Το φάντασμα με το όνομα «Cancel culture»* στοιχειώνει την οικουμένη
efsyn.grΈχουν συμπληρωθεί τριάντα τόσα χρόνια (1989) από τότε που η Ευρώπη και η ανθρωπότητα ως ιστορική συνθήκη έχει μπει σ’ έναν νέο δρόμο εξέλιξης. Τα κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικά πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά.
Δεν χρειάζεται για πολλοστή φορά να αναφέρουμε τη ριζική αλλαγή στις σχέσεις της πολιτικής και του οικονομικού συστήματος. Σ’ αυτό το σημείο όλοι έχουμε παραδεχτεί ότι η οικονομία έχει καταστεί η «πρώτη αρχή» συγκρότησης και λειτουργίας της σύγχρονης κοινωνίας.
Αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι η συγκροτησιακή αρχή «Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος» έχει μετατραπεί στο δόγμα ότι όλοι οι άνθρωποι (η ζωή τους, η τιμή τους κ.λπ.) αποτιμώνται με το χρήμα και ειδικότερα με το χρήμα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες συμβαίνουν στο επίπεδο του πνεύματος αντίστοιχα φαινόμενα όπως αυτά του υλικού συστήματος.
Οπως στο οικονομικό επίπεδο λειτουργίας της κοινωνίας μας έκανε την εμφάνισή του το χρηματοπιστωτικό σύστημα κατά παρόμοιο τρόπο (ή σύστοιχο ενδεχομένως) εμφανίστηκε το νεοσυντηρητικό κοινωνικό κίνημα με το όνομα «Cancel culture».
Στη συνέχεια θα εξηγήσω περί τίνος πρόκειται, αφού προηγουμένως διευκρινίσω ότι δεν θα επιχειρήσω μετάφραση του όρου στην ελληνική γλώσσα, επειδή υποστηρίζω ότι γλώσσα και πραγματικότητα συνδιαμορφώνονται. Και στην προκειμένη περίπτωση το φαινόμενο (ή το κίνημα) Cancel culture μπορεί να μη θεωρείται στον ελληνικό δημόσιο διάλογο μείζον πρόβλημα, αλλά ήδη έχει αρχίσει να υποσκάπτει τις θεμελιώδεις δομικές κατακτήσεις της δημοκρατίας μας.
Το Cancel culture έχει τα εξής δύο χαρακτηριστικά: πρώτον, αμφισβητεί τις κατακτήσεις του πολιτικού διαφωτισμού των δύο τελευταίων αιώνων και θεωρεί ότι ο «λευκός άνθρωπος» είναι ο υπεύθυνος για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας. Η άλλη, δεύτερη, διακήρυξή του στρέφεται εναντίον όλων των κοινωνικών κινημάτων της μεταπολεμικής εποχής μας (1945-2025).
Αυτά τα κοινωνικά κινήματα είχαν και εξακολουθούν να έχουν πολιτικό στόχο τους την «απελευθέρωση του ανθρώπου» (Μαρκούζε) από κάθε συνθήκη υποταγής. Ο συντηρητικός στόχος του Cancel culture δεν είναι άλλος παρά να ακυρώσει όλες τις πνευματικές κατακτήσεις του ανθρώπου κατά τους δύο τελευταίους αιώνες (19ος και 20ός αιώνας). Η σκέψη δεν είναι μόνον το καταφύγιο του ανθρώπου, αλλά είναι η ίδια η συνθήκη δημιουργίας του κόσμου.
Δεν υπάρχει καμία πραγματολογική αμφιβολία ότι η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ δεν ήταν μια τυχαία πολιτική συνθήκη για τις ΗΠΑ. Εχει σηματοδοτήσει σειρά εξελίξεων που θα τις ζήσουμε στο μέλλον. Αλλά δεν περίμενα ποτέ ότι τα πανεπιστήμια και τα κολέγια της Αμερικής θα γεννούσαν τον ακραίο συντηρητισμό.
Επιτέλους ως ανθρωπότητα και ως σκέψη πρέπει να κρατήσουμε «φρόνιμες στάσεις» μπροστά σ’ όσα συμβαίνουν παγκοσμίως. Το κοινωνικό και ταυτόχρονα συνειδησιακό αυτό κίνημα επιχειρώ να το συνδέσω με όσα συμβαίνουν στην οικονομία και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αυτή η υπόθεση θεωρητικής εργασίας είναι ανοιχτή. Με απλά λόγια θέλω να υποστηρίξω ότι οι κοινωνικές αντιστάσεις μπροστά στην επίθεση που δέχεται η συνείδηση και το πνεύμα του ανθρώπου δεν θα έχει την ίδια τύχη που είχε το χρήμα στην ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Καταλήγοντας τονίζω το εξής: το γνωσιολογικό μέσο του νεοσυντηρητικού κοινωνικού κινήματος Cancel culture έχει ένα σύστοιχό του στο χρηματοπιστωτικό σύστημα που αυτό δεν είναι άλλο παρά το χρήμα που πουλάει και αγοράζει τον εαυτό του.
Τελικά όλα σε μια κοινωνική πραγματικότητα κρίνονται όχι στις συνθήκες της ανθρώπινης επικοινωνίας, αλλά στο επίπεδο της δύναμης και της ισχύος των κυρίαρχων κοινωνικών ομάδων; Πιστεύω και τονίζω ότι το πολιτικό αίτημα του Μαρκούζε για τη «μεγάλη άρνηση» ισχύει και στις μέρες μας.
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο ΔΠΘ
Κουλτούρα της ακύρωσης - Βικιπαίδεια
Τι είναι και τι διεκδικεί η «κουλτούρα της ακύρωσης»; | LiFO
Cancel culture: Η φωνή των αδυνάμων ή λογοκρισία; - OW.GR
Cancel culture: Η φωνή των αδυνάμων ή λογοκρισία; - OW.GR
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου