Η Ελλάδα ουραγός στην Ε.Ε. στις δημόσιες δαπάνες

Συμβολικό σκίτσο:
"Οι Έλληνες μαθητές σε αγώνα ανώμαλου δρόμου
μετά αφύσικων εμποδίων."

Εκπαίδευση:
Η Ελλάδα ουραγός στην Ε.Ε. στις δημόσιες δαπάνες

του ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ *

Ενα από τα βασικά αιτήματα της πρόσφατης εξέγερσης των μαθητών/φοιτητών είναι η βελτίωση της εκπαίδευσης. Βελτίωση, όμως, της εκπαίδευσης χωρίς αύξηση των δημόσιων δαπανών είναι αδύνατη. Επίκαιρα, επομένως, είναι τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα στις 19.12.08 η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.), η Eurostat, για τις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση το έτος 2005. Με βάση τα στοιχεία αυτά εξετάζουμε στο άρθρο αυτό τη θέση της χώρας στις δαπάνες για την εκπαίδευση σε σχέση με 13 από τα άλλα κράτη-παλαιά μέλη της Ε.Ε. (στην εξέταση αυτή δεν περιλαμβάνουμε το Λουξεμβούργο, το οποίο δεν έχει δαπάνες για την τριτοβάθμια, δεδομένου ότι οι σπουδαστές του της βαθμίδας αυτής φοιτούν σε ΑΕΙ γειτονικών χωρών).
Στην 1η στήλη του πίνακα που ακολουθεί δίνουμε το ποσοστό του ΑΕΠ που αντιπροσωπεύουν οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση και στη 2η, 3η, 4η, και 5η στήλη τις δαπάνες αυτές ανά μαθητή/σπουδαστή σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ), αντίστοιχα, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε 14 κράτη-παλαιά μέλη της Ε.Ε. το έτος 2005. Στην τελευταία γραμμή του πίνακα δίνεται ο μέσος όρος των 14 κρατών.
Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι την 1η θέση ανάμεσα στα 14 κράτη-μέλη της Ε.Ε. στις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ κατέχει η Δανία και ακολουθούν η Σουηδία και η Φινλανδία. Η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση.

Από τις επόμενες στήλες του πίνακα φαίνεται ότι ανάμεσα στα 14 κράτη-μέλη της Ε.Ε. στις ανά μαθητή/σπουδαστή δημόσιες δαπάνες σε ΜΑΔ (σε παρένθεση το ποσοστό κατά το οποίο οι δαπάνες στη χώρα μας είναι χαμηλότερες του μέσου όρου των 14 κρατών):
- Σε όλες τις βαθμίδες την 1η θέση κατέχει η Αυστρία και ακολουθούν η Δανία και η Σουηδία. Η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση (-28,4%).
- Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση την 1η θέση κατέχει η Δανία και ακολουθούν η Αυστρία και η Σουηδία. Η Ελλάδα κατέχει την προτελευταία θέση (-26,6%) (την τελευταία θέση κατέχει η Πορτογαλία).
- Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση την 1η θέση κατέχει η Αυστρία και ακολουθούν η Δανία και η Γαλλία. Η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση (-25,1%).
- Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση την 1η θέση κατέχει η Σουηδία και ακολουθούν η Αυστρία και η Δανία. Η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση (-47,6%).

Από τα όσα προαναφέρθηκαν φάνηκε ότι η Ελλάδα αφιερώνει το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ της στην εκπαίδευση ανάμεσα στα 14 κράτη-παλαιά μέλη της Ε.Ε. και έχει τις χαμηλότερες ανά μαθητή/σπουδαστή δαπάνες σε ΜΑΔ στο σύνολο των βαθμίδων και στις δύο από τις τρεις επιμέρους βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το ερώτημα που γεννάται είναι αν αυτή η θλιβερή θέση της χώρα μας οφείλεται στο χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ της σε ΜΑΔ. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι αρνητική, δεδομένου ότι και όταν υπολογίσουμε τις ανά μαθητή/φοιτητή δαπάνες σε ΜΑΔ στο σύνολο των βαθμίδων της εκπαίδευσης ως ποσοστό του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ (το ποσοστό αυτό δείχνει ποια σημασία δίνει μια χώρα στην εκπαίδευση των νέων), η χώρα μας κατέχει την προτελευταία θέση. Την τελευταία θέση κατέχει η Ιρλανδία, η οποία, όμως, χάρη στο υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ της σε ΜΑΔ, δαπανά 6.012 ΜΑΔ ανά μαθητή/φοιτητή ενώ η χώρα μας μόνο 4.606. Αντίθετα, στην Πορτογαλία, της οποίας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ είναι χαμηλότερο από εκείνο της χώρας μας οι δαπάνες αυτές είναι 4.703 ΜΑΔ, δηλαδή υψηλότερες από εκείνες της χώρας μας και το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της σε ΜΑΔ είναι 27,8% (το τρίτο σε ύψος μετά από εκείνο της Δανίας και Αυστρίας) ενώ της χώρας είναι μόλις 21,3%.
Με δεδομένη τη σημασία που έχει η εκπαίδευση τόσο ως αξία καθ' εαυτή όσο και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και διεθνώς, είναι σαφές ότι οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση στη χώρα μας θα έπρεπε να έχουν αυξηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Δυστυχώς, τα κόμματα εξουσίας συνεχώς υπόσχονται αύξηση του ποσοστού του ΑΕΠ που αφιερώνεται στην εκπαίδευση στο 5%, αλλά στους προϋπολογισμούς τους (και σ' εκείνον του 2009) το ποσοστό αυτό παραμένει καθηλωμένο γύρω ή κάτω από το 3,5%. Παρ' όλο ότι η ποιότητα της εκπαίδευσης δεν εξαρτάται μόνο από τους πόρους που διαθέτει το κράτος γι' αυτήν (τεράστιο ρόλο παίζει η κατάρτιση και ο ζήλος των εκπαιδευτικών, η νοοτροπία γονέων και μαθητών/φοιτητών, η ποιότητα των διδακτικών βιβλίων κ.λπ.), εν τούτοις βελτίωση ορισμένων βασικών παραγόντων που επηρεάζουν την ποιότητα αυτή (αποδοχές και μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών, κτιριακή και υλικοτεχνική υποδομή, έρευνα στα ΑΕΙ/ΤΕΙ κ.λπ.) είναι αδύνατον να υπάρξει χωρίς αύξηση των πόρων αυτών.

* Πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 30/12/2008