Αγαπάς τον τόπο σου ; Απόδειξέ το σαν τον Ξενοκλή

 Αφιερωμένο εξαιρετικά  στον παλαιό φίλο  Στέφανο. Η. ,

 που τόσα έχει προσφέρει με ανιδιοτέλεια στους φίλους του 

αλλά και στο «μυθικό» πλέον Ντραζίλοβό του... 

 

1. εὐ-εργέτης, -ου, ὁ (*ἔργω), 1. αυτός που κάνει καλό, αυτός που ωφελεί, σε Σοφ.· τινί, σε κάποιον, σε Ηρόδ., Ευρ.· συνηθέστερα, τινός, στον ίδ. κ.λπ. 2. τιμητικός τίτλος που απονέμονταν σε ανθρώπους που είχαν προσφέρει κάποια υπηρεσία, κάποιο ευεργέτημα στην πόλη, εὐ.

LIDDELL & SCOTT
Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

(Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος 2007)

2. Ως εθνικοί ευεργέτες ορίζονται τα άτομα τα οποία είναι γνωστά για μεγάλο αριθμό φιλανθρωπιών, δωρεών προς ένα έθνος. Γνωστοί εθνικοί ευεργέτες των Ελλήνων είναι οι Γεώργιος Αβέρωφ, Κωνσταντίνος Ζάππας, Ιωάννης Βαρβάκης, Ανδρέας Συγγρός κ.ά. Στην Ελλάδα, ως ημέρα μνήμης των Εθνικών ευεργετών είναι η 30η Σεπτεμβρίου από το 2007.

Βικιπαίδεια 

 

  Ο Ανταγόρας (συγγραφέας του 3ου/2ου αι. π.Χ.) εξυμνεί με το   επίγραμμα που αναρτούμε  τον Ξενοκλή (τοπικό άρχοντα ή πλούσιο μιας άγνωστης ελληνικής περιοχής), ο οποίος κατασκεύασε μια ανθεκτική γέφυρα, διευκολύνοντας τη μετάβαση των πιστών (ιδιαίτερα  των μυημένων στα Μυστήρια)  προς το ιερό της θεάς Δήμητρας , ακόμη και κατά τη χειμερινή περίοδο. 

Το επίγραμμα αποτελεί δείγμα της ελληνορρωμαϊκής ποίησης, όπου οι ιδιωτικοί χορηγοί για δημόσια έργα εξυμνούνται με λιτή και κομψή γλώσσα.

 Στους αιώνες που πέρασαν,  από τότε μέχρι σήμερα  στον ελλαδικό χώρο , αμέτρητοι "Ξενοκλήδες" άφησαν το αποτύπωμα της οικονομικής προσφοράς τους για το γενικό καλό, μερικοί μάλιστα πέρασαν στην ιστορία ως "Εθνικοί ευεργέτες" για τη συμβολή τους σε χρήσιμα  τοπικά  έργα, (γεφύρια, υδραγωγεία, δημόσιες  κρήνες, δεντροφυτεύσεις κ.α.), δημόσια οικοδομήματα ,  εκκλησίες και ιδρύματα με κοινωφελή χαρακτήρα (σχολεία, ορφανοτροφεία, βιβλιοθήκες κ.α.) . 

Τιμής ένεκεν οι τοπικές κοινωνίες  φρόντισαν να απαθανατίσουν τη  γενναιοδωρία τους δίνοντας το όνομά τους στο έργο που χρηματοδότησαν , από το πιο μικρό έως το πιο μεγάλο...

 Gerontakos 

Codex Palatinus 23, p. 379 

 

 

 

Ἀνταγόρας Ρόδιος*

 ANTHOLOGIA GRAECA

 EΠΙΓΡΑΜΜΑ

ΙΧ 147

ὦ ἴτε Δήμητρος πρὸς ἀνάκτορον, ὦ ἴτε, μύσται,
μὴ δ᾽ ὕδατος προχοὰς δείδιτε χειμερίους.
τοῖον γὰρ Ξενοκλῆς [ὁ Ξείνιδος ἀσφαλὲς ὔμμιν
ζεῦγμα διὰ πλατέος τοῦδ᾽ ἔβαλεν ποταμοῦ.

— Paton edition 

_________________________________

*Τα ιερά ποτάμια στην αρχαία Ελλάδα*

 *****************

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

[Gerontakos] 

 

Ω, βαδίζετε προς το ναό της Δήμητρας,

Ω, προχωρείτε  εσείς οι μυημένοι 

χωρίς τον φόβο  από τις χειμωνιάτικες πλημμύρες.

Γιατί  ο Ξενοκλής ο γιος του Ξείνη 

έζευξε με γέφυρα ασφαλή το πλατύ ποτάμι . 

 

 _______________________

* Ο Ανταγόρας ήταν Έλληνας ποιητής του 3ου π.Χ. αιώνα με καταγωγή από τη Ρόδο. Έζησε στην Αθήνα και στη Μακεδονία, προσκεκλημένος του Αντίγονου Γονατά. Γνωστά έργα του είναι η χαμένη Θηβαΐδα και ο Ύμνος στον Έρωτα, από τον οποίο σώζονται λίγοι στίχοι. Σώζονται επίσης δύο επιγράμματά του στην Παλατινή Ανθολογία (VII 103 και IX 147).

Ανταγόρας ο Ρόδιος - Βικιπαίδεια

************************* 

 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Α. ΟΙ ΓΕΦΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πρωτοπόροι στην κατασκευή λίθινων αρχιτεκτονικών έργων (ναών, θεάτρων, οδών), αλλά η χρήση τους σε γέφυρες ήταν πιο περιορισμένη και διαφορετική. 

• Οι Ξύλινες Γέφυρες ήταν οι πιο συνηθισμένες. Στρατηγικά σημεία, όπως οι είσοδοι πόλεων  ή  διαβάσεις ρεμάτων και ποταμών , είχαν ξύλινες κατασκευές. Δυστυχώς, καμία δεν έχει διασωθεί λόγω της φύσης του υλικού.Στην Αμφίπολη  όμως  έχουν διασωθεί τα  απομεινάρια της εντυπωσιακής κατασκευής της υποδομής που είχε η γέφυρά της πάνω στον ποταμό Στρυμόνα, που αποτελείται  από αμέτρητους ξύλινους πασσάλους : 

  Αρχαία Ξύλινη Γέφυρα Αμφίπολης

  
  
  

• Γεφύρια με Λιθόκτιστους Πυλώνες και Ξύλινη Κατάστρωση: Συχνά χρησιμοποιούσαν πέτρα για τα θεμέλια και τους πυλώνες μέσα στο νερό, ενώ η κορυφή ήταν από ξύλο.

• Διάβασεις-Φραγμάτια (Causeways): Για πιο ρηχά νερά, κατασκεύαζαν συμπαγείς λιθόκτιστους δρόμους. 

 

1. Γ.  Α. ΜΑΚΡΗΣ (Τοπογράφος Μηχανικός)ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ  ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΕΦΥΡΟΠΟΙΪΑ (σύντομη και εμπεριστατωμένη ανάλυση της γεφυροποιΐας που προτιμούσαν οι Έλληνες στην αρχαιότητα)

2. Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Θεοδόσης Π. Τάσιος εξηγεί πώς ήταν κατασκευασμένες «Οι Γέφυρες των Αρχαίων Ελλήνων» 

Σημείωση:Η κυρίως  ομιλία του αειθαλούς Δασκάλου αρχίζει από το τριακοστό λεπτό.

 

*************************** 

Β.  Τα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια στον Ελληνικό χώρο ως έκφραση αγάπης των κατοίκων  για τον τόπο  τους και έμπρακτη απόδειξη υψηλής κοινωνικής ευαισθησίας και ανιδιοτελούς αλληλεγγύης

Τα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια στην Ελλάδα αποτελούν πολύ περισσότερα από απλά έργα υποδομής. Είναι μαρτυρίες μιας ολιστικής σχέσης του ανθρώπου με τον τόπο του, εκφράσεις άδολης αγάπης γι΄αυτόν , αυξημένης  κοινωνικής συνείδησης και ανιδιοτελούς ατομικής και  συλλογικής προσφοράς.


Τα πέτρινα γεφύρια εμφανίστηκαν κυρίως κατά την Τουρκοκρατία και τις μεταγενέστερες περιόδους, όταν η ανάγκη για επικοινωνία μεταξύ απομονωμένων ορεινών κοινοτήτων έγινε επιτακτική. Κατασκευάζονταν από ντόπιους τεχνίτες (μαστόρους) , που διέθεταν εκπληκτική πρακτική γνώση στη γεωμετρία και τη στατική μηχανική, χωρίς σύγχρονα μηχανήματα και με βασικά  υλικά την τοπική ή την ξενομερίτικη πέτρα , το ξύλο  για τις καμάρες και  το ασβεστοκονίαμα για την ένωση των λίθων.

   Τα γεφύρια δεν επιβλήθηκαν στο περιβάλλον, αλλά προέκυψαν από αυτό. Η τοπική πέτρα, το σχήμα που προσαρμόζεται στο φυσικό ανάγλυφο και η χρήση παραδοσιακών τεχνικών δείχνουν βαθιά γνώση και σεβασμό του φυσικού περιβάλλοντος. Κάθε γεφύρι φέρει το στίγμα της περιοχής του - στη χρήση υλικών, στις διακοσμητικές λεπτομέρειες, στις αναλογίες.

Τα περισσότερα γεφύρια χρηματοδοτήθηκαν από δωρεές  ανθρώπων που είχαν γεννηθεί στην περιοχή και είτε έμεναν εκεί είτε είχαν ξενιτευτεί  και  έδιναν ένα μέρος από τον πλούτο τους για να ευεργετήσουν τα γενέθλια χώματα . 

Σε πολλές περιπτώσεις, η κατασκευή ήταν έργο ολόκληρης της κοινότητας.Η ανέγερση γεφυριού αποτελούσε συμβολική πράξη ενότητας, όπου όλοι συνεισέφεραν κατά τις δυνατότητές τους - οι πλουσιότεροι χρηματικά, οι άλλοι με εργασία ή προμήθειες υλικών.

Πολλοί τεχνίτες μάλιστα δούλευαν με μειωμένο ή καθόλου μισθό για το κοινό καλό.

 Οι μαστόροι μεταβίβαζαν τη γνώση τους σε νεότερους, διασφαλίζοντας τη συνέχεια των τεχνικών.Η κατασκευή γεφυριού ήταν μια πράξη πίστης στο μέλλον, μια επένδυση που θα ωφελούσε τους απογόνους.

Τα γεφύρια λοιπόν δεν κατασκευάζονταν για το  προσωπικό κέρδος, αλλά για την εξυπηρέτηση όλων - κατοίκων, ταξιδιωτών, ζώων. Πολλά είχαν και χώρους προσευχής ή αναπαύσεως για τους διαβάτες.

1.  

    

   Γεφύρι της Πλάκας (Arachthos / Τζουμέρκα) — κύριος χρηματοδότης: Ιωάννης Λούλης (πλούσιος έμπορος / τραπεζίτης· το κόστος κατασκευής καλύφθηκε από τις τοπικές κοινότητες και κυρίως απ’ αυτόν). Βικιπαίδεια

    

   
   

2. 
    

    

   Γεφύρι της Κόνιτσας (Αώος) — χτίστηκε με δωρεές των κατοίκων και κυρίως με τη σημαντική χρηματοδότηση του τραπεζίτη Ιωάννη Ζ. Λούλη (αναφέρεται ρητά στις πηγές). Βικιπαίδεια

   
   

3. 
   

    

   Γεφύρι του Κόκκορη / Νούτσου (Κεντρικό Ζαγόρι)Γεφύρι του Κόκκορη / Νούτσου (Κεντρικό Ζαγόρι) — το έργο αποδίδεται σε δωρεά του Νούτσου (εμφανίζεται ως Νούτσος Κοντοδήμος ή Νούτσος Καραμεσίνης ανά πηγές)· αργότερα πήρε και το όνομα του Γρηγόρη Κόκκορη που χρηματοδότησε μεταγενέστερη ανακατασκευή. Ιζαγκόρι+1

4.  

   Πέτρινο γεφύρι Χάτσιου (zagori.gov.gr)

   Το έχτισε ο Τσεπελοβίτης Λάμπρος Χάτσιος.

 

5. Γεφύρι του Κόκκορου

 

 ΟΛΑ Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ελλάδος

 [Πότε και  ποιοι τα έχτισαν ή τα ανακατασκεύασαν]