Κυρά, καθές (στρώσε) τραπέζιν!

«ΚΥΔΩΝΙΑ ΜΗΛΑ»

Η κυδωνιά (αγγλ. quince, γαλλ. cognassier, γερμ. Quittebaum) είναι ένα από τα αρχαιότερα φυτά του ανατολικού και μεσογειακού χώρου και ανήκει στην τάξη των Ροδωδών (οικογένεια Ροδίδες). Το όνομά της προέρχεται από την περιοχή των αρχαίων Κυδωνιών, όπου ενδημούσε μια εξαιρετική ποικιλία.
Η κυδωνιά απαντάται είτε ως θάμνος είτε ως δένδρο. Το ύψος της φθάνει συνήθως στα 5 μέτρα και είναι πολύκλαδη , με φύλλα δερματώδη και χνουδωτά, ενώ τα άνθη της έχουν λευκά ή ροζ χρώμα. Είναι εξαιρετικά ανθεκτική στις ακραίες καιρικές συνθήκες (κρύο- ζέστη).
Στη χώρα μας η καλλιέργεια της κυδωνιάς έχει παραμεληθεί μεταπολεμικά, γι’ αυτό ο αριθμός των δέντρων δεν ξεπερνά τις 750.000.
Οι καρποί της κυδωνιάς , τα γνωστά μας κυδώνια, είναι μεγάλοι, με κίτρινο χνουδωτό φλοιό , έχουν σχήμα συνήθως αχλαδωτό και συλλέγονται στο διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου.
Τα κυδώνια, μολονότι είναι στυφά στη γεύση, ήταν πολύ δημοφιλή στην αρχαιότητα . Οι πρόγονοί μας , όπως και οι σημερινοί νεοέλληνες, παρασκεύαζαν με αυτά ορισμένα φαγητά αλλά και γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες ή τα γεύονταν ψητά στο φούρνο ως επιδόρπια.
Εκτιμούσαν επίσης τη στυπτική και όξινη ιδιότητά τους και για το λόγο αυτό τα χρησιμοποιούσαν ως αφεψήματα για την καταπολέμηση εντερικών και στομαχικών διαταραχών (π.χ. της διάρροιας και των εμέτων) και για την ανακούφιση ελκών , πληγών κλπ. Από τα λουλούδια , τέλος της κυδωνιάς παρασκευάζεται τσάι , που καταπραΰνει το βήχα και τους σπασμούς.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν το κυδώνι σύμβολο της αγάπης και της ευτυχίας (κυρίως στα παντρεμένα ζευγάρια) και το είχαν αφιερώσει στη θεά Αφροδίτη, η οποία εμφανίζεται συχνά να κρατά στο δεξί της χέρι ένα κυδώνι, ένα δώρο που της έχει δώσει ο Πάρις. Είναι βέβαιο ότι τα «χρυσά» μήλα των Εσπερίδων δεν ήταν τίποτε άλλο από κυδώνια, διότι ήταν τα μόνα φρούτα με κίτρινο χρώμα στην αρχαιότητα. Τα πορτοκάλια , ως γνωστό, έκαναν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη (Ιταλία) την εποχή των σταυροφοριών.
Κυδώνια στέλνονταν ή μοιράζονταν ως δώρα αγάπης και στην εποχή του Μεσαίωνα και ως γλυκίσματα των γαμήλιων γευμάτων θεωρούνταν προπαρασκευαστικά των γλυκών και απολαυστικών ημερών ανάμεσα στα παντρεμένα ζευγάρια.

Άνθη κυδωνιάς

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Στην αρχαιότητα τα κυδώνια ονομάζονταν κυδώνια μήλα (δηλαδή μήλα από την περιοχή των Κυδωνιών- Αι Κυδωνίαι ( τα σημερινά Χανιά της Κρήτης) πήραν το όνομά τους από το μυθικό κρητικό ήρωα Κύδωνα). Στην ελληνιστική περίοδο εμφανίζεται ο τύπος κυδώνιον, ενώ στο μεσαίωνα ο τύπος κυδώνι(ν), απ’ όπου, με την οριστική αποβολή του «ν», το ταπεινό σημερινό κυδώνι .
Η λέξη επίσης απαντάται σε πλήθος ονομάτων, ανθρώπων ή περιοχών, όπως Κυδώνης, Κυδωνιάτης, Κυδωνίτσα , κυδωνοχώρι κλπ.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΠΙΑΤΟ

Σε όσους έχουν κορεστεί από τη συνεχή χρησιμοποίηση της πατάτας ως συνοδευτικού του κρέατος ή την αποφεύγουν για λόγους υγείας (π.χ. οι διαβητικοί) ή δε θέλουν να προσθέσουν περιττές θερμίδες στον οργανισμό τους, συνιστούμε θερμά την αντικατάστασή της από τα κυδώνια. Το εξαιρετικό άρωμά τους αλλά και τα πολύτιμα συστατικά τους τα καθιστούν πολύ ανώτερα από τις πατάτες, σε γεύση και θρεπτικές ιδιότητες.

ΚΡΕΑΣ ΜΕ ΚΥΔΩΝΙΑ

Υλικά
1 & 1/2 κιλό μοσχάρι ή χοιρινό, κομμένο σε μικρά κομμάτια
1 & 1/2 κιλό κυδώνια
1 φλιτζάνι λάδι εξαιρετικά παρθένο-
1 1/2 κρεμμύδι ψιλοκομμένο
3 πιπεριές διαφορετικού χρώματος
Λίγος τοματοπολτός [προαιρετικά]
2 δαφνόφυλλα
1 μέτριο κανελόξυλο
αλάτι και πιπέρι

Εκτέλεση

1. Πλένουμε τα κυδώνια και τα καθαρίζουμε.
2. Κόβουμε τα κυδώνια στα τέσσερα και αφαιρούμε τον πυρήνα τους. Τα συστατικά του πυρήνα (κουκούτσια κλπ) τα βάζουμε , μαζί με τα δαφνόφυλλα και το κανελόξυλο, σε ένα τουλπάνι ή μια γάζα και τα δένουμε.
3. Κόβουμε , στη συνέχεια, τα τέσσερα κομμάτια κάθε κυδωνιού σε χοντρές φέτες.
4. Σε μία κατσαρόλα σοτάρουμε ελαφρά πρώτα τα κρεμμύδια και ύστερα το κρέας μέχρι να ροδίσει. Προσθέτουμε στην κατσαρόλα τέσσερα φλιτζάνια νερό, αλάτι, πιπέρι , τις πιπεριές κομμένες σε λουρίδες και τον τοματοπολτό (προαιρετικά).
5. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και αφήνουμε να σιγοβράσει το κρέας για μία ώρα περίπου. Αν θέλουμε πιο πικάντικη γεύση, προσθέτουμε ένα κύβο ζωμού λαχανικών . Ανακατεύουμε προσεκτικά με μία ξύλινη κουτάλα για να μην κολλήσουν.
6. Όσο διαρκεί το βράσιμο του κρέατος, σοτάρουμε τα κυδώνια σε ένα τηγάνι με λίγο λάδι.
7. Όταν βράσει το κρέας, απομακρύνουμε τα μπαχαρικά , το βάζουμε σε ένα ταψί, προσθέτουμε τα κυδώνια και αφήνουμε το φαγητό να ψηθεί στο
φούρνο έως ότου «δέσει» η σάλτσα του. Εάν δεν επιθυμούμε το ψήσιμο στο φούρνο, τότε ακολουθούμε την ίδια διαδικασία , με τη διαφορά ότι συνεχίζουμε ως το τέλος χρησιμοποιώντας την κατσαρόλα.
8. Συνοδεύουμε το φαγητό με καλό κόκκινο κρασί, ποτέ με μπίρα!

Αθήναιος Επταπυργιώτης