζήτημα που κυβέρνηση και αντιπολίτευση δεν αντιλαμβάνονται
Όσοι έχουμε δώσει πανελλαδικές, ακόμη και χρόνια πριν, τις θυμόμαστε ακόμη με φρίκη. Ακόμη κι όσοι ήμασταν "φυτά", αγαπούσαμε το διάβασμα, ακόμη και τη μισητή (μεγάλη συζήτηση γιατί) Ιστορία, κοντέψαμε να το μισήσουμε εξαιτίας αυτού του βασανιστικού παπαγαλισμού, στον οποίο ωθείται εκ των πραγμάτων ένα σύστημα εξετάσεων, που προσπαθεί να βάλει σε κουτάκια τη γνώση και την αντίληψη των μαθητών, με στόχο να ξεδιαλεχθούν αυτοί που θα εισαχθούν στην τριτοβάθμια.Το σύστημα των πανελλαδικών βέβαια με όλα τα φρικτά ελαττώματα του, έχει ένα εξαιρετικά σημαντικό προτέρημα: Είναι το πλέον αδιάβλητο σύστημα που έχει δοκιμαστεί, λόγω του ότι η επιλογή των θεμάτων γινόταν κεντρικά, κάτι που καθιστούσε πιο εύκολο τον έλεγχο και πιο δύσκολες τις διαρροές. Αυτό προς σκέψη...
Από το νέο σύστημα που εξήγγειλε ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου πάντως αυτό που προκάλεσε... καυγάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν η κατάργηση των Λατινικών από τα προς εξέταση μαθήματα των πανελλαδικών εξετάσεων και η αντικατάσταση τους με την Κοινωνιολογία.
Δε θα ασχοληθούμε με τη νέα επική δήλωση του Άδωνι Γεωργιάδη πως η κοινωνιολογία θα κάνει τα παιδιά κομμουνιστές. Αλλωστε το ΚΚΕ μια φορά δε συμφωνεί με τον αντιπρόεδρο της ΝΔ καθώς θεωρεί όπως διαβάζουμε στην ΚΟΜΕΠ για την ταξικότητα των κοινωνικών επιστημών, που είτε κατά παραγγελία είτε "αυθόρμητα" αναπαράγει τα συμφέροντα της αστικής τάξης και του αστικού κράτους ως "συλλογικού καπιταλιστή".
Για να σοβαρευτούμε όμως, ο καυγάς που ξέσπασε και στον οποίο δεν υπάρχει τελικά εύκολη απάντηση, είναι εάν τα Λατινικά δε θα έπρεπε να καταργηθούν ως εξεταζόμενο μάθημα λόγω της ιστορικής σημασίας αυτής της γλώσσας, που εκπροσωπεί έναν απο τους δύο πολιτισμούς και τρόπους σκέψης- πυλώνες του δυτικού πολιτισμού. Ή εάν καλώς αντικαθίστανται απο την Κοινωνιολογία, με το σκεπτικό ότι τα Λατινικά δε χρησιμεύουν πάρα σε ελάχιστους σπουδαστές στη συνέχεια, ενώ η Κοινωνιολογία θα χρησιμεύσει σε περισσότερες περίπτωσεις και εν γένει θα προσφέρει περισσότερα στον τρόπο σκέψης των μαθητών.
Είναι ένα δίλημμα στην πραγματικότητα πιο περίπλοκο από ό,τι φαίνεται. Μία γλώσσα δεν είναι απλά μέσο επικοινωνίας, αλλά τρόπος σκέψης. H κλασική παιδεία δεν είναι "χρήσιμη" από σκοπια ωφελιμιστική στη διαχείριση της καθημερινότητας ή την πράξη μίας εργασίας, αλλά είναι βάση για κριτική σκέψη. Κατάργηση τους σημαίνει παράδοση άνευ όρων στην αποσπασματική λογική της απόλυτης εξειδίκευσης στο βωμό της αγοράς εργασίας. (Αν και ίσως μία πιο προφανής εξήγηση είναι ότι οι απόφοιτοι των τμημάτων Κοινωνιολογίας μαστίζονται από ανεργία)
Μα, απαντούν οι λατινομάχοι, τα Λατινικά με τον τρόπο με τον οποίο διδάσκονται και εξετάζονται όλα αυτά τα χρόνια, στην πραγματικότητα διόλου δεν φέρνουν το μαθητή πιο κοντά στον πλούτο της γλώσσας και τα κλασικά έργα που έχουν γραφτεί σε αυτή. Αντίθετα ήταν το απαύγασμα της παπαγαλίας και ένα μάθημα για "εύκολους" μεγάλους βαθμούς. Τίποτε δεν εμποδίζει ένα παιδί να διαβάσει Λατίνους συγγραφείς μεταφρασμένους και μήπως όλοι όσοι έχουμε διδαχθεί Λατινικά στο σχολείο και ταλαιπωρηθήκαμε με αυτά στη Δέσμη διαβάσαμε Κικέρωνα;
Βέβαια το ερώτημα που προκύπτει στη συνέχεια είναι πώς μπορεί να είναι κανείς σίγουρος ότι αυτό το εκπαιδευτικό και εξεταστικό σύστημα δε θα μετατρέψει σε φρικτή, απεχθή και εν τέλει βλαβερή παπαγαλία και την Κοινωνιολογία. Αλλά ούτε αυτό είναι το ζήτημα.
Το βαθύτερο πρόβλημα είναι πως για άλλη μία φορά μία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ξεκινά από το τέλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και όχι από την αρχή. Αποπειράται να φτιάξει την κορυφή ενός κτιρίου που θέλει πλήρη ανακαίνιση αντί να ξεκινήσει από το πρώτο σκαλοπάτι. Ξεκινάμε και εστιάζουμε στην Γ' Λυκείου και το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αντί να αρχίσουμε από το νηπιαγωγείο.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι σαν τον πύργο της Πίζας. Γέρνει γιατί έχει πρόβλημα απο τα θεμέλια, αλλά εμείς ασχολούμαστε μόνο με το ταβάνι. Εάν δε φτιάξουμε όμως τα θεμέλια, ο τελευταίος όροφος θα αποκτά όλο και μεγαλύτερη κλίση.
Μία πραγματικά επαναστατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση θα χρειαζόταν πάνω από 20 χρόνια για να υλοποιηθεί σωστά, ώστε να ξεκινήσει από την πρώτη σχολική χρονιά και να φτάσει μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό βέβαια θα προϋπέθετε μία μακρόχρονη προετοιμασία και κυρίως μία διακομματική και κοινωνική συμφωνία.
Κάθε κυβέρνηση όμως είναι περίπου καταδικασμένη να ασχολείται με τις πανελλαδικές γιατί σε αυτές ρίχνουν όλες τις προσδοκίες, τις αγωνίες και τα διαθέσιμα χρήματα τους οι Ελληνες γονείς (και ψηφοφόροι), έχοντας ως ύψιστη προτεραιότητα την τριτοβάθμια εκπαίδευση των τέκνων τους. Το πριν και το μετά των πανελλαδικών περνά σε δεύτερη μοίρα, γιατί αφορά μακροχρόνιες διαδικασίες χωρις το χαρακτήρα δοκιμασίας που έχει αποδοθεί στις εξετάσεις εισαγωγής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ.
Δεν αρκεί όμως ούτε μία τετραετία να παραμείνει ένας υπουργός Παιδείας για να ολοκληρώσει μία δικιά του μεταρρύθμιση. Βασικά το θέμα είναι να μην έρθει ένας άλλος υπουργός ενός άλλου κόμματος για να κάνει κι αυτός τη δική του μεταρρύθμιση, αλλά να αντιλαμβανόμασταν ότι η μεταρρύθμιση της παιδείας ούτε περιορίζεται στο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια και ούτε αποτελεί θέμα μίας κυβέρνησης, ακόμη δεν αποτελεί θέμα μόνο ενός γονιού που αγωνιά για το σήμερα, αλλά συνολικά της κοινωνίας που θα έπρεπε να σχεδιάζει το αύριο.
ΥΓ: Όπως θα έλεγε και ο λατινομαθής πειρατής στον Αστερίξ, sic transit gloria mundi. Αλλά, dum spiro spero.
__________________________
Η βασίλισσα αγαπά τα τριαντάφυλλα
Regina rosas amat
Μισούσαμε τα Λατινικά αποφασισμένα κι αμετάκλητα. Πιστεύαμε ότι διδασκόμαστε κάτι απολύτως ξεκομμένο, κι όμως, λίγα πράγματα από όσα μάθαμε στο σχολείο συνεχίσαμε να μαθαίνουμε όσο τα Λατινικά. Διότι βλέπετε, συνέχεια μαθαίνει κανείς λατινικά. Συνεχίζει όντως να τα μαθαίνει στη Νομική, κι είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα του σχολείου. Τα μαθαίνει στην Ιατρική, τα μαθαίνει στη Βιολογία, τη Φυτολογία, τη Φαρμακευτική, τα μαθαίνει στη Φιλοσοφία, στις Φιλολογίες όλων των ξένων γλωσσών.
Τα μαθαίναμε στην Ιστορία, τα μαθαίνουμε διαβάζοντας Λογοτεχνία. Ακόμα και διαβάζοντας Αστερίξ ή αργότερα Χάρι Πότερ. Και συνεχίζουμε να τα μαθαίνουμε, διότι βρίσκονται τα άτιμα παντού, στις προσόψεις των ωραίων κτιρίων που επισκεπτόμαστε, στις επικεφαλίδες των σπουδαίων βιβλίων, στη μουσική που παίζουμε κι ακούμε, στις γλώσσες που αγαπάμε. Είναι στην πηγή της Ευρώπης, η γλώσσα που τη γέννησε.
Γιατί δεν μας το είχαν πει, αναρωτιέμαι συχνά προσπαθώντας να μεταφράσω επιγραφές σε μνημεία, ότι θα ζούσαμε μια ζωή μέσα στα Λατινικά, και μας άφηναν να νομίζουμε ότι χάνουμε τον καιρό μας; Τουλάχιστον είχα μάθει να κλίνω τα ουσιαστικά, πολύ χρήσιμο για να καταλάβεις τη σύνταξη μιας φράσης, αλλά όλο και ξεθωριάζουν οι χλομές μου γνώσεις, όλο και κυριαρχεί η άρνηση που είχαμε τότε πάνω στη μνήμη που προσπαθεί να ανακαλύψει όσα άθελά μου κράτησε.
Αραγε τι συνέβη τα επόμενα χρόνια στα σχολεία; Προσπάθησαν οι καθηγητές ποτέ να εξηγήσουν την αξία τους ή θα προσέκρουαν στον βασικό πυρήνα διδασκαλίας του σχολείου, ότι μόνο η Ελλάδα αξίζει, ότι η Ρώμη και το Βυζάντιο μέχρι να χρησιμοποιήσουν ελληνικά δεν ήταν παρά μια δυστυχής παρένθεση; Αμφιβάλλω. Μάλλον η αντίληψη αυτή ενισχύεται με τα χρόνια και τα σχολικά λατινικά θα πρέπει να περιφρονούνταν όλο και περισσότερο. Οπότε δεν τα κλαίω που καταργούνται. Απλώς σκέφτομαι, αντί για άλλη ξένη γλώσσα, τώρα που μου χρειάζεται για να γυμνάζω το μυαλό, να ξεκινήσω Λατινικά από την αρχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου