ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΟΛΑΣ

1907-1987 

Μέγας συλλέκτης έργων τέχνης, που  ανακάλυψε

και επέβαλε παγκοσμίως άγνωστους καλλιτέχνες,

όπως ο Μαγκρίτ , ο Μαξ Ερνστ , ο Άντι Γουόρχολ,

Ο Ρισάρ, ο Μπράουνερ, ο Τάκις , ο Κορνέλ κ.α.

Παθιασμένη και  εκκρηκτική προσωπικότητα,
άκρως εκκεντρική, σνομπ και αντιφατική, 

δημιούργησε πολλούς  φίλους και άπειρους  εχθρούς.

Αναμφισβήτητη όμως  και παροιμιώδης 
η γενναιοδωρία του προς καλλιτέχνες , 
φίλους, συγγενείς και αγνώστους.
Ο Ιόλας είναι επίσης  ευεργέτης του ελληνικού κράτους.

Πολυάριθμα είναι τα έργα που δώρισε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στην Εθνική Πινακοθήκη, ενώ η κακότυχη  βίλα-μουσείο που έχτισε στο Μαρούσι , σε σχέδια του Πικιώνη,  δείχνει τη λαχτάρα του να κάνει την Ελλάδα τόπο αναφοράς για τη σύγχρονη Τέχνη.

**************************************

Η συνέντευξη που έδωσε στην Όλγα Μποκομάρου,

το 1982, προκάλεσε σάλο στην Ελλάδα,

γιατί αμφισβητούσε ευθέως τα "ιερά τέρατα"

της τότε ελληνικής καλλιτεχνικής ζωής, 

καταξιωμένους ζωγράφους, όπως ο Τσαρούχης, 

ο Μόραλης , ο Γουναρόπουλος , ο Βασιλείου,

ο Φασιανός. Διαβάστε το απόσπασμα που 

ακολουθεί και θα σοκαριστείτε:

[......] Θέλοντας να κάνω προπαγάνδα για την Ελλάδα,

πήρα και πρόβαλα μερικούς καλλιτέχνες που δεν ήταν μεγάλοι, που δεν έβγαιναν από τα σύνορα της χώρας τους, δηλαδή που ήξερα , όπως ξέρω και τώρα, ότι αν φύγουν από δω δε θα κάνουν τίποτα, ούτ΄ένα γρόσι.

-Ποιοι είναι αυτοί οι καλλιτέχνες;

-Γουναρόπουλοι, Τσαρούχηδες, Μαυροειδήδες...

-Με τον Τσαρούχη έχετε, νομίζω, μια ιστορία.

-Παλιά, όταν τον είδα για πρώτη φορά, μου άρεσε. Ήταν ένας απ΄αυτούς τους τύπους τους ελληνικούς, τους λαϊκούς, που εγώ δεν τους ήξερα διόλου.Τα έργα του ήταν αντιπροσωπευτικά του λαού. Τον πήρα λοιπόν και του έκανα μια έκθεση στην Αμερική, του έδωσα ένα είδος κοντράτου (=συμβολαίου). έφτιαξε το Καφενείον  Το Νέον ατο Σύνταγμα, του είπα να κάνει και μερικά αρχιτεκτονικά πράγματα στον πειραιά, πλήρωνα και τα ναύλα του να πηγαίνει και να ΄ρχεται εκεί κάτω, κι αυτό ήταν όλο. Είπε  πως έγινα πλούσιος απ΄αυτόν! Είχα καμιά πενηταριά έργα του που τα χάρισα στην ανηψιά μου. Εγώ τώρα δεν έχω ούτ΄ένα δικό του ούτε θέλω να έχω.

-Αυτό σημαίνει ότι τον απορρίπτετε εντελώς;

-Δεν τον θεωρώ ούτε μεγάλο ούτε σπουδαίο ζωγράφο. Απλώς είχε ορισμένες ποιότητες σε ορισμένες εποχές. Στο παρελθόν. Ποιος αγοράζει σήμερα Τσαρούχη στο εξωτερικό;

-Θεωρείται ένα από τα πρόσωπα  της σύγχρονης ελληνικής κουλτούρας.

-Ποια είναι η ελληνική κουλτούρα; Εσείς τα ξέρετε αυτά, για μένα είναι μυστηριώδη πράγματα. Εγώ γνωρίζω για την ποίηση μερικά πράγματα, ξέρω για την αρχιτεκτονική του Πικιώνη, αγαπώ τον Θεόφιλο πάρα πολύ.

-Είχατε κάνει έκθεση και στον Γουναρόπουλο. Τι σκέφτεστε για τον Γουναρόπουλο;

-Δεν είμαι κριτικός, χρυσή μου, σέβομαι το ότι ο Γουναρόπουλος πούλησε το οικόπεδό του για να κάνει μια έκθεση στην Αμερική, αλλά αν έλεγα ότι είναι μεγάλος ζωγράφος, θα ήμουν βλάκας.

-Καλός ζωγράφος, έστω;

-Ούτε καλός ούτε μεγάλος.

-Ο Βασιλείου;

 -Ούτε καλός ούτε μεγάλος.

-Ο Μόραλης;

-Είναι φίλος μου ο Μόραλης.

-Δε θα μου πείτε;

-Ούτε καλός ούτε μεγάλος.

-Ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας;

-Είναι φίλος μου και ο Γκίκας, του έχω κάνει εκθέσεις, έχω έργα του, που τα ΄χω χαρίσει στην αδελφή μου, έχει πολύ ταλέντο, είναι σοβαρός άνθρωπος, σοβαρός ζωγράφος, αλλά δεν μπορώ να πω ότι είναι genie (=ιδιοφυία).Πάντως τον προτιμώ χίλιες φορές από τον Τσαρούχη. Δεν κάνει φασαρίες κι επιπλέον δεν ανοίγει το στόμα του να λέει βλακείες, όπως ο Τσαρούχης, που έχει καταντήσει πλέον μια Πυθία του σούπερ Μάρκετ.
για 

-Για τον Φασιανό τι γνώμη έχετε;

-Αχ, θεέ μου, μη με τυραννάτε! Απαίσιος είναι.

-Μα εσείς τον βοηθήσατε να επιβληθεί.

-Τον είδα φτωχό στο Παρίσι. Με πήγαινε σε κάτι ελληνικό ρεστοράν εκεί πέρα, μ΄άρεσε η ζωή που μου έδειχνε. Ασήμαντοι Έλληνες, μικρούληδες, φτωχούληδες, είχαν ενδιαφέρον για μένα . Τους εκατομμυριούχους, τους δισεκατομμυριούχους, τους είχα γνωρίσει. Αυτό που έκανα για τον Φασιανό δεν το έκανα γιατί ήταν μεγάλος καλλιτέχνης. Το έκανα γιατί ήταν Έλληνας και για να του δώσω μια βοήθεια. Και μ΄αυτό τι έγινε; Έγινε μεγάλος καλλιτέχνης ο Φασιανός; Μπόρεσα να τον κάνω μεγάλο εγώ; Χειρότερος έγινε.

-Υπάρχει κάποιος Έλληνας καλλιτέχνης που θα τον χαρακτηρίζατε μεγάλο ανεπιφύλακτα;

-Βεβαίως. Ο Τάκις. Είναι ανώτερος απ΄όλους, ο καλύτερος γλύπτης του κόσμου, κι αυτό το λέω, το υπογράφω και κόβω το κεφάλι μου.

-Απ΄τους παλιούς ζωγράφους  μπορείτε ν΄αναφέρετε κάποιον που , έστω, ξεχωρίζετε;

-Γκύζηδες, Βολανάκηδες, Μαλέας; Αυτά είναι πράγματα λοκάλ. Αν μου στείλετε έναν Παρθένη, έναν Βολανάκη, θα σας τους στείλω πίσω.

-Απ΄τους νεότερους;

-Μ΄αρέσει πολύ ο Ακριθάκης, ο Τσόκλης, ο Παύλος, η καρέλα, ένα παιδί που λέγεται Λαζόγκας. Υπάρχουν πολλά πράγματα να δει κανείς σ΄αυτούς.[......]
*****************************************************************

ΑΣ ΜΟΥ ΕΠΙΤΡΕΨΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΙΟΛΑ,

ΑΛΛΑ ΘΑ ΔΙΑΦΩΝΗΣΩ ΜΕ ΤΙΣ ΕΜΠΑΘΕΙΣ

ΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥΣ

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ

ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΕΚΟ  ΦΑΣΙΑΝΟ.

ΕΙΝΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΟΤΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ

ΔΕΝ ΤΟΝ ΔΙΚΑΙΩΣΕ.