ΧΑΡΗΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ (1950-2022)

Πέθανε ο ιστορικός Τέχνης και σημειολόγος  Χάρης Καμπουρίδης - Η τελευταία επιθυμία του να αποτεφρωθεί και σκορπιστούν οι στάχτες στον Ίασμο, επάνω από τη γέφυρα που ενώνει τις δύο όχθες Ροδόπης-Κομοτηνής

Έφυγε σήμερα από τη ζωή, σε ηλικία 72 ετών, ο σημαντικός ιστορικός Tέχνης  και τεχνοκριτικός Χάρης Καμπουρίδης. Μετά από άνιση μάχη έχασε τη μάχη με τον καρκίνο. 

 

Ο σπουδαίος τεχνοκριτικός είχε δηλώσει την επιθυμία η σορός του να αποτεφρωθεί και να σκορπιστούν οι στάχτες στον Ίασμο, επάνω από τη γέφυρα που ενώνει τις δύο όχθες Ροδόπης-Κομοτηνής.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ «με μεγάλη θλίψη αποχαιρετά τον αξέχαστο Χάρη Καμπουρίδη και συλλυπείται θερμά τον αδελφό και τη σύντροφό του».

Η κηδεία του θα πραγματοποιηθεί σε στενό οικογενειακό κύκλο και σύμφωνα με την επιθυμία του.

Ο Χάρης Καμπουρίδης γεννήθηκε στην Κο­μο­τι­νη 1950. Ιστο­ρι­κός της τέ­χνης και ση­μειο­λό­γος. Κρι­τι­κός ει­κα­στι­κών στην εφ. Τα Νέα, καλ­λι­τε­χνι­κός διευ­θυ­ντής του Μου­σεί­ου Νε­ο­ελ­λη­νι­κής Τέ­χνης (Ρό­δος), σύμ­βου­λος της Εθνι­κής Πι­να­κο­θή­κης (1990-94), επίκ. κα­θη­γη­τής Επι­κοι­νω­νιο­λο­γί­ας (1992-95) στο ΑΠΘ, μέ­λος της Academia Europaea. Ορ­γα­νω­τής / επι­με­λη­τής πολ­λών μου­σεια­κών εκ­θέ­σε­ων, συγ­γρα­φέ­ας βι­βλί­ων για την ελ­λη­νι­κή ζω­γρα­φι­κή και άρ­θρων στα πε­ριο­δι­κά Ζυ­γος, Αντι, Χάρ­της, Τέ­ταρ­το, Ram και στο Kodikas/Code – Intern. Journal of Semiotics,

*Χάρης Καμπουρίδης - Τα εκδομένα γραπτά   – Βιβλιοnet

*Χαρης Καμπουριδης (Charis Kambouridis) - Facebook

****************************

Ο Χάρης Καμπουρίδης ως τεχνοκριτικός -Ένα πρόσφατο κείμενό του στο ηλεκτρονικό περιοδικό :

ΧΑΡΤΗΣ 40 {ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022}

 

Ένας υπαρξιακός ζωγράφος σε μεταβατική εποχή

ΧΡΟΝΗΣ ΜΠΟΤΣΟΓΛΟΥ (1941-2022) ...

του Χάρη Καμπουρίδη

{6 λεπτά}

«Έχεις αιτήματα γλυπτικής μέσα σου», του είχε παρατηρήσει εύστοχα ο γλύπτης Θόδωρος

Από την πρώ­τη του δη­μό­σια εμ­φά­νι­ση τον συ­νό­δευαν τα λό­για του Γιάν­νη Τσα­ρού­χη: «...θα γί­νει με­γά­λος ζω­γρά­φος, αν δεν τον φά­νε τα πο­λι­τι­κά». Ο Μπό­τσο­γλου ήταν στην ομά­δα καλ­λι­τε­χνών (μα­ζί με τον Διο­νύ­ση Σαβ­βό­που­λο, κ.ά.) γύ­ρω από την Επι­θε­ώ­ρη­ση Τέ­χνης, το αρι­στε­ρό πο­λι­τι­στι­κό πε­ριο­δι­κό που έδι­νε τον ιδε­ο­λο­γι­κό τό­νο στη δε­κα­ε­τία του 1960. Από νω­ρίς τον συ­νό­δευε η φή­μη ότι ήταν ο διά­δο­χος του Τσα­ρού­χη, λό­γω της αν­θρω­πο­κε­ντρι­κής θε­μα­το­γρα­φί­ας του και για­τί έμοια­ζε «ρω­μιός» στην πι­νε­λιά, σε μια επο­χή που η αφαί­ρε­ση εί­χε κα­τα­κτή­σει τον ρό­λο της πρω­το­πο­ρί­ας και της επα­να­στα­τι­κό­τη­τας. Υπήρ­ξε μα­θη­τής του Γιάν­νη Μό­ρα­λη στην ΑΣΚΤ, αλ­λά η σχέ­ση με την πα­ρά­δο­ση που εκ­προ­σω­πού­σε ο Γιάν­νης Τσα­ρού­χης ήταν πο­λύ βα­θύ­τε­ρη.

Την ίδια στιγ­μή, μα­γευό­ταν από τον νέο κό­σμο των βιο­μη­χα­νι­κών αντι­κει­μέ­νων στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα, κα­θώς και της μα­ζι­κής επι­κοι­νω­νί­ας και τα έρ­γα του, στη δε­κα­ε­τία του 1960, ήταν σαν μια ελ­λη­νι­κή εκ­δο­χή της ποπ αρτ. Ζω­γρά­φι­ζε θέ­μα­τα όπως η λε­κά­νη της τουα­λέ­τας και εξώ­φυλ­λα λαϊ­κών πε­ριο­δι­κών, με κρι­τι­κή ιδε­ο­λο­γι­κή στά­ση, σαν να ήθε­λε να τα δια­πε­ρά­σει και να βρει μια αλή­θεια πέ­ρα από το βιο­μη­χα­νι­κό ντι­ζάιν της μορ­φής τους. Μια απο­δο­χή ως προς τις συ­ντε­ταγ­μέ­νες εκεί­νης της δε­κα­ε­τί­ας και την ίδια στιγ­μή μια από­πει­ρα διά­λυ­σης της προ­κα­τα­σκευα­σμέ­νης όψης.

Αυ­τός ο επαμ­φο­τε­ρι­σμός συ­νό­δευε έκτο­τε όλη την με­τέ­πει­τα καλ­λι­τε­χνι­κή πο­ρεία του. Το συ­γκε­κρι­μέ­νο και ρε­α­λι­στι­κά απτό, από τη μια, και το από­μα­κρο, ακό­μη και με­τα­φυ­σι­κό, από την άλ­λη. Ένας δυι­σμός που αρ­γό­τε­ρα έλα­βε και άλ­λες μορ­φές: π.χ., το να λει­τουρ­γεί ταυ­τό­χρο­να ως ζω­γρά­φος και ως χα­ρά­κτης, ως ζω­γρά­φος και ως γλυ­πτής, ως ζω­γρά­φος υψη­λής αι­σθη­τι­κής και πα­ράλ­λη­λα ως τα­πει­νός ανώ­νυ­μος σχε­δια­στής των πο­λι­τι­κών πα­νό του ακραί­ου αρι­στε­ρού κόμ­μα­τος που υπη­ρέ­τη­σε με αφο­σί­ω­ση για πολ­λά χρό­νια.

Εί­ναι δύ­σκο­λο να εξη­γή­σει κα­νείς αυ­τές τις δια­σπα­στι­κές δια­στά­σεις στον προ­βλη­μα­τι­σμό του, αλ­λά η αλ­λη­λε­πί­δρα­ση αυ­τών των τά­σε­ων και η σύν­θε­ση τους στα κο­ρυ­φαία έρ­γα του δεν εξη­γεί­ται χω­ρίς αυ­τήν τη συ­νε­χή από­πει­ρα «ενό­τη­τας των αντι­θέ­των».

Ως ζω­γρά­φο που «γδέρ­νει την αν­θρώ­πι­νη μορ­φή» τον θε­ώ­ρη­σα όταν ορ­γα­νώ­σα­με την πρώ­τη ανα­δρο­μι­κή του έκ­θε­ση στο Μου­σείο Νε­ο­ελ­λη­νι­κής Τέ­χνης, στη Ρό­δο, στην έκ­δο­ση με τί­τλο Η ανα­ζή­τη­ση ταυ­τό­τη­τας στη ζω­γρα­φι­κή τού Χρό­νη Μπό­τσο­γλου. Υπήρ­ξαν και άλ­λες με­λέ­τες για το έρ­γο του τό­τε, από τον δια­χρο­νι­κό του φί­λο Χρή­στο Λά­ζο και την ιστο­ρι­κό της τέ­χνης Μάρ­θα Χρι­στο­φό­γλου. Ήταν το τέ­λος της δε­κα­ε­τί­ας 1980 όταν η δου­λειά του πια εί­χε ωρι­μά­σει και εί­χε επι­βλη­θεί στον ει­κα­στι­κό χώ­ρο ως εξαι­ρε­τι­κά ποιο­τι­κή ζω­γρα­φι­κή με ρε­α­λι­στι­κές ρί­ζες που με­τα­πλά­θο­νταν σε υπαρ­ξια­κές.

Μια δε­κα­ε­τία πριν εί­χε αυ­το­α­πο­κλει­στεί για χρό­νια σε ένα ελαιο­τρι­βείο στη Λέ­σβο και ζω­γρά­φι­ζε πει­σμα­τι­κά τον εαυ­τό του γυ­μνό από κα­θρέ­φτη σε μια με­γά­λη σει­ρά σπα­ρα­κτι­κών έρ­γων. Από τό­τε πα­ρου­σί­α­ζε το έρ­γο του σε ενό­τη­τες. Κο­ρυ­φαία η «Νέ­κυια» με σα­φέ­στα­τες ανα­φο­ρές στις ψυ­χές που συ­να­ντά ο Οδυσ­σέ­ας στον Άδη, έρ­γα δρα­μα­τι­κά αλ­λά και άυ­λα, με­τα­φυ­σι­κά, με με­γά­λη με­τα­δο­τι­κή ικα­νό­τη­τα. Ίδια επο­χή και στο ίδιο ει­κα­στι­κό ύφος κά­νει μια ενό­τη­τα με πορ­τρέ­τα αν­θρώ­πων του λό­γου και της τέ­χνης· του Δη­μή­τρη Μα­ρω­νί­τη κα­ταρ­χήν, του Χρή­στου Λά­ζου, κ.ά.· αρ­γό­τε­ρα πα­ρου­σιά­ζει μια άλ­λη ενό­τη­τα με σπου­δαί­ους ομό­τε­χνούς του από το πα­ρελ­θόν, κ.ο.κ.

Ο Γ. Π. Σαββίδης ανάμεσα στη δίκλωνη γοργόνα του Σεφέρη και το πορτρέτο του Καβάφη, διά χειρός Χρόνη Μπότσογλου

Μια με­γά­λη το­μή στην εξέ­λι­ξή του υπήρ­ξε ένα γλυ­πτό σε φυ­σι­κή διά­στα­ση που έδει­χνε την μη­τέ­ρα του σε προ­χω­ρη­μέ­νη άνοια, οστε­ώ­δη, σε μια πο­λυ­θρό­να σαν θρό­νο. Το έρ­γο αυ­τό απε­δεί­χθη κομ­βι­κό διό­τι ήταν η απαρ­χή αρ­κε­τών έρ­γων γλυ­πτι­κής. «Έχεις αι­τή­μα­τα γλυ­πτι­κής μέ­σα σου», του εί­χε πα­ρα­τη­ρή­σει εύ­στο­χα ο γλύ­πτης Θό­δω­ρος πριν χρό­νια και όντως η αί­σθη­ση του τρισ­διά­στα­του συ­νό­δευ­σε ό,τι έκα­νε έκτο­τε, ακό­μη και τα κα­θα­ρά ζω­γρα­φι­κά του έρ­γα, όπου οι αν­θρώ­πι­νες φόρ­μες έδει­χναν σαν φω­τι­σμέ­νες από ένα παλ­λό­με­νο εσω­τε­ρι­κό φως.

Χρόνης Μπότσογλου, «Βρεφοκρατούσα»

Υπήρ­χε και μια ανο­μο­λό­γη­τη αι­σθη­τι­κή σχέ­ση με θρη­σκευ­τι­κά θέ­μα­τα, ίσως όχι συ­νει­δη­τή αλ­λά μάλ­λον λό­γω της βα­θιάς υπαρ­ξια­κής αί­σθη­σης που εν­σω­μα­τω­νό­ταν στα ασκη­τι­κά αυ­τά έρ­γα. Πχ. σε πολ­λούς πί­να­κες με τον ίδιο και τη μη­τέ­ρα του, πά­ντα σε άνοια, τα οποία εύ­κο­λα δί­νουν συ­νειρ­μό της τυ­πο­λο­γί­ας «βρε­φο­κρα­τού­σας» από τη βυ­ζα­ντι­νή τέ­χνη. Εν τω με­τα­ξύ η έντο­νη εξ­πρε­σιο­νι­στι­κή ατμό­σφαι­ρα των πε­ρισ­σό­τε­ρων έρ­γων, το «γδάρ­σι­μο των μορ­φών», η διε­ρεύ­νη­ση ψυ­χι­κού βά­θους, ήταν ήδη κε­ντρι­κά γνω­ρί­σμα­τα του και στα ιστο­ρι­κά πλαί­σια αυ­τής της ζω­γρα­φι­κής, όπως την γνω­ρί­σα­με στον Γιώρ­γο Μπου­ζιά­νη και στους άλ­λους του βο­ρειο­ευ­ρω­παϊ­κού εξ­πρε­σιο­νι­σμού.

Η κα­θιέ­ρω­ση του Μπό­τσο­γλου τις τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες ήταν εκτε­τα­μέ­νη τό­σο ως καλ­λι­τέ­χνη όσο και ως δη­μο­σί­ου προ­σώ­που. Τό­σο αυ­τός όσο και ο στε­νός του φί­λος Μά­κης Θε­ο­φυ­λα­κτό­που­λος, θε­ω­ρή­θη­καν ως εκ­φρα­στές μιας ολό­κλη­ρης επο­χής, τό­σο από ει­κα­στι­κή όσο και από ιδε­ο­λο­γι­κή άπο­ψη. Ήταν μια με­τα­βα­τι­κή επο­χή, αυ­το­προσ­διο­ρι­σμού, με πολ­λούς κοι­νω­νι­κούς προ­βλη­μα­τι­σμούς.
Η αντα­νά­κλα­ση στο έρ­γο του Μπό­τσο­γλου του έδω­σε τη χροιά μιας τέ­χνης όχι μό­νο προ­σω­πι­κής, αλ­λά και εμ­βλη­μα­τι­κής σε ευ­ρύ­τε­ρο πλαί­σιο.

Χρόνης Μπότσογλου, «Η μητέρα» 

______________________

 

 

Ο Χάρης Καμπουρίδης σε ένα μικρό βίντεο αναλύει ( με στοιχεία αυτοαναφοράς) το έργο του εικαστικού Δ. Μανίνη