Ο πολύτιμος ρόλος για τις κοινωνίες των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers)

Συγκλονιστικές μαρτυρίες των whistleblowers στο Ευρωκοινοβούλιο

Πηγή: tvxs.gr/17.11.2016

Με τη συμμετοχή ορισμένων από τους πιο σημαντικούς whistleblowers της σύγχρονης εποχής πραγματοποιήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες η μεγάλη εκδήλωση της Ευρωαριστεράς με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιου Κούλογλου για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers).
Παρόντες ήταν ο Ελβετός πρώην τραπεζίτης, Ρούντολφ Έλμερ που αποκάλυψε στο Wikileaks το σκάνδαλο της ελβετικής τράπεζας Julius Baer, ο Γερμανός Έρικ Μπεν Άρτζι, πρώην διαχειριστής κινδύνου και πληροφοριοδότης για το σκάνδαλο της Deutsche Bank, ο Ιρλανδός Τζόναθαν Σούγκαρμαν, πρώην τραπεζικό στέλεχος και  πληροφοριοδότης για το σκάνδαλο της τράπεζας UniCredit και ο  Γάλλος Ραφαέλ Αλέ, πρώην εργαζόμενος στην PricewaterhouseCoopers και ένας από τους ανθρώπους πίσω από τις διαρροές Luxleaks στο Λουξεμβούργο.
Της εκδήλωσης στο Ευρωκοινοβούλιο προηγήθηκε διήμερο φεστιβάλ αποκαλυπτικών ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τη δράση των παραπάνω πληροφοριοδοτών που παραβρέθηκαν και μοιράστηκαν με το κοινό την εμπειρία τους. (Δείτε εδώ περισσότερα για το φεστιβάλ ταινιών).
Στην εισήγησή του ο Στέλιος Κούλογλου, συντονιστής του πάνελ, τόνισε μεταξύ άλλων: «Σε μια εποχή όπου ο λαϊκισμός κερδίζει έδαφος, όπου οι πολίτες αισθάνονται ανασφαλείς, απροστάτευτοι και εξαγριωμένοι από το 1% που πλουτίζει συνεχώς σε βάρος του 99%, είναι απαραίτητο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ψηφίσει μέτρα προστασίας για τους whistleblowers. Διαφορετικά θα έχουμε σε λίγο πολλούς μικρούς Ντόναλντ Τραμπ σε όλη την Ευρώπη.»

Ο Έρικ Μπεν Άρτζι είπε ότι του επιβλήθηκε πρόστιμο αφού ενημέρωσε τις ρυθμιστικές αρχές ότι οι συνάδελφοί του στην τράπεζα είχαν διογκώσει την αξία του μαζικού χαρτοφυλακίου πιστωτικών παραγώγων. Έπειτα του προτάθηκε από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βραβείο πληροφοριοδοτών (whistleblower) ύψους 16,5 εκατ. δολαρίων, το οποίο ωστόσο αρνήθηκε να λάβει.
«Όταν η αδικία γίνεται νόμος, η αντίσταση γίνεται καθήκον»  δήλωσε ο  Ραφαέλ Αλέ,που αποκάλυψε ότι το Λουξεμβούργο ένα κράτος μέλος της ΕΕ, είναι φορολογικός παράδεισος. «Μόνο η ΕΕ μπορεί να είναι αποτελεσματική, δεδομένου ότι κάθε χώρα έχει τη δική της νομοθεσία» τόνισε. Επειδή δε, οι whistleblowers ως επί το πλείστον απολύονται και παραμένουν για πολλά χρόνια άνεργοι, είναι απαραίτη και η μέριμνα σχετικά με το πώς θα επανέλθουν στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία.
« Παραιτήθηκα από τη θέση μου και εδώ και εννέα χρόνια δεν έχω βρεί άλλη δουλειά. Είναι όλοι φοβισμένοι γιατί τους απειλούν. Όλα τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της Ιρλανδίας γνωρίζουν την ιστορία μου αλλά πρακτικά τίποτα δεν έγινε» δήλωσε ο Τζόναθαν Σούγκαρμαν, πρώην διαχειριστής κινδύνου για τη θυγατρική της ιταλικής τράπεζας UniCredit στην Ιρλανδία.
«Ήθελαν να με τιμωρήσουν για να αποτρέψουν και άλλους από παρόμοιες αποκαλύψεις» θα πει ο whistleblower Ρούντολφ Ελμερ, ο οποίος βρέθηκε υπό περιορισμό, έχασε συγγενείς και φίλους και φυλακίστηκε λόγω αναφοράς του σε τραπεζικά απόρρητα. Τόνισε επίσης ότι οι φορολογικοί παράδεισοι μέσω των αρχών κάνουν κατά μέτωπο επίθεση σε αυτόν που προσπαθεί να τους διαβάλλει.
Ο Ολλανδός ευρωβουλευτής της Aριστεράς, Ντενίς Ντε Γιονγκ, μέλος της ομάδας εργασίας του Ευρωκοινοβουλίου για τους whistleblowers είπε ότι πρέπει να δοθεί σαφής ορισμός της έννοιας του whistleblower, να ιδρυθεί ευρωπαϊκό ταμείο για την προστασία τoυς, ένας ανεξάρτητος ευρωπαϊκός θεσμός που θα τους παρέχει αρωγή και ένα ειδικό γραφείο στο Ευρωκοινοβούλιο με πολύ υψηλές προδιαγραφές για τη διαχείρηση των πληροφοριών.
Ο Γκέριτ Ντε Βιτ ιδρυτής της Ολλανδικής Εστίας για τους πληροφοριοδότες (Dutch House of Whistleblowers) εξήγησε πώς, με αφορμή την τραυματική ψυχολογική και φυσική κατάσταση των whistleblowers στην Ολλανδία, ομάδα εμπειρογνωμόνων υλοποίησε αυτό μαναδικό παγκοσμίως εγχείρημα που από το 2015 παρέχει με τρόπο ανεξάρτητο συμβουλευτικές υπηρεσίες και ψυχοκοινωνική βοήθεια στους πληροφοριοδότες με την υποστήριξη της Γερουσίας και του κοινοβουλίου. Την 1 Ιουλίου 2016 βγήκε επίσης στην Ολλανδία νόμος για την προστασία των πληροφοριοδοτών.
Ο Χοσέ Μαρία Μολινέδο, γενικός γραμματέας του συνδικάτου τεχνικών του υπουργείου οικονομικών της Ισπανίας ανέφερε ότι από τους εκατό χιλιάδες τεχνικούς που εκπροσωπεί το συνδικάτο, οι δύο χιλιάδες έχουν υποστεί πειθαρχικές διώξεις μόνο και μόνο γιατί προχώρησαν σε καταγγελίες και απαίτησαν περαιτέρω διερεύνηση υποθέσεων ενώ πολλοί άλλοι δέχθηκαν απειλές για μη ανέλιξη της καριέρας τους.
Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Σβεν Γκίγκολντ υποστήριξε ότι λόγω της οικονομικής κρίσης και των οικονομικών σκανδάλων που έχουν αποκαλυφθεί, έχει αυξηθεί η πίεση προς την Επιτροπή και το Συμβούλιο από την κοινωνία των πολιτών και από τα θεσμικά όργανα. Αναφέρθηκε επίσης στην πλατφόρμα EU leaks όπου οι πληροφοριοδότες μπορούν να μοιράζονται τις πληροφορίες ανωνύμως και στην πλήρη οδηγία που κατέθεσαν οι Πράσινοι για την προστασία των πληροφοριοδοτών.
«Στην πιο πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας για το παγκόσμιο βαρόμετρο διαφθοράς αναφέρεται ότι το ¼ των ευρωπαίων πολιτών θεωρεί ότι ο  πιο αποτελεσματικός τρόπος καταπολέμησης της διαφθοράς είναι να την καταγγέλει κανείς ευθέως. Ωστόσο, δύο στους τρεις πληροφοριοδότες έχουν υποστεί αντίποινα για τις αποκαλύψεις τους και ο φόβος είναι μεγάλος», είπε ο Καρλ Ντόλαν  διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας.
Ο Κάρλος Φαλκόν, πρώην εκδότης της ισπανικής εφημερίδας Publico, αναφέρθηκε στις δημοσιεύσεις της εφημερίδας πάνω από δύο ώρες συνομιλιών, στις οποίες ο υπουργός εσωτερικών αναφερόταν σε διώξεις αντιτιθέμενων στο Λαϊκό Κόμμα. Το ανώτατο δικαστήριο αποφάσισε ότι κάτι τέτοιο ήταν νόμιμο, αντίθετα παράνομη ήταν η καταγραφή των συνομιλιών.





Ολόκληρη η  ομιλία του Στέλιου Κούλογλου εδώ:

Ή whistleblowers ή 10 μικροί Ντόναλντ Τραμπ

Του Στ. Κούλογλου

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους είσαστε εδώ, τους καλεσμένους μας και ιδιαίτερα τους πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος, τους whistleblowers που είναι μαζί μας. Πρόκειται για εξαιρετικούς, σπάνιους ανθρώπους που κάποια στιγμή στη ζωή τους αποφάσισαν να πουν την αλήθεια για να υπερασπίσουν τις προσωπικές αξίες τους και ολόκληρη την κοινωνία. Διακινδυνεύοντας την καριέρα τους και ορισμένες φορές τη ζωή τους. Βάζοντας σε δοκιμασία όχι μόνο τους ίδιους, αλλά τα παιδιά και την οικογένεια τους.

Δεν χρειάζεται να πω περισσότερα για αυτό, είναι εδώ μαζί μας για να εξιστορήσουν  τις περιπέτειες και τα δεινά τους. Στο Φεστιβάλ που διοργανώσαμε το Σαββατοκύριακο, με ντοκιμαντέρ και ταινίες για τους whistleblowers οι θεατές βγήκαν σοκαρισμένοι. Από το θάρρος τους αλλά και από τον κυνισμό και την σκληρότητα της εξουσίας, με την οποία βρέθηκαν αντιμέτωποι.

Οι εξουσίες υποστηρίζουν ότι οι whistleblowers παραβίασαν τους νόμους. Τα συμβόλαια εμπιστευτικότητας που είχαν υπογράψει με τις εταιρίες τους ή με τις δημόσιες υπηρεσίες στις οποίες υπηρετούσαν, την νομοθεσία που προστατεύει τις τράπεζες ή τα κρατικά μυστικά. Αποκαλούν τους whistleblowers  παραβάτες του νόμου. Ήδη όμως από την αρχαία Ελλάδα τέτοιου είδους επιχειρήματα έχουν καταρριφθεί. Στην κλασική τραγωδία Αντιγόνη του Σοφοκλή, ο τύραννος των Θηβών απαγορεύει με νόμο στην Αντιγόνη να θάψει τον νεκρό αδελφό της. Αυτή όμως αποφασίζει να παραβεί το νόμο και να πεθάνει, για να υπερασπίσει την αξιοπρέπεια της αλλά  και τις πανανθρώπινες αξίες- που επιβάλλουν τον σεβασμό των νεκρών.

Σε γενικές γραμμές, στη σημερινή εποχή, υπάρχουν 3 κατηγορίες whistleblowers. Αυτοί που σώζουν ζωές, αυτοί που αγωνίζονται για την ελευθερία και το σεβασμό του πολίτη και αυτοί  αποκαλύπτουν την κλεπτοκρατία. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν αυτοί που στους πολέμους των τελευταίων δεκαετιών βγήκαν να πουν ότι ο πόλεμος που ετοιμαζόταν ήταν άδικος, βασισμένος σε ψεύτικα στοιχεία. Ή ότι τα στρατεύματα κατοχής στο Ιράκ δολοφονούν αθώους πολίτες. Η αντίδραση των αρχών είναι αμείλικτη. Η στρατιώτης Μάνινγκ που εφοδίασε με βίντεο το wikileaks για τις βιαιότητες του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκιση και σαπίζει στις αμερικανικές φυλακές.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν πολίτες όπως ο “Εντουαρντ Σνόουντεν, ο Μπιλ Μπίνευ  και πολλοί άλλοι που αποκάλυψαν το γιγαντιαίο, παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης των πολιτών. Και στην τρίτη αυτοί που αποκάλυψαν τις παράνομες πρακτικές μεγάλων τραπεζών που βοηθούν οικονομικούς εγκληματίες να φοροδιαφεύγουν ή να κάνουν ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.

Και οι 3 κατηγορίες συνεισφέρουν. Οι πρώτοι, προσπαθώντας να αποτρέψουν το πόλεμο ή τη συνέχιση του σώζουν ζωές. Και η αξία κάθε ζωής είναι ανεκτίμητη. Οι δεύτεροι σώζουν τη δημοκρατία. Και η αξία της δημοκρατίας είναι ανεκτίμητη. Και οι τρίτοι όχι μόνο  βοηθούν τις φορολογικές αρχές και  βελτιώνουν τα δημόσια οικονομικά. Μετά τη λίστα Φαλσιάνι το αμερικανικό δημόσιο επέβαλλε ποινή 1,9 δις $ στην τράπεζα Hsbc. Και από τη διερεύνηση της λίστας η Γαλλία, η Ισπανία, η Μεγ. Βρετανία -ελπίζω και η Ελλάδα- έχουν κερδίσει τουλάχιστον μισό δις ευρώ.

Το ποσό είναι μεγάλο αλλά και μικρό σε σύγκριση με τεράστια ποσά που εξακολουθούν να ξεπλένονται στους φορολογικούς παραδείσους. Ορισμένοι από τους παραδείσους όπως θα μας πει σε λίγο ο Ραφαέλ Αλέ, είναι δίπλα μας. Και είναι λίγα γιατί πολλοί άνθρωποι που γνωρίζουν μυστικά φοβούνται να τα πουν. Για να μην έχουν την τύχη του Ρούντολφ Ελμερ που βρέθηκε στη φυλακή στη Ελβετία, με την οικογένεια του και είναι εδώ μαζί μας.

Για αυτό ακριβώς τον λόγο πρέπει να βγουν νόμοι που να τους προστατεύουν. Να διευκολύνουν τους ανθρώπους που έχουν μυστικά αλλά φοβούνται να μιλήσουν για να μην υποστούν ότι οι προηγούμενοι.

Η Eυρώπη, η ΕΕ πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες. Σε εποχή όπου ο λαϊκισμός κερδίζει έδαφος όπου οι πολίτες αισθάνονται ανασφαλείς και απροστάτευτοι, εξαγριωμένοι από την κλεπτοκρατία,από το 1% που πλουτίζει συνεχώς σε βάρος του 99%.  Είναι απαραίτητο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ψηφίσει μέτρα προστασίας για τους whistleblowers. Διαφορετικά θα έχουμε σε λίγο πολλούς μικρούς Ντόναλντ Τραμπ, σε όλη την Ευρώπη.

Δεν είναι ότι θα προστατεύσουμε μόνο αυτούς. Στην πραγματικότητα θα προστατεύσουμε τη κοινωνία, τη δημοκρατία, τα παιδιά μας και το μέλλον τους, εμάς τους ίδιους.

Φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση εδώ και εδώ