Η Μαρίνα με τον πατέρα της , συγγραφέα Μ. Καραγάτση ,τη μητέρα της, Νίκη,
και οικογενειακούς φίλους στην Κόρινθο (1959).
( Η φωτογραφία παρμένη από τον Δ΄τόμο
Η ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, των Εκδόσεων Σοκόλη)
Η ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, των Εκδόσεων Σοκόλη)
***********************
(Από τη στήλη : "Διά χειρός")
...Η έκπληξη στο έτος Καραγάτση
του ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ
Συγγνώμη που δεν ασχολούμαι με τα τρέχοντα, άλλοι καταλληλότεροι από μένα συνάδελφοι το κάνουν και εστιάζω την προσοχή μου στο έτος Καραγάτση, εκατό χρόνια από τη γέννησή του, 48 από τον πρόωρο θάνατό του, όπου η πραγματική έκπληξη είναι το βιβλίο της κόρης του Μαρίνας Καραγάτση «Το Ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι» (Εκδόσεις Αγρα, 225 σελ.).
Για το έτος Καραγάτση γίναν και θα γίνουν ακόμα μέχρι το τέλος του χρόνου ημερίδες, εκδηλώσεις, ντοκιμαντέρ κ.τ.λ. Η καλύτερη διημερίδα βέβαια έγινε στη Λάρισα, για την οποία δεν γράφτηκε τίποτα στον Τύπο των Αθηνών. Αντίθετα, γράφτηκαν πάμπολλα για τη σαφώς κατώτερη ημερίδα, που οργάνωσε το Βιβλιοπωλείο της Εστίας και το Μουσείο Μπενάκη. (Πάντα αυτή δεν ήταν η μοίρα της όποιας επαρχίας;)
Τώρα, γιατί το «αουτσάιντερ», το βιβλίο της κόρης του μεγάλου πεζογράφου, αποτελεί το καινοφανές μέσα σε όλα αυτά;
Πρώτα πρώτα γιατί κανείς δεν το περίμενε. Η Μαρίνα Κ., κόρη του Δημήτρη Ροδόπουλου και της Νίκης Καρυστινάκη, σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (μαζί με τον Αγγελο Δεληβορριά, την Εφη και τον Γιάννη Σακελλαράκη, τη Νάσυ Μαλαγαρδή και πολλούς άλλους σήμερα επώνυμους στον κλάδο της) και ασχολήθηκε κυρίως με τη λαϊκή λιθογλυπτική της Ανδρου (γενέτειρα της εκλεκτής ζωγράφου και μητέρας της Νίκης) και απόκτησε έναν γιο, τον γνωστό ηθοποιό Δημήτρη Τάρλοου, και πρόσφατα έγινε και «γιαγιά».
Η Μαρίνα από έφηβη ζωγράφιζε. Εγραφε κιόλας, χωρίς να μας δείχνει ποτέ τα γραπτά της. Ως προέφηβη ενέπνευσε τον Ελύτη (όχι μόνο για τη «Μαρίνα των Βράχων» αλλά) κυρίως για το «Μονόγραμμα», που της είναι αφιερωμένο: «Είναι νωρίς ακόμα μες στον κόσμο αυτόν/ αγάπη μου να μιλώ για σένα και για μένα».
«Το Ευχαριστημένο» αποτελείται από 3 μονολόγους και ένα μονόπρακτο. Δεν θα μιλήσω για το τελευταίο. Ο Αναστάσης Βιστωνίτης στο άρθρο του στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής το αναλύει υπέροχα.
Γραμματόσημο των ΕΛΤΑ για το φετινό έτος Καραγάτση
**********************
Ο πρώτος μονόλογος είναι ο πατέρας της που μιλά. Σε σχέση κυρίως με τη θυγατέρα του. Μια αδέξια τρυφερότητα είναι πανταχού παρούσα, κρυμμένη πίσω από την ασπίδα του αυταρχικού padre-padrone.
Στον δεύτερο μονόλογο είναι η υπηρέτρια, η Λασκαρώ, κι αυτή από την Ανδρο, που εξιστορεί τα του βίου της στη Μαρίνα.
Στον τρίτο μονόλογο είναι η αυτοκρατορική γιαγιά (την οποία πρόλαβα να γνωρίσω) που μιλά για τις πολυπλόκαμες ρίζες της οικογένειάς της, απ' όπου παρελαύνουν και όλοι οι κατοπινοί πασίγνωστοι πλέον εφοπλιστές ως πρόσωπα που ξεκινούν μια πορεία με την εφεύρεση του ατμού στα πλοία και που σήμερα κανοναρχούν τις θάλασσες του κόσμου.
Δεν υπάρχει name-dropping στο βιβλίο. Παρ' όλο που τα ονόματα είναι πια τόσο γνωστά (ο Καββαδίας, ο Εμπειρίκος, οι Γουλανδρήδες, οι Καρυστινάκηδες και άλλοι) μέσα από τους τρεις αυτούς μονολόγους τα πρόσωπα αυτά εμφανίζονται όπως ήταν τότε: εν σπέρματι.
Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και ως η εσωτερική πληροφόρηση για ένα σπουδαίο ζευγάρι: τον πεζογράφο Μίκα Καραγάτση και την εξίσου σημαντική γυναίκα του ζωγράφο τη Νίκη Καραγάτση.
Ωστόσο, δεν είναι αυτό ο πυρήνας του βιβλίου. Ο πυρήνας του είναι η καταπίεση της γυναίκας στα χρόνια 1920-1960, κάτω από την ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής. Και δεν είναι τυχαίο ότι η γιαγιά της Μαρίνας (μητέρα της Νίκης) διαβάζει με τις φίλες της τη «Χειραφετημένη» της Καλλιρρόης Παρρέν.
Με ένα αφηγηματικό ταλέντο εφάμιλλο του πατέρα της, η Μ.Κ. συνθλίβει, μέσα από τις τρεις αφηγήσεις, τον παρόντα και τον παρελθόντα χρόνο, όπως ο T.S. Eliot τον προσδιορίζει στα «Τέσσερα κουαρτέτα» του.
Η επιτυχία της αφηγηματικής τεχνικής της έγκειται στο ότι δεν υπάρχει «φλας μπακ» αλλά συνεχής ροή που ανακουφίζει τον αναγνώστη.
Και μετά, το άλλο επίτευγμα, είναι η γλώσσα. Αλλιώς μιλά ο Καραγάτσης, αλλιώς η Λασκαρώ, αλλιώς η γιαγιά. Η Μαρίνα εντρύφησε στα κείμενα και των τριών, για να δώσει, μέσω της ιδιαιτερότητας της γλώσσας, την ίδια την ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα τους.
Και τώρα ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά: τα σπίτια μας ήταν αντικριστά στην οδό Ξενοκράτους, στο Κολωνάκι, μέσα της δεκαετίας του '60.
Μια μέρα με κάλεσε η Νίκη Καραγάτση για να μου προτείνει μια συνεργασία: αν ήθελα να δακτυλογραφήσω το ανέκδοτο χειρόγραφο του άντρα της, το «10», που εκείνη θα μου υπαγόρευε.
Δέχτηκα και κάθε απόγευμα για λίγες ώρες δουλεύαμε στο διαμέρισμά της. Σε κάθε «δύσκολη» φράση του χειρογράφου, η Νίκη κοκκίνιζε, δεν μπορούσε να μου την υπαγορεύσει, οπότε κι εγώ έπαιρνα το χειρόγραφο από τα χέρια της και το περνούσα στη μηχανή.
Το χειρόγραφο ήταν χωρίς διαγραφές, χωρίς διορθώσεις. (Αυτό που λέει κι η Μαρίνα στο βιβλίο της, σε σχέση με τον συγγραφέα Κώστα Σούκα, που έζησε οικογενειακώς, για ένα διάστημα στην Κατοχή, στο σπίτι τους. Ο Σούκας όλο έσβηνε και ξανάγραφε. Ο Καραγάτσης ήταν γάργαρη αφηγηματική πηγή.)
Γίναν λάθη φυσικά στη μεταγραφή του «10», που ήρθαν αργότερα φιλόλογοι εξαιρετικοί να τα διορθώσουν.
Ευχαριστώ, Μαρίνα, για το «Ευχαριστημένο» σου.
Για το έτος Καραγάτση γίναν και θα γίνουν ακόμα μέχρι το τέλος του χρόνου ημερίδες, εκδηλώσεις, ντοκιμαντέρ κ.τ.λ. Η καλύτερη διημερίδα βέβαια έγινε στη Λάρισα, για την οποία δεν γράφτηκε τίποτα στον Τύπο των Αθηνών. Αντίθετα, γράφτηκαν πάμπολλα για τη σαφώς κατώτερη ημερίδα, που οργάνωσε το Βιβλιοπωλείο της Εστίας και το Μουσείο Μπενάκη. (Πάντα αυτή δεν ήταν η μοίρα της όποιας επαρχίας;)
Τώρα, γιατί το «αουτσάιντερ», το βιβλίο της κόρης του μεγάλου πεζογράφου, αποτελεί το καινοφανές μέσα σε όλα αυτά;
Πρώτα πρώτα γιατί κανείς δεν το περίμενε. Η Μαρίνα Κ., κόρη του Δημήτρη Ροδόπουλου και της Νίκης Καρυστινάκη, σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (μαζί με τον Αγγελο Δεληβορριά, την Εφη και τον Γιάννη Σακελλαράκη, τη Νάσυ Μαλαγαρδή και πολλούς άλλους σήμερα επώνυμους στον κλάδο της) και ασχολήθηκε κυρίως με τη λαϊκή λιθογλυπτική της Ανδρου (γενέτειρα της εκλεκτής ζωγράφου και μητέρας της Νίκης) και απόκτησε έναν γιο, τον γνωστό ηθοποιό Δημήτρη Τάρλοου, και πρόσφατα έγινε και «γιαγιά».
Η Μαρίνα από έφηβη ζωγράφιζε. Εγραφε κιόλας, χωρίς να μας δείχνει ποτέ τα γραπτά της. Ως προέφηβη ενέπνευσε τον Ελύτη (όχι μόνο για τη «Μαρίνα των Βράχων» αλλά) κυρίως για το «Μονόγραμμα», που της είναι αφιερωμένο: «Είναι νωρίς ακόμα μες στον κόσμο αυτόν/ αγάπη μου να μιλώ για σένα και για μένα».
«Το Ευχαριστημένο» αποτελείται από 3 μονολόγους και ένα μονόπρακτο. Δεν θα μιλήσω για το τελευταίο. Ο Αναστάσης Βιστωνίτης στο άρθρο του στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής το αναλύει υπέροχα.
**************
Γραμματόσημο των ΕΛΤΑ για το φετινό έτος Καραγάτση**********************
Στον δεύτερο μονόλογο είναι η υπηρέτρια, η Λασκαρώ, κι αυτή από την Ανδρο, που εξιστορεί τα του βίου της στη Μαρίνα.
Στον τρίτο μονόλογο είναι η αυτοκρατορική γιαγιά (την οποία πρόλαβα να γνωρίσω) που μιλά για τις πολυπλόκαμες ρίζες της οικογένειάς της, απ' όπου παρελαύνουν και όλοι οι κατοπινοί πασίγνωστοι πλέον εφοπλιστές ως πρόσωπα που ξεκινούν μια πορεία με την εφεύρεση του ατμού στα πλοία και που σήμερα κανοναρχούν τις θάλασσες του κόσμου.
Δεν υπάρχει name-dropping στο βιβλίο. Παρ' όλο που τα ονόματα είναι πια τόσο γνωστά (ο Καββαδίας, ο Εμπειρίκος, οι Γουλανδρήδες, οι Καρυστινάκηδες και άλλοι) μέσα από τους τρεις αυτούς μονολόγους τα πρόσωπα αυτά εμφανίζονται όπως ήταν τότε: εν σπέρματι.
Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και ως η εσωτερική πληροφόρηση για ένα σπουδαίο ζευγάρι: τον πεζογράφο Μίκα Καραγάτση και την εξίσου σημαντική γυναίκα του ζωγράφο τη Νίκη Καραγάτση.
Ωστόσο, δεν είναι αυτό ο πυρήνας του βιβλίου. Ο πυρήνας του είναι η καταπίεση της γυναίκας στα χρόνια 1920-1960, κάτω από την ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής. Και δεν είναι τυχαίο ότι η γιαγιά της Μαρίνας (μητέρα της Νίκης) διαβάζει με τις φίλες της τη «Χειραφετημένη» της Καλλιρρόης Παρρέν.
Με ένα αφηγηματικό ταλέντο εφάμιλλο του πατέρα της, η Μ.Κ. συνθλίβει, μέσα από τις τρεις αφηγήσεις, τον παρόντα και τον παρελθόντα χρόνο, όπως ο T.S. Eliot τον προσδιορίζει στα «Τέσσερα κουαρτέτα» του.
Η επιτυχία της αφηγηματικής τεχνικής της έγκειται στο ότι δεν υπάρχει «φλας μπακ» αλλά συνεχής ροή που ανακουφίζει τον αναγνώστη.
Και μετά, το άλλο επίτευγμα, είναι η γλώσσα. Αλλιώς μιλά ο Καραγάτσης, αλλιώς η Λασκαρώ, αλλιώς η γιαγιά. Η Μαρίνα εντρύφησε στα κείμενα και των τριών, για να δώσει, μέσω της ιδιαιτερότητας της γλώσσας, την ίδια την ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα τους.
Και τώρα ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά: τα σπίτια μας ήταν αντικριστά στην οδό Ξενοκράτους, στο Κολωνάκι, μέσα της δεκαετίας του '60.
Μια μέρα με κάλεσε η Νίκη Καραγάτση για να μου προτείνει μια συνεργασία: αν ήθελα να δακτυλογραφήσω το ανέκδοτο χειρόγραφο του άντρα της, το «10», που εκείνη θα μου υπαγόρευε.
Δέχτηκα και κάθε απόγευμα για λίγες ώρες δουλεύαμε στο διαμέρισμά της. Σε κάθε «δύσκολη» φράση του χειρογράφου, η Νίκη κοκκίνιζε, δεν μπορούσε να μου την υπαγορεύσει, οπότε κι εγώ έπαιρνα το χειρόγραφο από τα χέρια της και το περνούσα στη μηχανή.
Το χειρόγραφο ήταν χωρίς διαγραφές, χωρίς διορθώσεις. (Αυτό που λέει κι η Μαρίνα στο βιβλίο της, σε σχέση με τον συγγραφέα Κώστα Σούκα, που έζησε οικογενειακώς, για ένα διάστημα στην Κατοχή, στο σπίτι τους. Ο Σούκας όλο έσβηνε και ξανάγραφε. Ο Καραγάτσης ήταν γάργαρη αφηγηματική πηγή.)
Γίναν λάθη φυσικά στη μεταγραφή του «10», που ήρθαν αργότερα φιλόλογοι εξαιρετικοί να τα διορθώσουν.
Ευχαριστώ, Μαρίνα, για το «Ευχαριστημένο» σου.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/07/2008
****************************
**************************
" Ο κύριος Δημήτρης Ροδόπουλος είναι ο καλύτερος διευθυντής
που είχε ποτέ η Τράπεζά μας,
αλλά πάσχει από μία περίεργη ιδεοληψία.
Είναι μέγας θαυμαστής του συγγραφέως Καραγάτση
και νομίζει ότι είναι ο Γιούγκερμαν."
**************************
" Ο κύριος Δημήτρης Ροδόπουλος είναι ο καλύτερος διευθυντής που είχε ποτέ η Τράπεζά μας,
αλλά πάσχει από μία περίεργη ιδεοληψία.
Είναι μέγας θαυμαστής του συγγραφέως Καραγάτση
και νομίζει ότι είναι ο Γιούγκερμαν."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου