gerontakos: Νικολάες Μάες: ο ταλαντούχος μαθητής του Ρέμπραντ , που χάραξε το δικό του δρόμο και αποτύπωσε παραστατικά την καθημερινότητα της Χρυσής Εποχής

Κυριακή, Αυγούστου 30, 2020

Νικολάες Μάες: ο ταλαντούχος μαθητής του Ρέμπραντ , που χάραξε το δικό του δρόμο και αποτύπωσε παραστατικά την καθημερινότητα της Χρυσής Εποχής

«The Eavesdropper», 1656
© Historic England Photo Library

Μέσα από σχεδόν 50 πίνακες και σχέδια, η έκθεση που διοργανώθηκε στις γκαλερί του ισογείου στο κεντρικό κτίριο της πλατείας Τραφάλγκαρ, στο Ουεστμίνστερ, παρουσιάζει για πρώτη φορά στο βρετανικό κοινό τον Νικολάες Μάες, Ολλανδό δάσκαλο της Χρυσής Εποχής, και μας αποκαλύπτει το εφευρετικό και ξεχωριστό στιλ του. Ο ταλαντούχος μαθητής του Ρέμπραντ χαράσσοντας τον δικό του δρόμο αποτύπωσε παραστατικά την καθημερινότητα όχι μόνο πίσω από τις κλειστές πόρτες αλλά και μέσα από ακριβοπληρωμένα πορτρέτα.

Καθημερινότητα. Για άλλους ρουτίνα και για άλλους πολύτιμες μεγάλες στιγμές. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που μέσα στη δίνη των προβλημάτων, σταματούν να βλέπουν την ομορφιά που μας προσφέρουν η φύση, το σπίτι μας, οι συνήθειές μας, τα πρόσωπα που μας περιβάλλουν και με τους οποίους μοιραζόμαστε τις μέρες, τους μήνες, τα χρόνια μας.

Ο καθένας από εμάς ζει και αναπνέει εκεί που ανήκει. Περνάμε τη ζωή μας άλλες φορές ρεαλιστικά και άλλοτε ονειροπολώντας για τις προσδοκίες μας, όμως η μεγαλοπρέπεια της ύπαρξής μας αποκαλύπτεται τις περισσότερες φορές όχι στα μεγάλα γεγονότα, στους μεγάλους σταθμούς, αλλά μέσα στην κάθε μέρα.

«Young Mother with her Children», 1656
© Museo Nacional Thyssen-Bornemisza. Madrid

Είναι πολύτιμο να γνωρίζεις και να αποδεχθείς πως κάθε πρωί που ξημερώνει, είναι η πρώτη μέρα της υπόλοιπης ζωής σου και πρέπει να απολαύσεις την κάθε της στιγμή. Εκατομμύρια ανθρώπων πέρασαν και περπάτησαν για χιλιετίες και αιώνες πάνω σ' αυτόν τον μπλε πλανήτη που μας ταξιδεύει στο Σύμπαν. Μοναδικές ζωές, μοναδικών ανθρώπων που την κάθε μέρα τους θα έπρεπε να την αντιμετωπίζουν ως μια μικρή ζωή, γιατί όποιος «χάνει» μια μέρα, του γλιστρά και η ζωή μέσα από τα ακροδάχτυλά του.

Πρέπει ίσως πολύ νωρίς να καταλάβουμε πως η ζωή δεν είναι πρόβα και με σοφό ρεαλισμό να μετατρέψουμε τις καθημερινές μας ασχολίες σε εμπνευσμένες πράξεις για τους εαυτούς μας και τους αγαπημένους μας.

Ο Νικολάες Μάες (1634-1693) κατάφερε με το έργο του την καθημερινότητα και τη ζωή να τις μετατρέψει σε εμπνευσμένους πίνακες ζωγραφικής. Έδωσε νόημα στην κάθε μέρα της ολλανδικής ζωής του 17ου αιώνα και το έργο ανήκει χρονικά στη χρυσή εποχή της ολλανδικής ζωγραφικής.

Είναι μια περίοδος που συμπίπτει με την ευρωπαϊκή περίοδο της ζωγραφικής του μπαρόκ, όμως λείπουν η εξιδανίκευση και η αγάπη για το μεγαλείο, τυπικά χαρακτηριστικά της τέχνης του μπαρόκ, περιλαμβανομένης και της φλαμανδικής σχολής του μπαρόκ. Εδώ τα περισσότερα έργα περιέχουν τις παραδόσεις του λεπτομερούς ρεαλισμού, που ουσιαστικά ήρθε μέσα από την πρώιμη φλαμανδική ζωγραφική.

Ο Μάες γεννήθηκε στο Ντόρντρεχτ, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της ολλανδικής επαρχίας στα νότια της χώρας. Γιος εύπορου εμπόρου, μυήθηκε στον κόσμο της τέχνης στη γενέτειρά του και νεαρός μετακόμισε στο Αμστερνταμ για να σπουδάσει ζωγραφική υπό τις διδαχές του Ρέμπραντ (1606-1669), ο οποίος προσέλκυε στο σπίτι-στούντιό του επίδοξους καλλιτέχνες από όλη τη χώρα.

Εκεί, ο Μάες έμαθε να ζωγραφίζει «ιστορίες» (από τη Βίβλο ή τη μυθολογία), που, τότε, θεωρούνταν αρκετά φιλόδοξα θέματα, τα οποία ένας ζωγράφος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με το πινέλο του στην καριέρα του.

Μερικοί από τους πρώτους πίνακες του Μάες βασίζονται στο παράδειγμα του μεγάλου δασκάλου του, αλλά γρήγορα ανέπτυξε στον καμβά το δικό του στιλ, εισάγοντας ελαφρύτερες τονικότητες και επιλέγοντας να απεικονίσει διαφορετικές στιγμές σε μια ιστορία, για να δημιουργήσει μια δική του εκδοχή και όχι να αντιγράψει την έμπνευση του Ολλανδού μάστερ.

Χαράζει το δικό του μονοπάτι και γίνεται ένας από τους πιο εφευρετικούς ζωγράφους της εποχής του. Οι πειραματισμοί του με τον εσωτερικό χώρο και η ασυνήθιστη οικειότητα που αποκτά για οικιακές σκηνές καθημερινών ασχολιών επηρέασαν πολλούς από τους συγχρόνους του συμπεριλαμβανομένων των Πίτερ ντε Χόοχ (1629-1684) και Γιοχάνες Βερμέερ (1632-1675).

Ενώ η αριστουργηματική απεικόνιση των φωτοσκιάσεων και τα παιχνίδια με το φως στο έργο του προήλθαν από τη μαθητεία του στο στούντιο του Ρέμπραντ, η νέα προσέγγιση στη θεματολογία της ζωγραφικής του για τα επικρατούντα ήθη της εποχής ήταν καθαρά δικής του έμπνευσης.

Αριστερά: «Two Women at a Window», 1656 Κέντρο: «The Old Lacemaker», 1656 Δεξιά: «Woman selling Milk», 1656
© Dordrechts Museum-© Mauritshuis, The Hague/Photo: Margareta Svensson-© Guildhall Art Gallery, City of London

Στους πίνακές του οι γυναίκες πρωταγωνιστούν. Νέες και ηλικιωμένες, πλούσιες και φτωχές διαδραματίζουν τον κύριο ρόλο σε όλες σχεδόν τις σκηνές του Μάες. Πολλές από αυτές εκτελούν συνηθισμένα καθήκοντα και οικιακές εργασίες, αντανακλώντας τις σύγχρονες αντιλήψεις και τα στερεότυπα των γυναικών στην κοινωνία και την επικρατούσα ατμόσφαιρα της εποχής. Μερικοί πίνακες φαίνεται να προσπαθούν να φέρουν στο κοινό ένα «ηθικολογικό» μήνυμα, αλλά ο Μάες πολύ συχνά αποτυπώνει σκηνές με χιούμορ για να τους δώσει έναν πιο ελαφρύ τόνο.

Ο Μάες καινοτομεί στο έργο του με τον τρόπο που παρουσιάζει το εσωτερικό των σπιτιών αποδίδοντας ένα σύνολο δωματίων, όχι απλά ως τρισδιάστατο χώρο αλλά ούτε και με οπτικές ψευδαισθήσεις. Αναπαριστά με έμπνευση την προοπτική του χώρου και εντάσσει πέραν της κεντρικής σκηνής και άλλες δευτερεύουσες σε διπλανά δωμάτια μέσα στον ίδιο πίνακα.

Αριστερά: «Young Woman sewing», 1655 Δεξιά: «The Account Keeper», 1656
© Guildhall Art Gallery, City of London - © Saint Louis Art Museum

Λίγο πριν από το 1660, ο Μάες στράφηκε αποκλειστικά στη ζωγραφική πορτρέτου, αφιερώνοντας το υπόλοιπο της μακράς καριέρας του σε αυτό το εξαιρετικά κερδοφόρο είδος. Ο καλλιτέχνης άλλαξε το ύφος του τόσο ριζικά, ώστε η ύστερη δουλειά του να έχει λίγα κοινά με τους πίνακές του από τη δεκαετία του 1650, πόσο μάλλον με τη σκοτεινή τονικότητα των πρώτων έργων του της επιρροής του Ρέμπραντ.

Ανέπτυξε ένα πολύχρωμο και κομψό στιλ απεικόνισης, αντανακλώντας τη διεθνή τάση της εποχής του για στιλ και κομψότητα που προήλθε από το έργο του Αντονι βαν Ντάικ (1599-1641), καθώς και από τα γαλλικά πορτρέτα. Συνθέσεις, πόζες, κοστούμια και αξεσουάρ και η μοναδική του ικανότητα να αποτυπώνει την εμφάνιση και την αίσθηση των υφασμάτων και υλικών, επέτρεψαν στον Μάες με μαθηματική πρόοδο να αυξήσει την παραγωγή του και να αντιμετωπίσει την υψηλή ζήτηση για το έργο του.

Μέχρι τον θάνατό του έχει ζωγραφίσει σχεδόν 900 πορτρέτα που αντικατοπτρίζουν την υψηλή μόδα και τη διακόσμηση του δεύτερου μισού του 17ου αιώνα. Αυτά τα έργα που απεικονίζουν πρόσωπα της υψηλής κοινωνίας, τον έκαναν αρκετά πλούσιο αλλά και έναν από τους πλέον επιτυχημένους καλλιτέχνες πορτρέτου της εποχής.

Αριστερά: «A Sleeping Man having his Pockets picked», 1656 Δεξιά: Αυτοπροσωπογραφία, 1680–5
© 2019 Museum of Fine Arts, Boston - © Dordrechts Museum

Αυτή την εποχή η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου στην πλατεία Τραφάλγκαρ στο Ουεστμίνστερ διοργανώνει στις γκαλερί του ισογείου στο κεντρικό κτίριο μια μεγάλη έκθεση με τίτλο «Nicolaes Maes: Dutch Master of the Golden Age» (Νικολάες Μάες: Ο Ολλανδός δάσκαλος της Χρυσής Εποχής) η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου, με ελεύθερη είσοδο.

Η πινακοθήκη άνοιξε για το κοινό πρόσφατα με νέα πρωτόκολλα ξενάγησης λόγω της πανδημίας COVID-19 και μέσα από σχεδόν 50 πίνακες και σχέδια παρουσιάζει για πρώτη φορά στο βρετανικό κοινό τον Μάες αποκαλύπτοντας το εφευρετικό και ξεχωριστό στιλ του.

Ο ταλαντούχος μαθητής του Ρέμπραντ με τα αριστουργηματικά καλλιτεχνικά του επιτεύγματα απέκτησε μεγάλη φήμη. Το κοινό εύκολα αναγνωρίζει τις έντονες ανατροπές στην καριέρα του αλλά και τους συμβιβασμούς που έκανε για να ικανοποιήσει τις προτιμήσεις της υψηλής πελατείας του. Φρόντισε με το ταλέντο του να βελτιώσει τη δική του καθημερινότητα αποτυπώνοντας την καθημερινή ολλανδική ζωή όχι μόνο πίσω από τις κλειστές πόρτες αλλά και μέσα από τα ακριβοπληρωμένα πορτρέτα του.

📍 «Nicolaes Maes: Dutch Master of the Golden Age», Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο. Μέχρι 20 Σεπτεμβρίου.

📍 Μένουμε ασφαλείς!
Λόγω κορονοϊού, η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου φρόντισε να μας ξεναγεί διαδικτυακά στις γκαλερί. Απολαύστε τες εδώ, παίρνοντας πληροφορίες για κάθε έργο ξεχωριστά από τις πολύτιμες συλλογές της.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ