[..........]
Αλλά σε κάθε έκκληση στον λαό και ιδίως στη λαϊκή κοινότητα ελλοχεύει ένα ρίσκο μυθοποίησης. Ο κίνδυνος να δει κανείς ως ενιαίο σώμα κάτι διαφοροποιημένο. Να μετατραπεί ο λαός σε μεταφυσική υπόσταση, είτε λυτρωτική και παρηγορητική είτε και απειλητική. Με το ενδεχόμενο να ξεχάσουμε τις διαφορετικές αξίες και τις αντιθετικές συλλογικές πρακτικές που διασχίζουν κάθε νεωτερικό λαό.
Θα τολμήσω εδώ μια εκτίμηση που εξ ανάγκης ηχεί αφοριστική. Δεν πιστεύω ότι η εμπειρία της παρούσας κρίσης κυοφορεί μια νέα λαϊκότητα, η οποία υποτίθεται ότι θα αφήσει πίσω της τις παραμορφωτικές συνήθειες οι οποίες «είχαν αλλοιώσει» το παραδοσιακό συλλογικό ήθος. Η προσδοκία για μια νέα πολιτικοποιημένη λαϊκότητα, πόσω μάλλον για έναν λυτρωτικό κοινοτισμό, στηρίζεται σε μια αβάσιμη υπόθεση: ότι μια λαϊκή κουλτούρα είναι εφικτή σε μια πλουραλιστική κοινωνία και ότι πάνω σε αυτήν μπορεί να θεμελιωθεί μια σύγχρονη αφήγηση για τη συλλογική ζωή. Εδώ ωστόσο επιστρέφει, από άλλους δρόμους, η μυθοποίηση την οποία εχθρευόταν ο Κάλας, έχοντας, φυσικά, τους λόγους του.
Εν κατακλείδι τώρα. Είναι σημαντικό γεγονός η επιστροφή του λαού ως πολιτικού ερωτήματος, ως πρόκλησης για κάθε προοδευτική πολιτική η οποία ενδιαφέρεται για τις λαϊκές τάξεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να υποστούμε ξανά παρωδίες «εθνικής και λαϊκής κουλτούρας» οι οποίες δοκιμάστηκαν σε διαφορετικές συγκυρίες με θλιβερά αποτελέσματα. Η κρίση ευνοεί μια κοινωνική στροφή στην πολιτική και στις πολιτισμικές πρακτικές. Και αν για την πολιτική μια λαϊκότητα είναι πάντα ζητούμενο, δεν είναι καθόλου αυτονόητες οι ευεργετικές ιδιότητες της λεγόμενης «κοινωνικής» και «λαϊκής» στροφής στον πολιτισμό: εκτός αν οι δηλώσεις Ρέμου εναντίον Σόιμπλε ή η καταγγελία της τρόικας από θεατρικές παραστάσεις και η ψευδοανάσταση των τραγουδιών διαμαρτυρίας συνιστούν λαϊκότητα. Αλλά γι' αυτά υπάρχουν πολύ σοβαρές αμφιβολίες.
Αλλά σε κάθε έκκληση στον λαό και ιδίως στη λαϊκή κοινότητα ελλοχεύει ένα ρίσκο μυθοποίησης. Ο κίνδυνος να δει κανείς ως ενιαίο σώμα κάτι διαφοροποιημένο. Να μετατραπεί ο λαός σε μεταφυσική υπόσταση, είτε λυτρωτική και παρηγορητική είτε και απειλητική. Με το ενδεχόμενο να ξεχάσουμε τις διαφορετικές αξίες και τις αντιθετικές συλλογικές πρακτικές που διασχίζουν κάθε νεωτερικό λαό.
Θα τολμήσω εδώ μια εκτίμηση που εξ ανάγκης ηχεί αφοριστική. Δεν πιστεύω ότι η εμπειρία της παρούσας κρίσης κυοφορεί μια νέα λαϊκότητα, η οποία υποτίθεται ότι θα αφήσει πίσω της τις παραμορφωτικές συνήθειες οι οποίες «είχαν αλλοιώσει» το παραδοσιακό συλλογικό ήθος. Η προσδοκία για μια νέα πολιτικοποιημένη λαϊκότητα, πόσω μάλλον για έναν λυτρωτικό κοινοτισμό, στηρίζεται σε μια αβάσιμη υπόθεση: ότι μια λαϊκή κουλτούρα είναι εφικτή σε μια πλουραλιστική κοινωνία και ότι πάνω σε αυτήν μπορεί να θεμελιωθεί μια σύγχρονη αφήγηση για τη συλλογική ζωή. Εδώ ωστόσο επιστρέφει, από άλλους δρόμους, η μυθοποίηση την οποία εχθρευόταν ο Κάλας, έχοντας, φυσικά, τους λόγους του.
Εν κατακλείδι τώρα. Είναι σημαντικό γεγονός η επιστροφή του λαού ως πολιτικού ερωτήματος, ως πρόκλησης για κάθε προοδευτική πολιτική η οποία ενδιαφέρεται για τις λαϊκές τάξεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να υποστούμε ξανά παρωδίες «εθνικής και λαϊκής κουλτούρας» οι οποίες δοκιμάστηκαν σε διαφορετικές συγκυρίες με θλιβερά αποτελέσματα. Η κρίση ευνοεί μια κοινωνική στροφή στην πολιτική και στις πολιτισμικές πρακτικές. Και αν για την πολιτική μια λαϊκότητα είναι πάντα ζητούμενο, δεν είναι καθόλου αυτονόητες οι ευεργετικές ιδιότητες της λεγόμενης «κοινωνικής» και «λαϊκής» στροφής στον πολιτισμό: εκτός αν οι δηλώσεις Ρέμου εναντίον Σόιμπλε ή η καταγγελία της τρόικας από θεατρικές παραστάσεις και η ψευδοανάσταση των τραγουδιών διαμαρτυρίας συνιστούν λαϊκότητα. Αλλά γι' αυτά υπάρχουν πολύ σοβαρές αμφιβολίες.
Απόσπασμα από το εξαιρετικά επίκαιρο άρθρο του κ. Νικόλα Σεβαστάκη, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, υπό τον τίτλο "Οι περιπέτειες της «λαϊκότητας»"
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Το Βήμα 18/08/2013.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο ΕΔΩ
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου