Έτσι μάθαιναν λατινικά οι Έλληνες μαθητές στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Έτσι μάθαιναν λατινικά οι Έλληνες μαθητές στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Χειρόγραφο του 12ου αιώνα μ.Χ. με υλικό που έχει αντιγραφεί από προγενέστερες πηγές: ένα από τα κείμενα που χρησιμοποίησε η Έλινορ Ντίκι στην εκτενή της έρευνα 

Πως μάθαιναν λατινικά οι Έλληνες που ζούσαν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον 2ο μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ.;

Την απάντηση δίνει ένα νέο βιβλίο μιας Βρετανίδας καθηγήτριας κι ερευνήτριας, της Έλινορ Ντίκι.

Στο βιβλίο της με τίτλο  «Learning Latin the Ancient Way: Latin Textbooks in the Ancient World» («Μαθαίνοντας Λατινικά με τον Αρχαίο Τρόπο: Λατινικά Βιβλία στην Αρχαιότητα») η καθηγήτρια Αρχαίας και Κλασικής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στη Βρετανία έχει συγκεντρώσει αρχαία χειρόγραφα με τα οποία οι Έλληνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας διδάσκονταν την λατινική γλώσσα.

Τα χειρόγραφα αυτά, εκτός από την αδιαμφισβήτητη ιστορική τους αξία, αποκαλύπτουν και μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για την δημόσια και ιδιωτική ζωή των ρωμαϊκών χρόνων, όπως τα μεθύσια, τα ρωμαϊκά συμπόσια και τους αγώνες πάλης στα δημόσια λουτρά.

Η Βρετανίδα καθηγήτρια ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη για να ανακαλύψει και να συγκεντρώσει σχολικά εγχειρίδια της ρωμαϊκής περιόδου, τα οποία είχαν στην κατοχή τους νεαροί Έλληνες που μάθαιναν την Λατινική γλώσσα.

Στο βιβλίο της Ντίκι παρατίθενται επίσης σκηνές από την καθημερινότητα των κατοίκων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπως λόγου χάρη τα κλασικά συμπόσια.

«Τα ρωμαϊκά δείπνα δεν ήταν πάντα διακριτικά και ευχάριστα: αντιθέτως, πολλοί από τους συμμετέχοντες στα συμπόσια αυτά έπιναν πολύ και κατόπιν έκαναν πράγματα για τα οποία μετάνιωναν στην πορεία», γράφει η Ντίκι σχετικά με ένα συγκεκριμένο χειρόγραφο που αποκαλύπτει με ποιο τρόπο διαχειρίζεται κάποιος έναν μεθυσμένο συγγενή του, που επιστρέφει στο σπίτι μετά από ένα ρωμαϊκό συμπόσιο.

Στο εν λόγω χειρόγραφο αναφέρεται ο χαρακτηριστικός διάλογος ενός ατόμου με έναν μεθυσμένο άντρα (πιθανώς κάποιον συγγενή του), που επιστρέφει στο σπίτι μετά από όργιο. «Quis sic facit, domine, quomodo tu, ut tantum bibis? Quid dicent, qui te viderunt talem», δηλαδή «Ποιος άλλος ενεργεί σαν εσάς κύριε, που πίνετε τόσο πολύ; Τι θα λένε οι άνθρωποι που σας βλέπουν σε αυτή την κατάσταση;».

Και συνεχίζει λέγοντας του «είναι αυτή συμπεριφορά, ειδικά για κάποιον που δίνει ο ίδιος συμβουλές σε άλλους για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται; Πρέπει να νιώθετε μεγάλη ντροπή για τον εαυτό σας… Αλλά δεν θέλετε να κάνετε κι εμετό, έτσι δεν είναι;»

«Είμαι σίγουρα πολύ ντροπιασμένος. Δεν ξέρω τι να πω, είμαι τόσο αναστατωμένος που δεν έχω καμιά εξήγηση να δώσω», απαντά ο μεθυσμένος άντρας.

Σε ένα άλλο χειρόγραφο παρακολουθούμε τον διάλογο ενός πωλητή κι ενός πελάτη σε μια αγορά:

- Πελάτης: Πόσο κοστίζει αυτή η κάπα;

- Πωλητής: Διακόσια δηνάρια.

- Πελάτης: Ζητάτε πολλά, παρακαλώ δεχτείτε εκατό δηνάρια

«Μαθαίνουμε επίσης ένα σωρό πληροφορίες σχετικά με τις συνήθειες τους στα δημόσια λουτρά, όπως το ότι αφού πρώτα πάλευαν μεταξύ τους, κατόπιν έκαναν μπάνιο σε αυτά. Κατόπιν, αφού κι έβγαιναν από αυτά, συνήθιζαν να ξύνουν εντατικά το σώμα τους με την στλεγγίδα, ένα ειδικό χάλκινο εργαλείο με καμπυλωτή επιφάνεια με το οποίο αφαιρούσαν από την επιδερμίδα τις ακαθαρσίες, τον ιδρώτα και τη σκόνη από το σώμα», επισημαίνει ο Ντίκι.

Η καθηγήτρια θεωρεί πως αυτή και μόνο η πράξη αποδεικνύει πως τα δημόσια λουτρά δεν αποτελούσαν δα και… υπόδειγμα καθαριότητας, όπως πιστεύαμε παλιότερα. «Γνωρίζαμε πως τα λουτρά ήταν βρόμικα, αλλά όχι και τόσο βρόμικα!», καταλήγει.

Πηγή: Κ. Τσάβαλος, in.gr , The Guardian
****************************************************

1. How to behave in the public baths

The book describes a visit to the public baths, where wrestling is followed by anointing with oil, before a stint in the sweat rooms. Finally, there is a visit to the hot pools.
“Let’s use the dry heat room and go down that way to the hot pool,” says one character. “Go down, pour hot water over me. Now get out. Throw yourself into the pool in the open air. Swim!” “I have swum.”
Readers also learn that after taking a shower, they should scrape themselves off with a ‘strigil’, a metal scraper used to remove dirt. Professor Dickey said the use of the strigil after washing could only mean the water was so filthy that bathers left the water dirtier than when they arrived.

2. How to do deal with a drunk relative

“Quis sic facit, domine, quomodo tu, ut tantum bibis? Quid dicent, qui te viderunt talem?” the textbook says, which Professor Dickey translates as: “Who acts like this, sir, as you do, that you drink so much? What would they say, the people who saw you in such a condition?
“Is this a fitting way for a master of a household who gives advice to others to conduct himself? It is not possible (for things) more shamefully nor more ignominiously to happen than you acted yesterday.”
Finally, the book adds: “Great infamy have you accumulated for yourself … But now you don’t want to vomit, do you?”
The recipient of the verbal onslaught responds that he is “very much ashamed”.

3. How to throw a good insult

The book suggests: “Do you revile me, villain? May you be crucified!”
Or alternatively: “And does he revile (me), that animal-fighter? Let me go, and I shall shake out his teeth.”

4. How to avoid a telling-off when you’re late for school

The textbook tells the story of a boy who is told that “yesterday you slacked off and at midday you were not at home”. However he wriggles out of punishment by mentioning his very important father, whom had taken him “to the praetorium”. There, he was “greeted by the magistrates, and he received letters from my masters the emperors”.

5. How to get a good price at the market

Students struggling to haggle at a market are given advice on how to negotiate. “How much is the cape?” the textbook says. “Two hundred denarii.”
“You’re asking a lot; accept a hundred denarii," is the response given, appearing to recommend that students do not mince their words.