Βιβλία που συστήνουμε

Ενας αμαρτωλός άγιος

Μαριάννα Σκιαδά

Η εφημερίδα των Συντακτών, 10.01.2016

Ο Γκράχαμ Γκριν έγραψε το μυθιστόρημά του « Η Δύναμις και η Δόξα» το 1940 μετά από ένα ταξίδι του στο Μεξικό το 1938. Εντυπωσιασμένος από την κατάσταση στη χώρα και την κυβερνητική απαξίωση της θρησκείας και των λειτουργών της, γράφει τις εμπειρίες του κατ’ αρχάς στο ταξιδιωτικό αφήγημα «The lawless Roads», που κυκλοφορεί το 1939, και στη συνέχεια εμπνέεται την ιστορία που διηγείται στο ανά χείρας μυθιστόρημα.
Το μυθιστόρημα εντάσσεται στα θρησκευτικά αφηγήματα του συγγραφέα, ο οποίος ασπάστηκε τον καθολικισμό το 1926. Ο Γκριν έγινε διάσημος κυρίως από τα αστυνομικής υφής μυθιστορήματά του, πολλά από τα οποία μεταφέρθηκαν με μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο.
Δεκαετία του 1930, Μεξικό, η χριστιανική πίστη βρίσκεται υπό διωγμόν. Οι εκκλησίες γκρεμίζονται ή αλλάζουν χρήση, οι ιερείς αναγκάζονται να αποσχηματιστούν και οι πιστοί τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα κρυφά, με κίνδυνο της ζωής τους.

Γκράχαμ Γκρην «Η Δύναμις και η Δόξα» Μυθιστόρημα Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Εισαγωγή: Τζον Απντάικ Επίμετρο: Σταύρος Ζουμπουλάκης Πόλις, 2015 Σελ. 352 |

Ενας ανώνυμος καθολικός ιερέας, μέθυσος και πατέρας ενός εξώγαμου παιδιού, αρνείται να συμβιβαστεί. Κρύβεται, μετακινείται διαρκώς, τελεί λειτουργίες, θάβει νεκρούς και φροντίζει αρρώστους. Ατεγκτος διώκτης του ένας υπολοχαγός του κυβερνητικού στρατού, ένας Ιαβέρης που κυνηγά έναν Γιάννη Αγιάννη; Οχι ακριβώς.
Ο Γιάννης Αγιάννης ήταν ένας αθώος υπό διωγμόν· ο ιερέας δεν είναι. Ο «παπαμέθυσος», όπως ονομάζει ο Γκριν τον ιερέα τού «Η Δύναμις και η Δόξα», κερδίζει την αγιότητά του μέσα από τα βάσανα και τους διωγμούς. Οταν άρχισε να ιερουργεί ήταν αδιάφορος, αλαζόνας και βολεμένος, όπως και οι περισσότεροι κληρικοί.
Ο χαρακτήρας του, τουλάχιστον στην αρχή, μοιάζει να δικαιώνει την αντιπάθεια του διώκτη του προς τη θρησκεία και τους ιερείς της. Ο υπολοχαγός δεν είναι ο αρνητικός χαρακτήρας, ο τυπικά κακός. Αφού δεν έχει κάτι προσωπικό εναντίον του ιερέα, εναντίον της θρησκείας έχει, καθώς πιστεύει ότι ζημιώνει και καθηλώνει τον λαό.
Ο αντι-καθολικισμός του ανιχνεύεται από τα παιδικά του χρόνια, τότε που η εκκλησία ήταν τυπολατρική και αδιάφορη για το ποίμνιό της. Ενας διώκτης ανιδιοτελώς αφιερωμένος στο καλό του λαού και ένας διωκόμενος αμαρτωλός - αυτό είναι το δίπολο και το κάτοπτρο του Γκριν. Ο ιερέας έχει παραβεί τους όρκους που έδωσε όταν χειροτονήθηκε, καθώς είναι αλκοολικός και έχει εξώγαμο παιδί.
Παρά τις διαφορές τους, όμως, οι δύο άνδρες μοιάζουν πολύ. Είναι και οι δύο ανυποχώρητα ιδεαλιστές αλλά και οι δύο έτοιμοι να σκοτωθούν αλλά και να σκοτώσουν για τα «πιστεύω» τους. Αυτό ακριβώς το σημείο είναι που προσδίδει στο μυθιστόρημα αναπάντεχο, δραματικό βάθος και διεγείρει τον σύγχρονο αναγνώστη, στον βαθμό που όλα είναι μετέωρα, υβριδικά, ρευστά.
Ο Γκριν ανατέμνει δύο φανατικούς, τον ιερέα (που εμμένει στο να διατηρήσει το σχήμα του βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του αλλά και τους ανθρώπους που τον βοηθούν να διαφύγει) και τον υπολοχαγό για τον οποίο η ανθρώπινη ζωή, παρ' όλο που τη σέβεται, αξίζει λιγότερο από τις ιδέες του. Ετσι, μέσα από την αντιδιαστολή των δύο αυτών κύριων χαρακτήρων, ο Γκριν αντιπαραθέτει τη θρησκεία με τον μαρξισμό, την πίστη και την αφοσίωση, τα επισφαλή όρια καλού και κακού.
Οι υπόλοιποι χαρακτήρες του πολυεπίπεδου αυτού βιβλίου κινούνται στην περιφέρεια αυτής της σύγκρουσης και αναπαριστούν διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και συμπεριφορών. Παρά τον έντονο συμβολισμό και την αλληγορία, ο Γκριν δεν γράφει ένα ηθικοπλαστικό αφήγημα, καθώς αποφεύγει να δημιουργήσει χαρακτήρες ξεκάθαρα καλούς ή κακούς.
Μέσα από την τριτοπρόσωπη αφήγηση, ο αναγνώστης εισέρχεται στις σκέψεις και στα συναισθήματα των ανθρώπων του βιβλίου, ανακαλύπτει τα κίνητρά τους και τελικά τους συμπαθεί γιατί τους νιώθει αντιφατικούς, πειστικούς, ολοκληρωμένους. Αφανής πρωταγωνίστρια του παρόντος μυθιστορήματος και η ερημωμένη χώρα, την οποία διατρέχει ο περιπλανώμενος «παπαμέθυσος».
Πρόκειται ίσως για το καλύτερο μυθιστόρημα του διάσημου Βρετανού συγγραφέα και δικαίως κέρδισε το βρετανικό λογοτεχνικό βραβείο Hawthorn το 1941. Το 2005 το περιοδικό «Time» το συμπεριέλαβε στον κατάλογο των εκατό καλύτερων αγγλόφωνων μυθιστορημάτων τα οποία είχαν γραφεί από το 1923 μέχρι το 2005. Η ιδιαίτερα προσεγμένη ελληνική έκδοση μεριμνά για την απρόσκοπτη αναγνωστική απόλαυση ενός απαιτητικού μυθιστορήματος.
*******************