Ο Ντίνος και η Αριστερά

Του Θωμά Κοροβίνη

 avgi.gr

5-7 λεπτά

---

1986, στο ιστορικό ρεμπετάδικο της Θεσσαλονίκης "Όμορφη Νύχτα", τον περίφημο ναό, όπου ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Γιώργος Ζήκας και ο Θωμάς Κοροβίνης παρουσίασαν για δύο βραδιές συνθέσεις τους


Ο Ντίνος πίστευε πως οι ιδεολογίες, όσο επαναστατικές και να είναι, στην πράξη οδηγούνται σε αποτυχία. Ενώ θαύμαζε την αγωνιστικότητα του ατόμου, δεν πίστευε στα αποτελέσματα των συλλογικών οραμάτων, τα έβρισκε όλα αυτά ουτοπικά

Ο Ντίνος διακήρυττε πως δεν ήταν ο ίδιος αριστερός, Κι αν κάποιος το δήλωνε, δύσκολα του το αναγνώριζε. Ζητούσε διαπιστευτήρια αυταπάρνησης και αυτοθυσίας για τον αγώνα, όχι μόνο ξερή ιδεολογική τοποθέτηση -το θεωρούσε εύκολο-, όπως απαιτούσε από μια κυρία που του συστήθηκε ως κοινωνική εθελόντρια να πάθει φυματίωση ξεσκατώνοντας γερόντια, αν ήθελε να είναι συνεπής μ’ αυτή την ιδιότητα.
Τους παλιούς αριστερούς τους παραδεχόταν ως πιο αυθεντικούς.  Έναν τέτοιο σεβασμό, σχεδόν δέος, έτρεφε για τον Μανόλη Αναγνωστάκη. «Εσένα σου αρέσουν οι αριστεροί, μωρό μου», μου είπε κάποτε, «καλά κάνεις. Κι εγώ τους αναγνωρίζω. Γιατί έχουν ευψυχία».
Κι όταν πήγα να φύγω κάπως ικανοποιημένος απ’ τον ευχάριστο αιφνιδιασμό, με κάρφωσε: «Και κάτι άλλο. Αξιοθαύμαστο. Έχουν μακροζωία. Ο Αυγέρης ξεχάστηκε απ’ τον Χάρο, ο Βάρναλης ερωτοτροπεί σχεδόν στα ενενήντα του, η Διδώ αγέραστη ακόμη, η Αλεξίου με επιδερμίδα φράπα και η Γαλάτεια, αν δεν τρελαινόταν, ίσως δεν πέθαινε ποτέ».
Πάμπτωχος και αδικημένος απ’ το κράτος
Δεν ήταν, έλεγε, αριστερός. Κάποτε δήλωνε πως δεν είναι τίποτε και πως η πολιτική είναι μπούρδες, αλλά κολακευόταν όταν οι ελευθεριακοί νεολαίοι τον θεωρούσαν δικό τους κάνοντας τα επιγραμματικά δίστιχά του επιτοίχια συνθήματα. Μα ούτε και τους δεξιούς τους πολυχώνευε, ίσως όμως να φοβόταν και την αυθαιρεσία της εξουσίας τους. Οπωσδήποτε όμως τους πήγαινε πιο πολύ απ’ τους αριστερούς, μάλλον γιατί πίστευε πως του έδιναν εγγυήσεις πατριωτικής αφοσίωσης.
Ο ίδιος ήταν υπερπατριώτης και «τουρκοφάγος». Πάμπτωχος και αδικημένος απ’ το κράτος, έκλεισε το κουτουκάκι της «Διαγωνίου» απ’ το οποίο βιοποριζόταν με την εφαρμογή του νόμου περί αντικειμενικών κριτηρίων, όταν εξισώθηκε το λιλιπούτειο μαγαζάκι του -φυτώριο ταλέντων- με τις κολωνακιώτικες γκαλερί.
Παραδοξότητες, λοιπόν, που παρατηρούνται όμως και σε άλλους εμβληματικούς δημιουργούς. Ο Μάρκος, για παράδειγμα, δηλωμένος βασιλόφρων, χτυπούσε με τα τραγούδια του τη φουκαροσύνη των συμπατριωτών του και το άδικο όσο λίγοι.
Ο  Άκης Πάνου, αντιαριστερός και πουριτανός, κι αν δεν τραγούδησε για «τη φτώχεια που μας έχει γονατίσει», εξυμνώντας προλεταριάτο αλλά και λούμπεν καταστάσεις -«αναρχοσυντηρητικό» θα τον έλεγα.
Κι ο Χατζιδάκις «εκόμισε εις την τέχνην» πρώιμα απελευθερωτικά και οικολογικά μηνύματα. Ανένταχτο επαναστάτη θα τον ονόμαζα παρά δεξιό όπως πιστεύαμε.
Εξέφραζε μιαν ακατανόητη αντινομία
Ο Χριστιανόπουλος εξέφραζε μιαν ακατανόητη αντινομία ως προσωπικότητα. Που επιδέχεται βέβαια κάποιων αναλύσεων αν γνωρίζει κανείς όλες τις παραμέτρους που διαμόρφωσαν μια τέτοια ψυχοσύνθεση. Επαναστατημένος και ρηξικέλευθος στα νιάτα του, εξομολογήθηκε δημόσια τη βασανιστική ομοφυλοφιλία του φτύνοντας ουσιαστικά την παιδεία του, τα κατηχητικά που τον γαλούχησαν, τη σεμνοτυφία και την ηθικολογία της μίζερης και καταπιεστικής μετεμφυλιακής κοινωνίας.
Κυνηγήθηκε από δασκάλους του, παπάδες, χωροφύλακες, αληταρία και ποικίλους μικροαστούς. Παράλληλα έζησε ο ίδιος τόσο μετρημένα και συμβατικά, με τον φόβο του μπασκίνα, τον οποίον όμως σεβόταν ως αρχή, και είχε καλές σχέσεις με δημάρχους και φιλίες με στρατιωτικούς. Αμφιβάλλω αν ακολούθησε ποτέ μισή διαδήλωση, αν ανακατεύτηκε με τον διαμαρτυρόμενο λαουτζίκο στους δρόμους.
Παρ’ όλο που λάτρευε τον λαό, μισούσε την αδικία και έπαιρνε πάντοτε το μέρος του ριγμένου. Ριγμένος και ο ίδιος και από κάποιους μεγαλόσχημους επιστήμονες του παλιού καιρού, που τους διόρθωνε τα διδακτορικά και δεν του έδιναν ούτε δεκάρα για τον κόπο του (ήταν άριστος διορθωτής και επιμελητής κειμένων). Αντικομμουνιστής ίσως, μα, όταν κάποτε τον ρώτησα για τα βασανιστήρια των αριστερών κρατουμένων στα χέρια του περιβόητου διευθυντή Αστυνομίας Θεσσαλονίκης, του Μουσχουντή, μου δήλωσε: «Ποτέ δε μπόρεσα να καταλάβω τον τόσο αντικομμουνισμό του Μουσχουντή».
Ο άλλος δάσκαλός μας, ο Ιωάννου, ειδικά με την κάθοδό του στην Αθήνα, πήρε καθαρά φιλοαριστερές θέσεις με προσωπικές δηλώσεις του, αλλά έγραψε και κείμενα με ανθρωποκεντρικό και κοινωνιοκεντρικό αριστερό προσανατολισμό.  Ίσως όμως ο Ντίνος να είχε κάποιες τύψεις για τον δισταγμό, τη δειλία του, την προκατάληψή του να πάρει το μέρος της Αριστεράς.
Παράδειγμα το αυτοενοχοποιητικό, υπέροχο ποίημά του «Τη νύχτα που σκοτώσαν τον Λαμπράκη». Ο Ντίνος πίστευε πως οι ιδεολογίες, όσο επαναστατικές και να είναι, στην πράξη οδηγούνται σε αποτυχία. Ενώ θαύμαζε την αγωνιστικότητα του ατόμου, δεν πίστευε στα αποτελέσματα των συλλογικών οραμάτων, τα έβρισκε όλα αυτά ουτοπικά.  Ίσως επειδή κατά βάθος δεν πίστευε στον ίδιο τον άνθρωπο. Τον θεωρούσε ρευστό και ευμετάβλητο παρά τις υποσχέσεις, είχε πείρα πικρή από τη ζωή και προπαντός από ταξίματα στον έρωτα, στησίματα, ακυρώσεις και διαψεύσεις.
«Η νύχτα είναι παγερή και μ’ έχεις στήσει. Με γέλασες, με γέρασες. Με γέλασες, με γέρασες, ω, ω, ω, ω!».