Ελευθερία και Θάνατος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μικροϊστορικές προσεγγίσεις από τον αγώνα στον Ηπειρωτικό και στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο

Διεθνές Συνέδριο στο Παν/μιο Ιωαννίνων: Ελευθερία και Θάνατος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μικροϊστορικές προσεγγίσεις από τον αγώνα στον Ηπειρωτικό και στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο (25/6/21 και 1-4/7/21)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ – ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

Διοργάνωση Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα:

Ελευθερία και Θάνατος
στην Ελληνική Επανάσταση του 1821
Μικροϊστορικές προσεγγίσεις από τον αγώνα στον Ηπειρωτικό και στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο

Ιωάννινα – Άρτα 1-4 Ιουλίου 2021

Παραμυθιά 25 Ιουνίου 2021

Τα τελευταία δέκα, περίπου, χρόνια, στο πρόγραμμα σπουδών του Ιστορικού-Αρχαιολογικού  Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εισήχθησαν μια σειρά μαθημάτων για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό και την Ελληνική Επανάσταση. Από την πρώτη στιγμή τέθηκαν δύο βασικοί στόχοι: πρώτον, η διερεύνηση των ιστορικών, πολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών διαστάσεων του ελληνικού επαναστατικού φαινομένου, αξιοποιώντας τις σύγχρονες, διεθνείς, ιστοριογραφικές προσεγγίσεις που τοποθετούν το συγκεκριμένο γεγονός στο ευρύτερο επαναστατικό κύμα το οποίο κατακλύζει την Ευρώπη και τον κόσμο στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα· και δεύτερον, η εξοικείωση των φοιτητών με ευρείες ερμηνείες της Ελληνικής Επανάστασης στη συγχρονία αλλά και διαχρονικά, οι οποίες επαναφέρουν τον αναστοχασμό και την κριτική σκέψη στο σημαντικό αυτό ζήτημα της νεότερης ιστορίας και οδηγούν στην απαγκίστρωση από τα στερεότυπα της σχολικής ιστορίας, της δημόσιας εθνικιστικής ρητορείας και των αποστεωμένων εορτασμών.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας εγκαινίασε συνεργασία με τον Δήμο Νικολάου Σκουφά, η οποία οδήγησε σε δύο διεθνή συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν στις 7-9 Ιουλίου 2013 και στις 26-27 Ιουλίου 2014, αφιερωμένα διαδοχικά στον Φιλελληνισμό και την Φιλική Εταιρεία. Οι ανακοινώσεις εκδόθηκαν σε δύο τόμους με αντίστοιχη θεματολογία [Άννα Μανδυλαρά-Γιώργος Νικολάου-Λάμπρος Φλιτούρης-Νικόλαος Αναστασόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Φιλελληνισμός. Το ενδιαφέρον για την Ελλάδα και του Έλληνες από το 1821 ως σήμερα, Δήμος Νικολάου Σκουφά/Ηρόδοτος, Αθήνα 2015 και Άννα Μανδυλαρά-Γιώργος Νικολάου, Η Φιλική Εταιρεία. Επαναστατική δράση και μυστικές εταιρείες στη Νεότερη Ευρώπη, Δήμος Νικολάου Σκουφά/Εκδόσεις Ασίνη, Αθήνα 2017].
Στα πλαίσια της συμμετοχής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας διοργανώνει διεθνές συνέδριο με τίτλο «Ελευθερία και Θάνατος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μικροϊστορικές προσεγγίσεις από τον αγώνα στον Ηπειρωτικό και στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο». Εκκινώντας από ζητήματα που έχουν καταγραφεί ως «γνωστά» και στην ελληνική ιστοριογραφία όπως ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός στην Ήπειρο, το Σούλι και τα δίκτυα των Σουλιωτών, οι επιχειρήσεις στην Ήπειρο, η μάχη του Πέτα και το τάγμα των Φιλελλήνων, η μάχη της Πλάκας, η μάχη στο Κομπότι, ο Λόρδος Βύρων στον Ηπειρωτικό χώρο, οι στρατηγικές του Αλή Πασά, αλλά και τα ηπειρωτικά δίκτυα στην Μολδοβλαχία, θα διερευνηθούν πολλαπλές όψεις της ζωής και του θανάτου των επαναστατών. Η συστηματική έρευνα και η ανάδειξη νέων (ή και παλαιών) πηγών με την χρήση σύγχρονων μεθοδολογικών εργαλείων, θεωρούμε ότι μπορεί να οδηγήσει σε πρωτότυπες κι ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις, μέσα στα πλαίσια της, ήδη, πλούσιας συζήτησης και εργογραφίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Λαμβάνοντας υπόψιν τα διανοητικά εργαλεία της μικροϊστορίας και έχοντας ως κέντρο τον Ηπειρωτικό και τον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο, ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά από τα θέματα που θα απασχολήσουν το συνέδριο:
Ζώντας με τον θάνατο: Ποιος ο αριθμός των απωλειών λόγω των εχθροπραξιών, των ασθενειών, της αιχμαλωσίας, της πείνας και της κακουχίας; Αντιλήψεις περί θανάτου, αντοχές του σώματος, ιατρική περίθαλψη. Πόσους σκότωσε ένας επαναστάτης, πόσους έχασε; Που καταφεύγουν οι πρόσφυγες και από τις δύο πλευρές;
Η νίκη και η ήττα: πως διαχειρίζονται οι επαναστάτες τις νίκες και τις ήττες; Πώς θάβονται οι νεκροί; Ποια είναι η καθημερινή ζωή στα στρατόπεδα, στα φρούρια, στις επαναστατημένες περιοχές, μετά την νίκη ή την ήττα; Πως συμπεριφέρονται στους αιχμαλώτους (άνδρες ή γυναίκες, ανώνυμους ή επώνυμους); Πως γινόταν η ανταλλαγή ομήρων; Τι θεωρείται ανδραγάθημα, θυσία ή προδοσία; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ήρωα, του ηγέτη, του επαναστάτη;
Η οικονομία της λαφυραγωγίας: Πόσο σημαντική ήταν η λαφυραγωγία κατά η διάρκεια του Αγώνα; Ποια θεωρούντο τα σημαντικότερα αντικείμενα μιας λαφυραγωγίας; Ποια ήταν ανεπίτρεπτα; Τι ποσοστό λαφυραγωγίας υπήρχε σε σχέση με τους επίσημους πόρους και τα δάνεια;
Γιορτές, πανηγύρεις, πένθος: Πως γιόρταζαν οι επαναστατημένοι τις νίκες; Ποιες διασκεδάσεις επιτρέπονταν; Χοροί, τραγούδια, μοιρολόγια και πένθος. Ο χρόνος της μάχης και ο χρόνος της γιορτής
Θρησκευτικότητα και Δεισιδαιμονίες: Πόσο σημαντική ήταν η πίστη στην καθημερινή ζωή των επαναστατών; Πως εκφραζόταν; Ποιο ρόλο έπαιζαν οι λαϊκές δοξασίες και οι δεισιδαιμονίες μιας αγροτικής, εν πολλοίς, αντίληψης;
Επιτήρηση και τιμωρίες: Τι είδους στρατιωτική πειθαρχία υπήρχε; Ποιες τιμωρίες επιβάλλονταν στους παραβάτες; Ποια η σχέση με τους φιλέλληνες συναγωνιστές;
Η «τεχνολογία» των μαχών: Τι είδους όπλα χρησιμοποιούσαν και από που τα προμηθεύονταν; Τι ποσοστό αλόγων χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες και τι οι Οθωμανοί; Ποιες ήταν οι αγορές των αλόγων και των όπλων;
Αφηγήματα, σιωπές και ο «πόλεμος της μνήμης» στον χρόνο: Ποια ήταν τα στερεότυπα που επαναλάμβαναν οι κάθε είδους απομνημονευματογράφοι; Ποια θέματα απέφευγαν να διηγηθούν;  Ποιο είδος τέχνης (ζωγραφική, λογοτεχνία, μουσική, δοκίμιο) είχε μεγαλύτερη απήχηση στον ελλαδικό και στον ευρωπαϊκό χώρο; Περιπέτειες της «επετειακής μνήμης», μέσα στον χρόνο: Αναμνηστήριοι τόποι και το «ζωντάνεμα» του παρελθόντος
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
• Άννα Μανδυλαρά, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Λάμπρος Φλιτούρης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Γιώργος Νικολάου, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Νίκος Αναστασόπουλος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Ηλίας Σκουλίδας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Παναγιώτης Κιμουρτζής, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
• Άρης Σαραφιανός, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Ρενάτα Δαλιανούδη, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Βασίλης Σαμπατακάκης, University of Lund
• Δημήτρης Καργιώτης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Γκόλφω Μαγγίνη, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Jean-Claude Yon, Université de Versailles
• Θεόδωρος Παπαγιάννης, γλύπτης, ΑΣΚΤ
Διοργανωτές
• Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας
• Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Κοσμητεία
• Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Τμήμα Φιλοσοφίας
• Δήμος Ιωαννιτών
• Δήμος Νικολάου Σκουφά Άρτας
• Δήμος Σουλίου
• Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών
• Centre d’histoire culturelle des sociétés contemporaines, Πανεπιστήμιο Βερσαλλιών
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
Σπύρος Μιχαλέας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Άγγελος Κωσταράς, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Επισυνάπτεται η ανακοίνωση/πρόσκληση για το Διεθνές Συνέδριο:
https://www.uoi.gr/wp-content/uploads/2020/07/diorganosi-diethnous-synedriou-me-titlo-eleftheria-amp-thanatos-stin-elliniki-epanstasi-tou-1821.pdf