ΑΜΟΡΦΩΤΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΙΘΕΡΟΒΑΜΟΝΕΣ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ:

ΟΙ ΠΙΟ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΟΥΝ
ΜΙΑΝ ΕΥΝΟΜΟΥΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 [Η λίαν επίκαιρη άποψη του Πλάτωνα από το κορυφαίο έργο του, την  Πολιτεία,

με αφορμή το σημερινό κείμενο των Αρχαίων Ελληνικών [Διδαγμένο], στο οποίο

διαγωνίστηκαν οι υποψήφιοι της Θεωρητικής Κατεύθυνσης.]

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :)Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι;

(ΓΛΑΥΚΩΝ:) Ἀληθῆ, ἔφη.

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :)Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται.

(ΓΛΑΥΚΩΝ:)Τὸ ποῖον δή;

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :)Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ’ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι.

(ΓΛΑΥΚΩΝ:)Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον;

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :)᾿Επελάθου πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τοὺς πολίτας πειθοῖ τε καὶ ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι (520a) ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἣν ἂν ἕκαστοι τὸ κοινὸν δυνατοὶ ὦσιν ὠφελεῖν καὶ αὐτὸς ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ’ ἵνα καταχρῆται αὐτὸς αὐτοῖς ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως.

Πλάτωνος Πολιτεία 519 C – D

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :)Τι (νομίζεις) λοιπόν; Δεν είναι κι αυτό λογικό και δε βγαίνει αναγκαστικά απ΄αυτά που έχουμε πει ως τώρα, ότι δηλαδή ούτε  οι απαίδευτοι , που ποτέ τους δε γνώρισαν την αλήθεια, θα μπορούσαν ποτέ να κυβερνήσουν ικανώς  την Πολιτεία, ούτε όμως  κι εκείνοι που τους αφήνουν ελεύθερους να ασχολούνται με την Παιδεία ως το τέλος της ζωής τους'  οι πρώτοι επειδή δεν έχουν έναν ορισμένο σκοπό στη ζωή τους, που επιδιώκοντας την πραγμάτωσή του να κανονίζουν αναλόγως  τις ενέργειές τους στον ιδιωτικό και το δημόσιο βίο, και οι άλλοι πάλι, επειδή δε θα αποφάσιζαν να καταπιαστούν με πρακτικά θέματα, αφού  νομίζουν πως, ενώ ακόμα βρίσκονται στη ζωή, διαμένουν ήδη στα νησιά των Μακάρων;

(ΓΛΑΥΚΩΝ:) Ναι, είναι αλήθεια (αυτό που λες).

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :) Δουλειά μας λοιπόν  τώρα, σ΄εμάς τους ιδρυτές της Πολιτείας, είναι να αναγκάσουμε τις πιο εκλεκτές φύσεις  να επιδοθούν στο μάθημα που  παραδεχτήκαμε πιο πριν ότι είναι το ανώτερο, να δουν δηλαδή το αγαθό και να πραγματοποιήσουν εκείνη την ανάβαση και αφού ανέβουν και δουν αρκετά, να μην τους επιτρέψουμε αυτό που τώρα τους επιτρέπεται.
(ΓΛΑΥΚΩΝ:) Ποιο, άραγε; 

(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :) Να μείνουν εκεί και να μη θέλουν να κατέβουν πίσω, κοντά σ΄εκείνους τους φυλακισμένους, ούτε  να συμμετέχουν στους ίδιους μόχθους και στις ίδιες τιμές μ΄εκείνους, είτε αυτές είναι πιο ταπεινές είτε πιο σπουδαίες.

 (ΓΛΑΥΚΩΝ:) Μα γιατί να τους  αδικήσουμε  και να τους καταδικάσουμε σε μια παρακατιανή ζωή, ενώ μπορούν να ζουν πολύ καλύτερα;
(ΣΩΚΡΑΤΗΣ :) Φίλε, πάλι ξέχασες πως ο Νόμος δεν ενδιαφέρεται για να εξασφαλίσει τα προνόμια μιας μόνο τάξης μέσα στη Πολιτεία (μας), αλλά στοχεύει στο να βρει τα μέσα με τα οποία θα καλύψει ολόκληρη την Πολιτεία.

Αυτός είναι ο λόγος που συνδυάζει αρμονικά διάφορα  ετερόκλητα στοιχεία και αναγκάζει τους πολίτες με την πειθώ και με τη βία σε ένα  αλισβερίσι ωφέλειας, με το να προσφέρει ο καθένας την ωφέλεια που μπορεί να δώσει  στην Πολιτεία. (Ο Νόμος λοιπόν) διαμορφώνει τέτοιους ανθρώπους μέσα στην κοινωνία, όχι για να αφήνει τον καθένα να κάνει ό,τι του γουστάρει, αλλά για να τους χρησιμοποιεί ως συνδετικούς κρίκους της Πολιτείας.

[Μεταφραστική απόδοση: Gerontakos]