Η ποίηση του κόσμου

Puskin, Aleksandr Sergeevic,  1799-1837

Ο Αλέξανδρος Σεργκέγεβιτς Πούσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα, στις 26 Μαΐου 1799 και πέθανε στην Πετρούπολη, στις 29 Ιανουαρίου 1837. Το έργο του αποτελείται από λυρικά και επικά ποιήματα, μυθιστορήματα (πεζά και σε στίχους), διηγήματα, ιστορικές πραγματείες και κριτικές. Ο Πούσκιν θεωρείται όχι μόνον ο μεγαλύτερος συγγραφέας της χώρας του, αλλά και κάτι περισσότερο: η προσωποποίηση του ρωσικού πνεύματος. Από την πλευρά τού πατέρα του, κατάγεται από μία από τις παλαιότερες οικογένειες της ρωσικής αριστοκρατίας, ενώ από την πλευρά της μητέρας του ήταν απ' ευθείας απόγονος ενός αβησσυνού πρίγκηπα. Παιδί ακόμη έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τα μεγαλύτερα πνεύματα της εποχής, όπως τον ιστορικό Καραζμίν. Το 1811 σε ηλικία 12 ετών μπαίνει στο αυτοκρατορικό Λύκειο του Τσάρκογε Σέλο, όπου έλαβε ανώτερη μόρφωση. Τα ποιήματά του της εποχής του λυκείου είναι ποικίλα: δημοφιλή ρομάντζα, πατριωτικοί στίχοι, τοπία του Όσιαν, στιχάκια έντονα επηρεασμένα από τον Παρνύ και τον Ντερζάβιν, επιστολές κ.λπ. Το 1817 αποπειράται ένα μεγάλο ποίημα πατριωτικού χαρακτήρα, το "Ρουσλάν και Λιουντιμίλα" ένα σύνθετο έργο, κάπως ψυχρό μα έξοχο και με άριστη δομή, το οποίο καθιερώνει την προκαθεδρία του στη ρώσικη λογοτεχνία. Βαθιά επηρεασμένος από τον άνεμο του φιλελευθερισμού που σάρωνε την Ευρώπη, ο Πούσκιν ασχολείται συστηματικά με πολιτικά θέματα στα λυρικά του ποιήματα. Το 1820 εκτοπίζεται στη Βεσαρραβία και από τις εντυπώσεις του από τον Καύκασο γεννήθηκαν πολλά σημαντικά έργα: "Ο αιχμάλωτος του Καυκάσου", "Το συντριβάνι του Μπαχτσέ-Σαράι", "Οι αδελφοί ληστές" και πολλά άλλα λυρικά ποιήματα. Την περίοδο αυτή 1820-1821γράφει πολλά σκωπτικά ποιήματα και την "Γαβριηλιάδα". Το καλοκαίρι του 1823 πετυχαίνει τη μετάθεσή του στην Οδησσό όπου ξεκινά τους "Τσιγγάνους" και γράφει τα δύο πρώτα κεφάλαια του ποιήματος "Ευγένιος Ονιέγκιν" που οφείλει τη φόρμα του στην επιρροή του Μπάιρον. Το 1824 αρχίζει να γράφει τον "Μπορίς Γκοντούνωφ" και το 1826 η εξορία του τερματίζεται και ο Τσάρος Νικόλαος Α τον υποδέχεται θερμά στη Μόσχα, όπου μένει μόνο για δύο μήνες και ξαναγυρνά στο Μιχαηλόφσκογιε, όπου αρχίζει το πρώτο του πεζό "Ο Νέγρος του Μεγάλου Πέτρου". Το 1829 γράφει μέσα σε δεκαπέντε μέρες την "Πολτάβα", ένα αξιόλογο ποίημα που παρουσιάζει για πρώτη φορά την Ουκρανία στη ρώσικη λογοτεχνία. Μετά από ανεπιτυχείς προτάσεις γάμου ταξιδεύει στον Καύκασο απ' όπου επιστρέφει με μερικά ωραία ποιήματα και με το "Ταξίδι στο Ερζερούμ", ένα από τα καλύτερα πεζά του. Άλλα έργα του είναι: "Παραμύθια του τσάρου Σαλτάν" (1831), "Ντάμα Πίκα" (1834) κ.ά.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ (2012) Μικρά ποιήματα, Πάτσης Μιχάλης (2011) Ευγένιος Ονέγκιν, Εκδόσεις Καστανιώτη (2008) Η κόρη του λοχαγού, Ερευνητές (2006) Η κόρη του λοχαγού. Ντάμα Πίκα., DeAgostini Hellas (2006) Ο νέγρος του Μεγάλου Πέτρου, Ερατώ (2005) Δον Ζουάν (Ο πέτρινος καλεσμένος). Σκηνές από τον καιρό των ιπποτών, Κοροντζής (2005) Μπόρις Γκοντούνοφ, Κοροντζής (2005) Ο Τσάρος Σάλταν, Κέδρος (2005) Τα διηγήματα της φωτιάς, Κοροντζής (2005) Τα τρία παραμύθια, Σύγχρονη Εποχή (2004) Άλλη, καλύτερη, ζητώ ελευθερία..., Ποταμός (2001) Ταξίδι στο Ερζερούμ, Ροές (2000) Ευγένιος Ονέγκιν, Εκδόσεις Καστανιώτη (2000) Ευγένιος Ονέγκιν, Εκδόσεις Καστανιώτη (1999) Ποιήματα, Κοροντζής [κείμενα, εικονογράφηση] (1998) Ντάμα Πίκα, Ερατώ (1997) Η Ντάμα Πίκα, Εκδόσεις Πατάκη (1996) Μικρές τραγωδίες, Αλεξάνδρεια (1995) Μυστικό ημερολόγιο, Εκδόσεις Καστανιώτη (1995) Παραμύθια, Σύγχρονη Εποχή (1993) Η κόρη του λοχαγού, Σύγχρονη Εποχή (1993) Μπόρις Γκοντουνόφ, Σύγχρονη Εποχή (1993) Ο τσάρος Σαλτάν, Κέδρος (1991) Η Ντάμα Πίκα, Σύγχρονη Εποχή (1991) Μικρές τραγωδίες, Σύγχρονη Εποχή (1990) Διηγήματα, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1990) Η κόρη του λοχαγού, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1990) Μότσαρτ και Σαλιέρι. Ο πέτρινος επισκέπτης, Δωδώνη Εκδοτική ΕΠΕ (1989) Ντάμα Πίκα, Εκδόσεις Καστανιώτη (1983) Ευγένιος Ονέγιν, Δωδώνη Εκδοτική ΕΠΕ Τσιγγάνοι, Ηριδανός   Συμμετοχή σε συλλογικά έργα (2012) Μικρό ανθολόγιο Ιταλών, Οδός Πανός (2011) Ρώσικες ιστορίες μυστηρίου, Κριτική (2007) Ρώσικες ιστορίες, Το Ποντίκι (2004) Τα τραγούδια του κόσμου που αλλάζει, Περί Τεχνών (2002) Φάουστ, Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας (1997) Το σαμοβάρι με τα παραμύθια, Εκδόσεις Παπαδόπουλος (1988) Ρωσικές ιστορίες μυστηρίου, Κριτική (1984) Μύθοι. Πολτάβα, Γνώση

Αλέξανδρος Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν Exegi monumentum.* (Μνημείο έχτισα) Για μένα μνημείο έκτισα αχειροποίητο που ο χιλιοπερπατημένος δρόμος του δε θα χορταριάσει. Σήκωσε ψηλότερα κεφάλι ανυπότακτο κι από του Αλέξανδρου τον οβελίσκο**. Όχι, ολότελα δε θα πεθάνω, η ψυχή μου χάρη στην ξακουστή μου λύρα τη σποδό μου θα προσπεράσει και τη σήψη μου θα διώξει, και ξακουστός θα γίνω εγώ, έστω κι ένας ποιητής στην οικουμένη ζωντανός αν μείνει. Η φήμη μου θα απλωθεί  σ’ όλη τη μεγάλη Ρωσία και θα με μνημονεύει κάθε γλώσσα που μιλιέται σ’ αυτή. Κι ο περήφανος απόγονος του Σλάβου, καθώς κι ο Φιλανδός, κι ο σημερινός αγράμματος  Τουνγκούς, κι ο Καλμίκ, της στέπας  φίλος. Και για καιρό θα είμαι τόσο αγαπητός στον κόσμο όσο αισθήματα καλά με τη λύρα μου θα ξυπνώ, όσο στον σκληρό αιώνα μας την ελευθερία θα βραβεύω και την επιείκεια για το φταίχτη θα ζητώ. Στη θεϊκή την προσταγή, μούσα μου, να υπακούεις, την προσβολή μη φοβηθείς, στεφάνους μη ζητάς, το παίνεμα και μομφή αδιάφορα να παίρνεις και τοις κυσί τα άγια ποτέ να μην πετάς. Σημειώσεις* «Μνημείο ανήγειρα» (Λατινικά). Επίγραμμα από τα έργα του Οράτιου, διάσημου Ρωμαίου ποιητή (65-8 π.Χ.). ** Στήλη του Αλέξανδρου - μια στήλη, προς τιμήν του βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ στην πλατεία ανακτόρων της Αγίας Πετρούπολης.

Μετάφραση από τα Ρωσικά : Βασίλης Κ. Μηλίτσης

 

Александр Сергеевич Пушкин  (Alexander Sergeyevich Pushkin)

Exegi monumentum.*

Я памятник себе воздвиг нерукотворный,

К нему не зарастёт народная тропа,

Вознёсся выше он главою непокорной

                    Александрийского столпа.**

Нет, весь я не умру - душа в заветной лире

Мой прах переживёт и тлeнья убежит -

И славен буду я, доколь в подлунном мире

                    Жив будет хоть один пиит.

Слух обо мне пройдёт по всей Руси великой,

И назовёт меня всяк сущий в ней язык,

И гордый внук славян, и финн, и ныне дикий

                    Тунгус, и друг степей калмык.

И долго буду тем любезен я народу,

Что чувства добрые я лирой пробуждал,

Что в мой жестокий век восславил я свободу

                    И милость к падшим призывал.

Веленью бoжию, о муза, будь послушна,

Обиды не страшась, не требуя венца;

Хвалу и клевету приeмли равнодушно

                    И не оспаривай глупца.

* "Я воздвиг памятник" (лат.). Эпиграф взят из произведений

Горация, знаменитого римского поэта (65-8 гг. до н. э.).

** Александрийский столп - колонна, поставленная в честь царя

Александра I на Дворцовой площади в Петербурге.

1836   Exegi Monumentum   I have erected a monument to myself Not built by hands; the track of it, though trodden By the people, shall not become overgrown, And it stands higher than Alexander's column.   I shall not wholly die. In my sacred lyre My soul shall outlive my dust and escape corruption-- And I shall be famed so long as underneath The moon a single poet remains alive.   I shall be noised abroad through all great Russia, Her innumerable tongues shall speak my name: The tongue of the Slavs' proud grandson, the Finn, and now The wild Tungus and Kalmyk, the steppes' friend.   In centuries to come I shall be loved by the people For having awakened noble thoughts with my lyre, For having glorified freedom in my harsh age And called for mercy towards the fallen.   Be attentive, Muse, to the commandments of God; Fearing no insult, asking for no crown, Receive with indifference both flattery and slander, And do not argue with a fool.  Translated by Babette Deutsch.