Πώς μπορεί οι βάρβαροι να είναι λύσις;

Αθήνα, Μέρες του 1972

Στον απόηχο του έτους Καβάφη

της Νένης Πανουργιά

Πορτρέτο του Καβάφη. Έργο του Γιώργου Δρίζου, που φιλοτέχνησε το 1964 με προτροπή του Μάριου Βαγιάνου.

«Πανουργιά!», η φωνή της φιλολόγου, θρύψαλα οι σκέψεις μου. «Πες μας, παιδί μου, τι εννοεί ο Καβάφης όταν λέει… ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν…; Τι θέλει να μας πει, σε μας, τους αναγνώστες του»;

«Α, αυτό το ξέρω, Κυρία», λέω. «Το ξέρω. Εννοεί, σε όλο το ποίημα, ότι αυτό που ψάχνουμε δεν βρίσκεται στο τέλος του ταξιδιού, αλλά ότι το έχουμε μαζί μας πάντα, αναδύεται στη διαδρομή. Εννοεί ότι αν ψάχνουμε μόνο στο τέλος θα βρούμε μόνο τον θάνατο, και θάχουμε χαραμίσει όλη μας τη ζωή». Με κοιτάζει χωρίς να πει τίποτα. Σωστά τα είπα; αναρωτιέμαι. Αυτή την απάντηση ήθελε; «Αλλά τι είναι αυτό το ταξίδι»; ρωτάει. Μα αυτό είναι για μωρά, σκέφτομαι. Γιατί δεν με ρωτάει για τα «άλλα» ποιήματα του Καβάφη; Τις «Μέρες του 1903», ας πούμε — πρόσφατα μελοποιημένο από τον Χατζιδάκι, με τη φωνή του Ψαριανού, τα ποι…τα ποι…τα ποιητικά τα μάτια… τα χείλια εκείιιινα δεν τα ηύρα πιάαα. Χθες βράδυ το άκουγα…Κι έχω διαβάσει όλον τον Καβάφη, γιατί δεν με ρωτάει κάτι άλλο, για κάποιο άλλο ποίημα! Κάτι ενδιαφέρον, τελοσπάντων! Ανοίγει τον κατάλογο και μου βάζει βαθμό.

«Για πες μας εσύ, η καινούργια, από το Γεράκιον Λακωνίας», απευθύνεται στην καινούργια μαθήτρια που συστήνεται έτσι. «Πες μας για τις “Θερμοπύλες”, τι εννοεί ο Καβάφης όταν λέει…Τιμή σε εκείνους όπου…Τι είναι αυτές οι Θερμοπύλες;» Η φιλόλογος είναι νέα και όμορφη, από στρατιωτική οικογένεια, παντρεμένη με υψηλόβαθμο αξιωματικό της χούντας και θέλει να εξερευνήσει μαζί μας τις ομορφιές της ελληνικής λογοτεχνίας. Η συμμαθήτρια από το Γεράκιον Λακωνίας αρχίζει να λέει για τη Μάχη των Θερμοπυλών. Η φιλόλογος δεν έχει υπομονή για τέτοια. Τη διακόπτει, δεν παίρνει την απάντηση που θέλει. Γυρνάει στην Ντιάνα (που την λένε Άρτεμη, αλλά θέλει να τη φωνάζουν Ντιάνα). «Μπορείς εσύ, τουλάχιστον, να μας πεις τι εννοεί ο Καβάφης όταν λέει… Γιατί ενύχτωσε κι οι βάρβαροι δεν ήρθαν…Πώς μπορεί οι βάρβαροι να είναι λύσις; Τι λύσις είναι αυτή;» Συνέχεια ανάγνωσης →

* Η Νένη Πανουργιά είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη. Το βιβλίο της "Fragments of Death, Fables of Identity. An Athenian Anthropography" έλαβε το Μέγιστο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Εθνοϊστορίας (1996) και το βραβείο Λαογραφίας το Chicago (1997). Έχει επιμεληθεί, μαζί με τον George E. Marcus, τον τόμο "Ethnographica Moralia: Experiments in Interpretive Anthropology" (Fordham University Press).

Έγραψε επίσης: (2013)	Επικίνδυνοι πολίτες, Εκδόσεις Καστανιώτη