Ο ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΣ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΙ ΤΗ ΦΑΣΙΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΤΟΥ
Γιόβο Μπάκιτς: Η σχετικοποίηση του φασισμού μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον
Ο δρ. Γιόβο Μπάκιτς (Jοvo Bakic) είναι καθηγητής κοινωνιολογίας που διδάσκει στη Φιλοσοφική σχολή του Βελιγραδίου. Είναι ειδικός στην Ιστορική Κοινωνιολογία της Πολιτικής, στην Κοινωνιολογία της Γνώσης, στις θεωρίες περί Έθνους και Εθνικισμού, και στις διάφορες ιδεολογίες σχετικά με την πρώην Γιουγκοσλαβία και τα διάδοχα κράτη της. Έχει δημοσιεύσει δύο μονογραφίες: «Γιουγκοσλαβία: η καταστροφή και οι ερμηνευτές της» (2011) και «Ιδεολογίες του Γιουγκοσλαβισμού: Ανάμεσα στο σέρβικο και στον κροατικό εθνικισμό 1918-1941» (2004).
Ακολουθεί το δεύτερο μέρος της συνέντευξης. Μπορείτε να διαβάσετε το πρώτο μέρος εδώ :Μια συζήτηση με τον σημαντικότερο «αντιφρονούντα διανοούμενο" της ΣερβίαςΜ.Κ. Πώς βλέπει ο μέσος Σέρβος το φαινόμενο του ιστορικού αναθεωρητισμού των Τσέτνικς, όπως τον Ντράζα Μιχάιλοβιτς, Νέντιτς Κάλαμπιτς κ.ά., ανατρέποντας έτσι τους ρόλους των Τσέτνικς και των Παρτιζάνων στον Β’ Π.Π., σπρώχνοντας «κάτω από το χαλί» τη σερβική αντιφασιστική ιστορία στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας και του παρτιζάνικου αντιφασιστικού αγώνα;
.
Γ.Β. Η σέρβικη κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη σε αυτό το θέμα. Ένα μεγάλο μέρος των πολιτών, που ασχολούνται με τα καθημερινά προβλήματα σχετικά με την απλή επιβίωση, δεν ασχολούνται καν με τέτοια πολιτικοκοινωνικά ζητήματα. Αυτή η έλλειψη ενδιαφέροντος διευκολύνει τη δουλειά των ιστορικών ρεβιζιονιστών και βοηθάει στην σχετικοποίηση του φασισμού, η οποία μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον, ειδικά αν λάβουμε υπόψη την όλο και μεγαλύτερη έρπουσα τάση του εκφασισμού στις Δυτικές κοινωνίες.
Μ.Κ. Για μια δημοκρατική κοινωνία, η ανεξάρτητη δικαιοσύνη και η ελευθερία του λόγου, άρα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, είναι βασικές αξίες προστατευμένες από το Σύνταγμα. Από τη Σερβία όμως, όλο και πιο συχνά έρχονται νέα σχετικά με περιορισμούς της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, ότι τα ΜΜΕ βρίσκονται πρακτικά στα χέρια ενός ανθρώπου, ο οποίος ασκεί διώξεις των δημοσιογράφων που τολμούν να λένε την αλήθεια, λογοκρισία ή απαγόρευση των ανεπιθύμητων κειμένων κλπ. Αν θυμάμαι καλά, έχετε μια παρόμοια εμπειρία με την Πολίτικα, «την παλαιότερη εφημερίδα των Βαλκανίων». Ποιο είναι το σχόλιό σας για το σκοταδισμό των ΜΜΕ στη Σερβία και πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε;
Γ.Β. Η νέα συντακτική ομάδα της «Πολίτικα» με την επιθυμία του Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ήρθε στη θέση της προηγούμενης, και αυτή η αλλαγή έγινε στη μέση της προεκλογικής προεδρικής εκστρατείας του. Έτσι η «παλαιότερη εφημερίδα των Βαλκανίων» έχει καταντήσει ενημερωτικό δελτίο του κόμματος του Βούτσιτς (σ.σ. SNS, Srpska Napredna Stranka - Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα). Με εξαίρεση της μικρής κυκλοφορίας εφημερίδας «Danas» (Σήμερα) και μερικών επίσης μικρής κυκλοφορίας εβδομαδιαίων περιοδικών, όλος ο υπόλοιπος Tύπος είναι στην ουσία κομματικά δελτία τύπου. Ήταν, φυσικά, προβληματικό το πώς να απαλλαχθεί από τους προηγούμενους αρθρογράφος, και να μην φανεί ως σύγκρουση της κυβέρνησης μαζί τους. Για αυτό η «Politika» άρχισε να δημοσιεύει τις πιο πρωτόγονες επιθέσεις διαφόρων σκοτεινών προσωπικοτήτων, γνωστών μόνο από την άδοξη δραστηριότητα τους κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Μιλόσεβιτς, που τους δεχόταν στις δικές της σελίδες να πολεμάνε τους δικούς της παλιούς αρθρογράφους. Για παράδειγμα εγώ έγραφα μια φορά το μήνα στη Πολίτικα από το 2008. Δεν πιστεύω ότι κάτι τέτοιο υπάρχει αλλού. Τελικά, όταν συνειδητοποίησαν ότι με χαροποιούν οι επιθέσεις εκείνων που δεν εκτιμώ καθόλου, γι’ αυτό το λόγο δεν έμπαινα καν στον κόπο να τους απαντάω, απλά συνέχιζα να γράφω, είχαν απαγορεύσει τη δημοσίευση της τελευταίας στήλης μου, και έτσι διέκοψαν τη συνεργασία μαζί μου. Το Διαδίκτυο είναι ένα ισχυρό μέσο για την καταπολέμηση του «σκοταδιού» το οποίο φυσικά πρέπει να χρησιμοποιείται, αλλά τα 3/5 των πολιτών της Σερβίας, συντετριμμένα από τη φτώχεια (ο μέσος μισθός στη Σερβία είναι 380 ευρώ τα οποία πάνε για πληρωμή των λογαριασμών και του φαγητού), πολιτικά ενημερώνεται αποκλειστικά μέσω των πέντε τηλεοπτικών καναλιών με εθνική εμβέλεια (τα δύο από αυτά ανήκουν σε Έλληνα επιχειρηματία). Όλοι αυτοί οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελέγχονται από την κυβέρνηση, καθώς αυτή μπορεί και δίνει εντολές στους καπιταλιστές στη Σερβία να μη διαφημίζονται σε κάποια συγκεκριμένα κανάλια, επειδή η επιχειρησιακή δυνατότητα σε ένα πολιτικό καπιταλισμό εξαρτάται από τη σχέση των καπιταλιστών με την αυταρχική εξουσία, και έτσι καταστρέφουν τις ανυπάκουες τηλεοράσεις. Επομένως, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί στη Σερβία βρίσκονται υπό αυστηρότερο έλεγχο των δημοσίων αρχών, από ό,τι οι δημόσιοι, που οι τελευταίοι βέβαια ελέγχονται πλήρως όσον αφορά το ειδησεογραφικό πρόγραμμα.
Μ.Κ. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο Α. Βούτσιτς, ο νυν πρόεδρος της Σερβίας, στις προεδρικές εκλογές του Απριλίου του 2017, άρπαξε την ευκαιρία να έρθει στη θέση του προηγούμενου προέδρου Τόμισλαβ Νίκολιτς, και έτσι από πρωθυπουργός έγινε πρόεδρος, επεκτείνοντας το χώρο για τις πολιτικές του αλλά και προσωπικές του προσδοκίες, Στη θέση του πρωθυπουργού έβαλε την 42χρονη Άννα Μπρναμπιτς η οποία μέχρι τότε ήταν άγνωστη για την πλειοψηφία του σερβικού λαού. Το πρώτο πράγμα που μάθαμε ήταν ότι είναι δηλωμένη λεσβία, κροατικής καταγωγής, ότι έχει κερδήσει ήδη το δικό της πρώτο εκατομμύριο και ότι ο αδελφός της είναι πολύ πετυχημένος επιχειρηματίας. Η ίδια, στη πρώτη της δήλωση, είπε ότι δεν θα φέρνει μόνη της αποφάσεις αλλά θα ακούει τον “μέντορά” της, εννοώντας τον Βούτσιτς. Μήπως αυτό σημαίνει ότι η νέα πρωθυπουργός είναι ένα πολύ καλά εκπαιδευμένο μέλος της «αδελφότητας του Βούτσις» και καινούργιος βοηθός στην προώθηση μελλοντικών πολιτικών αποφάσεων που δεν θα είναι εις όφελος του λαού; Σε αυτό το πλαίσιο ο Σάσα Γιάνκοβιτς, πρώην Συνήγορος του Πολίτη και στις προηγούμενες εκλογές υποψήφιος για πρόεδρο και ο πιο σοβαρός αντίπαλος του Vučić, είπε το εξής: «Το κράτος μας έχει γίνει εγκληματικό, επειδή στο Υπουργείο Εσωτερικών τοποθετούνται οι άνθρωποι που έχουν σχέση με έγκλημα και τους χούλιγκαν των ποδοσφαιρικών ομάδων, και ταυτόχρονα συνδέονται με τους ανθρώπους της εξουσίας. Πώς γίνεται το κράτος να παλεύει το έγκλημα αν το έγκλημα εισήλθε από την κύρια πύλη και εκπέμπεται από την υψηλότερή θέση του κράτους;» αναρωτιέται ο Γιάνκοβιτς. Τι μπορούν να περιμένουν οι πολίτες της Σερβίας από αυτό το νέο δίδυμο στην εξουσία;
Γ.Β. Μπορούν να αναμένουν τη συνέχεια της παλαιάς πολιτικής. Εδώ το Σύνταγμα και οι νόμοι δεν εφαρμόζονται, αλλά ο Α. Βούτσιτς έκανε μια καλή κίνηση μάρκετινγκ, από την άποψη της διατήρησης της προσωπικής εξουσίας (που είναι το μόνο που τον ενδιαφέρει) όταν έβαλε την Άννα Μπρναμπιτς (Ana Brnabić) στη θέση της πρώτης υπηρέτριας του αφεντικού, λόγω του φιλοδυτικού της προσανατολισμού, του σεξουαλικού της προσανατολισμού και της εθνικής προέλευσης, γιατί όλα αυτά αποτελούν εγγύηση για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι το αφεντικό της εγκατέλειψε οριστικά την ακραία ιδεολογία της Δεξιάς και το φιλορωσικό προσανατολισμό, και ότι θα τους είναι υπάκουος. Φυσικά, η Μπρναμπιτς βρίσκεται ακριβώς στη θέση αυτή επειδή η υπακοή της στο ηγεμόνα είναι εγγυημένη. Αν, κατά τύχη, διαμαρτυρηθεί, κανείς στη Σερβία δε θα την υπερασπιστεί (πίσω της δεν έχει ούτε το κόμμα ούτε τον κόσμο, και θα απολυόταν σε δύο ημέρες).
Μ.Κ. Σε ποιο βαθμό ο μέσος πολίτης της Σερβίας είναι συνειδητοποιημένος ότι σε ένα δημοκρατικό κοινοβουλευτικό σύστημα, το οποίο ισχύει στη Σερβία, οι εκλογές είναι ο μόνος τρόπος για να αλλάξει μία κυβέρνηση; Στις προεδρικές εκλογές τον Απρίλιο είδαμε ότι είχε ψηφίσει μόνο το 25% του ενήλικου πληθυσμού, που είναι ένας σίγουρος τρόπος να μην αλλάξει τίποτα. Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τις επόμενες δημοτικές εκλογές, που οι εκλογές του Βελιγραδίου έχουν ιδιαίτερη σημασία;
Γ.Β. Οι πολίτες το έχουν συνειδητοποιήσει, αλλά δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη στην αντιπολίτευση, γιατί οι περισσότεροι από τους ηγέτες των κομμάτων της αντιπολίτευσης είναι συχνά διεφθαρμένοι και κάποιοι διατηρούν σχέσεις με τη μαφία και γι’ αυτό το λόγο εύκολα εκβιάζονται. Όμως ακριβώς τέτοιες προσωπικότητες συχνά υποστηρίζονται από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Επιπλέον, θέτουν την υποστήριξή της αντιπολίτευσης υπό τους όρους συνεργασίας με τις προσωπικότητες που ποτέ δεν θα τις ψηφήσουν ποτέ οι απογοητευμένοι πολίτες υποστηρίζουν τη Σερβία.
Έτσι η κυβέρνηση έχει «τα αυγά του κούκου» που θα τα ενφωλέψει στους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης στις επόμενες εκλογές. Δεν είναι μόνο ο Τσέντομιρ Γιοβάνοβιτς (δήθεν αγωνιστής για ευρωπαϊκές αξίες του οποίου η διαφθορά έχει γίνει θρυλική), αλλά είναι και ο Αλεξάνταρ Σαπιτς (Αleksandar Sapic), διάσημος γουοτερπολίστας, ο οποίος πλαστογράφησε την διδακτορική του διατριβή και δήλωσε ήδη ότι δεν έχει πρόβλημα να μπει σε συνασπισμό SNS μετά τις εκλογές, όπως και ο Ντράγκαν Τζίλας (Dragan Đilas) που είναι εύκολο να τον εκβιάσει κανείς λόγω των «δουλειών» του που έκανε όσο ήταν δήμαρχος του Βελιγραδίου, για αυτό το λόγο και εγκατέλειψε την πολιτική πριν από μερικά χρόνια. Φυσικά, γεγονός ότι από οτι φαίνεται, και ο Σάσα Γιάνκοβιτς, ο πρώην Συνήγορος του Πολίτη, θα μπει στο συνασπισμό με τον απόλυτα διεφθαρμένο και ευάλωτο σε εκβιασμό Ντράγκαν Σουτάνοβατς, και τον πρώην πρόεδρο Μπόρις Τάντιτς (του οποίου το αξεπέραστο των πιο στενών συνεργατών δείχνει ότι δεν μπορεί να αναλάβει το καθήκον της κυβέρνησης της χώρας) θα δυσκολέψει επιπλέον την αλλαγή της εξουσίας των νταήδων του Βελιγραδίου, που θα έπρεπε να σημαδέψει την αρχή του τέλους του αυταρχικού καθεστώτος του Βούτσιτς.
Μ.Κ. Aπό τη Γαλλική Επανάσταση η Ευρώπη των πολιτών παλεύει για τον διαχωρισμό Εκκλησίας Και κράτους. Στη Σερβία το αντίθετο συμβαίνει. Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, στην οποία η εκκλησία, ειδικά η Σέρβικη Ορθόδοξη, δεν είχε σχεδόν καμία επίδραση στο κράτος, σήμερα κυριολεκτικά «έπεσε στην αγκαλιά» του κράτους, από την οποία δεν μπορούν να ξεκολλήσουν τουλάχιστον όσο ακόμα η ριζοσπαστική Δεξιά είναι στην εξουσία. Πώς σχολιάζετε εσείς αυτό το «γάμο» και πού θα οδηγήσει;
Γ.Β. Στον Ορθόδοξο κόσμο ο Καισαροπαπισμός (εξάρτηση της εκκλησίας από την εξουσία) είναι συνηθισμένος. Αυτή η εξάρτηση επιτρέπει στις Αρχές να χρησιμοποιούν την εκκλησία για σκοπούς ταυτοποίησης, δηλαδή ο κύριος σκοπός της εκκλησίας στην πολιτική είναι η νομιμοποίηση της εξουσίας από τους φορείς της. Ως εκ τούτου, η Εκκλησία δοξάζει την εξουσία και η εξουσία απλόχερα επιβραβεύει την Εκκλησία. (σ.σ. Η Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αφορολόγητη, οι ιερείς λαμβάνουν τους μισθούς τους απ το κράτος, παίρνουν δωρεές για τις υπηρεσίες τους, από τους πολίτες, και ουκ ολίγες φορές κάνουν χρυσές δουλείες...). Την ίδια στιγμή, βολεύει, τόσο τις Αρχές όσο και την εκκλησία, η αποβλάκωση των πολιτών, μετατρέποντάς τους σε υπάκουους και φοβισμένους απ' τον θεό και τη θεία δίκη πολίτες, και με την θρησκευτική εκπαίδευση στα σχολεία (δυστυχώς, μία κληρονομιά του μακαρίτη Ζόραν Τζίντζιτς) αυτό το έργο έχει ήδη ολοκληρωθεί. Έχουμε νέους ξετρελαμένους ανθρώπους των οποίων η πίστη στο θεό δεν εμποδίζει να μισούν τους ανθρώπους άλλων θρησκειών και εθνών και να ασκούν βία πάνω τους, όπως ακριβώς δεν τους πειράζει να βλέπουν τη γυναίκα ως “μηχανή αναπαραγωγής” (ενώ την θαυμάζουν ως μητέρα) ή ως πόρνη που δεν βλάπτει να την κακοποιούν. Αντίθετα, όσο πιο θρήσκοι είναι, όπως δείχνουν οι κοινωνιολογικές έρευνες, τόσο λιγότερη ανεκτικότητα έχουν για το Άλλο και Διαφορετικό, και τόσο πιο επιρρεπείς είναι στην δικαιολόγηση και σχετικοποίηση των εγκλημάτων που διέπραξαν μέλη του έθνους στο όνομα του έθνους. Έχουν την τάση, ωστόσο, και στην άρνηση του εμβολιασμού των παιδιών τους, παίζουν δηλαδή με τις ζωές τους. Όπως βλέπουμε, δεν είναι μόνο ο ισλαμικός φονταμενταλισμός προβληματικός, που στις χώρες με χριστιανική παράδοση δικαίως θεωρείται έτσι, αλλά το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τον χριστιανικό φονταμενταλισμό, που συχνά παραβλέπεται από τις ίδιες.
Μ.Κ. Οι νέοι όλο και λιγότερο διαβάζουν βιβλία και πάσχουν από τον ηλεκτρονικό εθισμό. Πως το εξηγείτε και ποια είναι η γνώμη σας για την κυριαρχία των βάναυσων ειδήσεων στα ΜΜΕ; Μήπως και αυτός είναι ένας τρόπος Mind Control από τα εγχώρια και διεθνή κέντρα εξουσίας; Ένας τρόπος για τον έλεγχο των υπάκουων πολιτών - καταναλωτών;
Γ.Β. Όπως όλα τα ψηφιακά μέσα, όπως επίσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι πολύ χρήσιμα, εάν είναι μέσα για την ανάπτυξη της δικής μας πληροφόρησης και διαφωτισμού, αλλά μπορούν να είναι και πολύ τοξικά εάν γίνονται τα ίδια ο αυτοσκοπός, και έτσι δημιουργούν τον εθισμό ή γίνονται μέσο εκβιασμού (προσβολές, ψυχολογική βία κ.ο.κ.) και κακουργημάτων (παιδοφιλία, ψηφιακές κλοπές και παραβίαση των προσωπικών δεδομένων). Αν ο πολίτης αναζητά την αλήθεια, αν έχει τον Σωκράτη για παράδειγμα, αν δεν είναι νοητικά αδρανής, τότε κανένας δεν μπορεί να ελέγξει το νου του. Το σχολείο θα έπρεπε να καλλιεργεί στους μαθητές τη σωκρατική αντίληψη, δηλαδή τη περιέργεια, το πνεύμα αναζήτησης και της κριτικής σκέψης προς όλα όσα βλέπουν ή ακούν. Στους φοιτητές μου πάντα λέω να μην παίρνουν τίποτα ως δεδομένο και να μην πιστεύουν κανέναν απόλυτα, ούτε τους καθηγητές τους, αλλά να διασταυρώνουν τις πηγές. Φυσικά, πρέπει να είναι ικανοί να διαφοροποιούν τις πηγές ανάλογα με το βαθμό αξιοπιστίας τους. Αυτό, βέβαια, κτίζεται με το χρόνο μέσα από τη συστηματική χρήση της σωκρατικής μεθόδου...
* Η Μίλιτσα Κοσάνοβιτς (kosanovic@mail.com) είναι αρθρογράφος του σέρβικου περιοδικού Vreme, του Ζενίθ (www.zenithmag.wordpress.com) και συγγραφέας. Το τελευταίο της βιβλίο, που έγραψε μαζί με τον Γιώργο Στάμκο, έχει τίτλο «Άγνωστη Σερβία».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου