Η ΠΟΙΗΣΗ ΣΤΑ ΥΨΗ

 Τίτος Πατρίκιος: απολογισμός ποιητικός και προσωπικός

Τα λεφτά έφθειραν τα κόμματα

Με μια ποιητική σύνθεση σε εννέα κεφάλαια, που διαβάζεται απνευστί, επιστρέφει στο προσκήνιο ο Τίτος Πατρίκιος κάνοντας ένα είδος αιχμηρού απολογισμού, ποιητικού αλλά και συναισθηματικού, προσωπικού και κοινωνικού

 Μανώλης Πιμπλής,

Τα Νέα (Βιβλιοδρόμιο)

17/18 Νοεμβρίου 2012

 

Το σημαντικότερο πράγμα που συνέβη τελευταία στον Τίτο Πατρίκιο, «ό,τι πιο συγκλονιστικό έχει ζήσει στην ποιητική του ζωή», συνέβη στο Μεξικό, όπου βρέθηκε προσκεκλημένος του Εθνικού Συμβουλίου Πολιτισμού και Λογοτεχνίας της χώρας. Στο ποίημα «Υμνώ το σώμα», από την προηγούμενη συλλογή του «Συγκατοίκηση με το παρόν», υπήρχε και ο στίχος: «Υμνώ τα χέρια που βαριά δουλεύουν, τα τραχιά τα μασημένα από μηχανές, τα ματωμένα από εργαλεία». Το ποίημα αυτό είχε προβληθεί εκείνες τις ημέρες, είχε ανεβεί στο Ιντερνετ μεταφρασμένο, το διάβασε μια σημαντική μεξικάνα ηθοποιός στην εκδήλωση. Στη διάρκεια της δεξίωσης, ανάμεσα σε ποιητές, αναγνώστες ποίησης αλλά και επισήμους - μεταξύ άλλων ήταν και ο έλληνας πρεσβευτής που είναι γιος του κριτικού λογοτεχνίας Ανδρέα Καραντώνη! -, εμφανίστηκε μπροστά στον Τίτο Πατρίκιο ένας άνθρωπος κάποιας ηλικίας με σκαμμένο πρόσωπο. Του είπε «πρώτη φορά ένας ποιητής μίλησε για τα χέρια μου!» και του έδειξε τα κομμένα του δάχτυλα από τις μηχανές. Ηταν ένας μεξικανός εργάτης.

Η ποιητική του ζωή υπήρξε ούτως ή άλλως ιδιαίτερα πλούσια: από το 1954, όταν πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα με τη συλλογή «Χωματόδρομος», έχει δημοσιεύσει γύρω στα είκοσι ποιητικά βιβλία. Εχει πάρει σπουδαία βραβεία (πέρυσι πήρε στην Ιταλία το Βραβείο Φερόνια), προσκαλείται κάθε τόσο σε φεστιβάλ ποίησης σε όλο τον κόσμο.

Το νέο έργο του «Σε βρίσκει η ποίηση», ένα ποίημα δεκαοκτώ σελίδων, μοιάζει με ένα είδος αναμέτρησης με την ποιητική διαδρομή του και το απόσταγμά της. Το έγραφε επί εννέα μήνες («πρωί, μεσημέρι, βράδυ και νύχτα», λέει) και αποφάσισε ότι τελείωσε όταν «δεν μπορούσε πια να μετακινήσει καμία λέξη». Η δουλειά αυτή περικλείει όλες τις εσωτερικές συγκρούσεις του ίδιου αλλά και κάθε ανθρώπου, είτε αυτές είναι ηθικές, είτε κοινωνικοπολιτικές. Με καίριους στίχους που σημαδεύουν την καρδιά των πραγμάτων, κάποτε και με υποδόρια ειρωνεία ακόμα και για τις υποκρισίες των ίδιων των ποιητών: «Η ποίηση σου φουσκώνει τις ουτοπίες όσο να σκάσουν σαν μπαλόνι/ σου ζητάει βοήθεια άμα την κυνηγούν οι εξουσίες που αψήφησε/ σου λέει πως κι όταν τις υμνούσε, κρυφά τις υπονόμευε (...)».

«Η δυσκολία έγκειται στο να συνδυάζεις το εσωστρεφές με το εξωστρεφές, τη μνήμη με την παρατήρηση του παρόντος», λέει στα «ΝΕΑ». Ενός παρόντος δύσκολου αλλά για τον ίδιο, που έχει ζήσει πολέμους, χούντες και ξερονήσια, όχι τρομακτικά δύσκολου. «Προσπαθώ να βλέπω τα πράγματα στις πραγματικές και όχι στις υπερβολικές τους διαστάσεις», λέει. «Με τον λόγο και όχι το συναίσθημα. Η ταύτιση, λ.χ., της σημερινής κατάστασης με την Κατοχή είναι υπερβολική. Οι άνθρωποι τότε σκοτώνονταν κάθε μέρα κατά εκατοντάδες. Και πέθαιναν από την πείνα, δεν πεινούσαν απλώς.

Από την άλλη δεν μπορείς να αγνοήσεις ότι μεγάλες κοινωνικές ομάδες υποφέρουν τώρα. Οτι η αιμορραγία της φυγής των νέων είναι φρικτή. Νομίζω ότι θα μπορέσουμε να την ξεπεράσουμε την κρίση. Με μεγάλες δυσκολίες και όχι αύριο. Πρέπει, βέβαια, και κάποιοι στην Ευρώπη να αναλογιστούν και τις δικές τους ευθύνες. Και να κατανοήσουν ότι με τη στάση τους οδηγούν σε νέα ρήξη στην Ευρώπη, αυτή τη φορά Βορρά - Νότου.

Οσο για μας... Εχω κρατήσει μια συνέντευξη του Μπερλινγκουέρ του 1981. Λέει εκεί ότι όποιο κόμμα, όποιος θεσμός γίνεται διαχειριστής χρημάτων, διαφθείρεται. Αυτό έγινε με την ελληνική πολιτική ζωή. Τα κόμματα, που θεωρητικά είναι οργανώσεις εθελοντικής συμμετοχής, έγιναν διαχειριστές χρημάτων. Να τι πρέπει να αποφύγουμε...».

************************************

 
ΔΕΙΓΜΑ ΓΡΑΦΗΣ

 

   Ι

 Εκεί που αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά

      αντικρίζεις

 για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει

για πράγματα πού ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα

για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ

και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου

γι' άλλα που επαναλαμβάνονται μ' ελάχιστες παραλλαγές

για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν

κατάλληλη τιμή

για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού

ή που ήσαν σάπια απ' την αρχή και δεν το έβλεπες

εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις

για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου

για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα

για πράγματα που τα φοβήθηκες κι απέφυγες

ν' αναλάβεις

για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δεν σου βγήκαν

γι' άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά

για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις

για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες

και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν...

Εκεί απάνω σε βρίσκει ή ποίηση.

ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ , "Σε βρίσκει η ποίηση", 2012.