" Η ψυχολόγος μου με συμβούλευσε να του δίνω πρωτοβουλίες.
Πρέπει να μάθει να ρισκάρει αν θέλει να κερδίσει κάτι στη ζωή."

***

Ελλάδα

Η υπερπροστασία βλάπτει τα παιδιά

«Τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο και συνήθως οι φωνές και οι συζητήσεις δεν είναι αρκετές. Γι΄ αυτό και οι γονείς πρέπει να αναλάβουν ενεργό δράση. Αυτό τουλάχιστον έκανα κι εγώ με τον πέντε ετών γιο μου». ΄Οπως λέει, μιλώντας στα Νέα (22.07.2008), η κ. Μπάρμπαρα Τζάμαρου, όταν πριν από περίπου δύο χρόνια βρέθηκε με τον μικρό Στέφανο σε σούπερ μάρκετ, χρειάστηκε να... αναλάβει δράση. «Όπως όλα τα παιδιά, ο Στέφανος είχε άγνοια κινδύνου. Οι συστάσεις μου να μην απομακρυνθεί από κοντά μου και χαθεί, δεν έπιασαν τόπο. Τότε ήταν που χρειάστηκε να κάνω κάτι δραστικό: όταν άρχισε να απομακρύνεται για μία ακόμη φορά, κρύφτηκα ώστε να μη με βρίσκει. Επί πέντε λεπτά παρατηρούσα τις αντιδράσεις του όταν διαπίστωσε ότι με είχε χάσει. Έκλαιγε κι άρχισε να με φωνάζει. Εκείνη την ημέρα όμως πήρε ένα μεγάλο μάθημα κι από τότε δεν έχει ξαναφύγει από δίπλα μας σε δημόσιους χώρους».

Και δεν είναι η μοναδική φορά που η κ. Τζάμαρου, ιδιωτική υπάλληλος επιλέγει κάτι δραστικό για να κάνει τον πεντάχρονο Στέφανο να κατανοήσει τους κινδύνους. Η θεωρία του «ελεγχόμενου κινδύνου» είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτή που θα πρέπει να ακολουθείται από τους γονείς, προκειμένου τα παιδιά να αντιληφθούν, να γνωρίσουν και να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τον εκάστοτε κίνδυνο.
Όπως επισημαίνει η οικογενειακή σύμβουλος κ. Ευτυχία Παπατζανάκη, η προετοιμασία και η εκπαίδευση των παιδιών για να μπορούν να ρισκάρουν και να τα βγάζουν πέρα με τις δυσκολίες και τις ανάγκες της ζωής είναι μέσα στις υποχρεώσεις των μεγάλων. «Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν να αντιμετωπίζουν “επικίνδυνες” καταστάσεις και ευθύνες προκειμένου να πετύχουν στην ενήλικη ζωή τους. Γι΄ αυτό και το γενικό μήνυμα προς τα παιδιά θα πρέπει να είναι: προχώρα, δοκίμασε, πάρε ευθύνες και ρίσκα, γιατί αυτό είναι πραγματικά καλό για τη ζωή σου. Όμως για να περάσει ένα τέτοιο μήνυμα ο γονέας, θα πρέπει να αποτελεί πρώτα απ΄ όλα αξία της δικής του ζωής. Τα παιδιά μαθαίνουν από τις συμπεριφορές και τη στάση μας απέναντι στη ζωή και όχι από τα λόγια μας».

Δεν χρειάζεται, όπως εξηγεί η κ. Παπατζανάκη, οι γονείς να δημιουργούν «τεχνητούς» κινδύνους για να εκπαιδεύσουν τα παιδιά. «Κι αυτό γιατί το παιδί έχει τη φυσική τάση και περιέργεια να γνωρίσει τον κόσμο και να δοκιμάσει τα όριά του. Η ζωή άλλωστε είναι γεμάτη από καθημερινές προκλήσεις και ευκαιρίες εκπαίδευσης, αρκεί οι γονείς να είναι ενεργητικά παρόντες». Όταν το παιδί θελήσει να πλησιάσει για να γνωρίσει κάτι που είναι επικίνδυνο, όπως για παράδειγμα την κατσαρόλα που βράζει ή τη φωτιά στο τζάκι, μια αγκαλιά είναι αρκετή για να τα δει από κοντά και να ικανοποιήσει την περιέργειά του. «Παράλληλα όμως έτσι αντιλαμβάνεται τον υπαρκτό κίνδυνο. Μπορούν οι γονείς να αφήσουν το παιδί- εφόσον βέβαια έχουν ελέγξει ότι δεν κινδυνεύει- να ακουμπήσει μόνο του το τζάμι του φούρνου για να δει ότι είναι ζεστό».
«Όταν ο Στέφανος επέμενε παρά τις παρατηρήσεις μου να βγάλει το σωσίβιο και να κολυμπήσει στα βαθιά, δεν τον εμπόδισα. Φυσικά δεν μπόρεσε να κρατηθεί στην επιφάνεια, όμως είχε καταλάβει ποιες είναι οι δυνατότητές του στο νερό και ποιους κινδύνους μπορεί να αντιμετωπίσει εάν δεν προσέχει», λέει η κ. Τζάμαρου.

Τα Ελληνόπουλα, όπως σημειώνει η κ. Παπατζανάκη, είναι τα πλέον υπερπροστατευμένα παιδιά της Ευρώπης. Αυτή όμως η τακτική που υιοθετούν πολλοί γονείς ασυναίσθητα καταστρέφει την αυτοεκτίμηση του παιδιού, καταπνίγει τη δημιουργική σκέψη, την φαντασία και το θάρρος του ενώ το εμποδίζει να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
«Όταν υπερπροστατεύουμε και μεριμνάμε συνέχεια για λογαριασμό του παιδιού, ενώ νομίζουμε ότι ενεργούμε για το καλό του, στην πραγματικότητα το υποτιμάμε και το απαξιώνουμε. Με τη συμπεριφορά μας του περνάμε εμμέσως το μήνυμα ότι δεν έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις καταστάσεις. Είναι καταστροφικό για το παιδί να μεγαλώνει με την ψευδαίσθηση ότι σε όλη του τη ζωή θα υπάρχει ο γονιός, που θα το προστατεύει, μπαίνοντας ανάμεσα σε αυτό και τις κακοτοπιές και τις απογοητεύσεις της πραγματικότητας. Αυτή η αντίληψη σιγά σιγά μπορεί να το οδηγήσει σε απόλυτη ανικανότητα να αντιδρά και να βρίσκει τα δικά του αποθέματα στις δύσκολες καταστάσεις».

Κατασκήνωση και «περιπετειώδεις» δραστηριότητες είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι ιδανικές συνθήκες για να μάθουν τα παιδιά στην πράξη τους πιθανούς κινδύνους, πώς να τους αντιμετωπίζουν και να ενισχύσουν με αυτόν τον τρόπο την αυτοπεποίθησή τους.
Όπως επισημαίνει ο κ. Ίων Μηλιάς, υπεύθυνος εναλλακτικών κατασκηνώσεων, το ποδήλατο, ακόμη και η αναρρίχηση μπορούν να είναι δραστηριότητες που θα μάθουν στα παιδιά τα όριά τους, πότε μπορούν να συνεχίσουν και πού μπορεί να κρύβεται ο κίνδυνος.

e-paideia.net