Το μάθημα της Covid-19 για τις κυβερνήσεις: Μην επιλέγετε συμβουλές, συνθέστε τις!
Πάρα πολλοί εθνικοί ηγέτες λαμβάνουν καλή επιστημονική καθοδήγηση, αλλά κακές αποφάσεις. Ο χειρισμός περίπλοκων επιστημονικών ζητημάτων από τις κυβερνήσεις δεν είναι ποτέ εύκολος, ειδικά κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, όταν η αβεβαιότητα είναι υψηλή, τα διακυβεύματα είναι τεράστια και οι πληροφορίες εναλλάσσονται γρήγορα. Για ορισμένα, όμως, από τα έθνη που τα έχουν καταφέρει χειρότερα στην πανδημία Covid-19, υπάρχει μια εντυπωσιακή ανισορροπία μεταξύ των διαθέσιμων επιστημονικών συμβουλών και της ικανότητας να τις κατανοήσουν.
Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, τους επιστήμονες απασχόλησαν και απασχολούν έντονα οι προοπτικές και προκλήσεις της «πολιτικής που βασίζεται σε στοιχεία» (Εvidence-Based Policy) EBP.
Ιατρική που βασίζεται σε τεκμήρια
Ο όρος EBP (Εvidence-Based Policy) επινοήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 από τους υποστηρικτές της «Ιατρικής που βασίζεται σε τεκμήρια» (Evidence-Based Medicine) EBM, ενός δικτύου Βορειοαμερικανών και Βρετανών επιδημιολόγων, που υποστήριζαν «ένα νέο παράδειγμα για την ιατρική πρακτική». Στόχος τους, η έμφαση στην παραγωγή και χρήση της σύνθεσης της έρευνας ως μέσο εξαγωγής των αποδεικτικών στοιχείων από όλα τα διαθέσιμα ερευνητικά ευρήματα για ένα δεδομένο θέμα.
Τι είναι το EBP οντολογικά; Το EBP αναφέρεται συνήθως είτε με ιδεατούς όρους (ως «ιδέα», «προσέγγιση», «πλαίσιο») είτε με κοινωνικούς όρους (ως «έργο», «κοινότητα», «κίνημα»).
Μετά την επινόησή του δημιουργήθηκε ένα νέο «κίνημα αποδεικτικών στοιχείων» του οποίου η πρώτη μεγάλη επιτυχία ήταν η ίδρυση του Cochrane collaboration (οργανισμός συνεργαζομένων επιστημόνων) στο Ηνωμένο Βασίλειο, για να προετοιμάζει, να διατηρεί και να διαδίδει συστηματικές, ενημερωμένες ανασκοπήσεις των RCT (Randomized Controlled Trial - τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη) της υγειονομικής περίθαλψης. Έκτοτε, το Cochrane έχει γίνει διεθνής ναυαρχίδα του EBM και αργότερα του EBP και έχει χρησιμεύσει ως πρότυπο για τη θεσμοθέτηση της σύνθεσης αποδεικτικών στοιχείων στην υγειονομική περίθαλψη κι όχι μόνο.
Σύνθεση αποδεικτικών στοιχείων
Σημαντικό ρόλο παίζει λοιπόν η σύνθεση, δηλαδή η ικανότητα συνδυασμών γνώσεων και υπέρβασης «πειθαρχικών ορίων». Οι συνθέσεις που βασίζονται σε στοιχεία από διαφορετικές χώρες και περιβάλλοντα μπορούν να έχουν παγκόσμια αξία, αποτελώντας παράλληλα ένα παγκόσμιο αγαθό.
Η διάθεση συνθετικών στοιχείων ελεύθερα για όλους σημαίνει ότι η γνώση μπορεί να μοιραστεί και να χτιστεί πάνω σε αυτά. Χώρες με χαμηλότερη ικανότητα να κάνουν έρευνα μπορούν να ωφεληθούν σημαντικά. Τα στοιχεία από τη σύνθεση αποδεικτικών δεδομένων είναι ζωτικής σημασίας για τη χάραξη πολιτικής. Η ικανότητα, εντούτοις, των κυβερνήσεων να απορροφούν τέτοια στοιχεία είναι περιορισμένη και οι συνθέσεις για αποφάσεις πρέπει να προχωρήσουν πολύ περισσότερο όσον αφορά τη διαφανή ενσωμάτωση των αξιολογήσεων, της πολιτικής ή πρακτικής σκοπιμότητας, της εφαρμογής των ωφελειών και του κόστους, μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων.
Οι κυβερνήσεις είναι πλέον ακόμη λιγότερο ικανές να χρησιμοποιούν συμβουλές υψηλής ποιότητας. Οι πολιτικοί είναι πολύ απασχολημένοι και αποσπασμένοι για να κάνουν τη δουλειά της σύνθεσης και οι δημόσιοι υπάλληλοι συνήθως αισθάνονται πιο άνετα με τη νομοθεσία και τα οικονομικά, παρά με την επιστήμη της στατιστικής ή τις πρακτικές εφαρμογές αυτών. Οι χειρότερες κυβερνήσεις βασίζονται στη διαίσθηση.
Τα διεπιστημονικά έργα των πανεπιστημίων συχνά δεν προτείνουν συγκεκριμένες στρατηγικές ή κάνουν αυστηρές κρίσεις σχετικά με τις προτεραιότητες. Παρά τη συμβολή της επιστήμης της συμπεριφοράς, των θεωριών πολυπλοκότητας, της επιστήμης των υπολογιστών και των κοινωνικών επιστημών, η κατανόηση του πώς ολόκληρα συστήματα θα μπορούσαν να συμπεριφέρονται καλύτερα είναι στοιχειώδης.
Χάραξη πολιτικής Υγείας - Διεθνή παραδείγματα
Το 2013, το Υπουργικό Συμβούλιο και το υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου δημιούργησαν το δίκτυο What Works «για την ενσωμάτωση ισχυρών στοιχείων στο επίκεντρο της χάραξης πολιτικής και της παροχής υπηρεσιών» μέσω της δημιουργίας αποδεικτικών στοιχείων και ικανοτήτων, των συμβουλών και της ανάπτυξης κατευθυντήριων γραμμών.
Σε διεθνές επίπεδο, υπάρχουν πολυάριθμες πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της χρήσης αποδεικτικών στοιχείων στη χάραξη πολιτικής. Οι κυβερνήσεις του Καναδά, της Νέας Ζηλανδίας και της αυστραλιανής πολιτείας της Νέας Νότιας Ουαλίας υιοθετούν πτυχές της προσέγγισης What Works και υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για σύνθεση μεταξύ ομάδων, όπως το Science Advice for Policy by European Academies (SAPEA) και το Διεθνές Δίκτυο για την κυβερνητική Επιστημονική Συμβουλή (INGSA). Η συνεργασία θα φέρει τους ακαδημαϊκούς, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους επαγγελματίες, τους χρηματοδότες και τους εκδότες πιο κοντά σε έναν κόσμο στον οποίο η λήψη αποφάσεων μπορεί να οικοδομηθεί σε στέρεο έδαφος.
Ας ελπίσουμε ότι το θετικό κληροδότημα της πανδημίας θα είναι μια συντονισμένη προσπάθεια για τη βελτίωση τόσο της θεωρίας όσο και της πρακτικής μιας περίπλοκης σύνθεσης. Στόχος, η αντιμετώπιση των πολλών κρίσεων που έχουμε μπροστά μας, από τη μετάβαση στην ενέργεια και την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, έως τη μείωση των ανισοτήτων και την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικών - κυβερνήσεων και επιστήμης.
* Ο Γιώργος Καζιόλας είναι γιατρός - ρευματολόγος, διευθυντής ΕΣΥ, Ηλιούπολη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου