ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ / Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΙΣΣΟ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ (2)

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΧΙΝΑΣ

(1844-1912)

[Γεννήθηκε στην Αθήνα . Αξιωματικός του μηχανικού 

με συμπληρωματικές σπουδές στο Παρίσι. Ταξίδεψε στη Γαλλία
και την Αμερική.
Ήταν  ένθερμος πατριώτης και πήρε μέρος σε διάφορες μυστικές αποστολές

στις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου,
όπου οργάνωσε την αντίσταση κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Το έργο του

"Οδοιπορικά της Μακεδονίας" αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών

για τη γνώση της μακεδονικής ενδοχώρας την εποχή εκείνη]

"ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΗΠΕΙΡΟΥ"

(Απόσπασμα)
[2]

Οδός από Θεσσαλονίκην εις Ιερισσόν (εν μέρει αμαξιτός) 

Διά των χωρίων Μαχαλά και Ισβόρου

Εκ Βασιλικών ομαλή οδός βαίνουσα δι΄αδένδρου εδάφους (και αμαξιτός επί μακρόν μόνον), παρέρχεται της επί των αριστερόθεν κλιτύων και εντός δάσους κειμένης μονής της Αγίας Αναστασίας,

εχούσης 20 μοναχούς, και των παρά τη οδώ και μικρόν αριστερόθεν κειμένων καλυβών της άνω μονής, πέριξ των οποίων ελαιόδενδρα, αγριαπιδέαι και άμπελοι υπάρχουσιν.

Έναντι δε των άνω καλυβών, ήτοι δεξιόθεν και παρά τη οδώ υπάρχει θέσις καλουμένη εκ των επ΄αυτής πλατάνων Πλατανούδια, εν η παραχειμάζουσι ποίμνια. Εντεύθεν η οδός παρερχομένη του μικρόν δεξιόθεν ρέοντος ρεύματος των Βασιλικών, εν ω υπάρχουσιν πλάτανοι, και μακρυνομένη τούτου άρχεται ομαλώς ανερχομένη διαβαίνουσα μικρόν χειμαρρώδες ρεύμα, βαίνουσα εν αρχή μεν επί πετρώδους και δυσβάτου εδάφους και διά κοντοπρίνων, έπειτα δε επί γαιώδους, μεθ΄ο διαβαίνει έτερον ρεύμα διατηρούν το ύδωρ του. Από τούτου εισέρχεται εις χαλικώδη και στενήν διάβασιν, ένεκεν των φρακτών, οίτινες δεν επιτρέπουσι την ανά δύο διάβασιν των φορτηγών, έχουσα εκατέρωθεν μωρέας και κήπους, δι΄ων επί 10΄της ώρας διερχομένη, φέρει ανερχομένη μικράν γαιώδη ανωφέρειαν, εις άλλο ρεύμα ξηρόν, μεθ΄ο βαίνουσα επί πετρώδους και ομαλώς ανωφερούς εδάφους εισέρχεται εις την κωμόπολιν Κατάρρυτον ( = Γαλάτσιστα ή Γαλάτιστα) και κειμένην επί των μεσημβρινών κλιτύων ομωνύμου όρους, καλυπτομένου μόνον υπό κοντοκλάδων και έχουσαν 400 οικγενείας χριστιανικάς μετά πολλών καλών και λιθοκτίστων οικοδομών,

5 εκκλησίας, 60 καταστήματα και 3 χάνια. Εκ των σωζομένων υπογαίων υδραγωγείων και γεφυρών πιθανόν θεωρείται ότι και εντεύθεν υδρεύετο το πάλαι η πόλις Θεσσαλονίκης.

Οι πλείστοι των κατοίκων εισίν αγωγείς (= αγωγιάτες)   ή ανθρακείς (= καρβουνιάρηδες) πωλούντες άνθρακας εις Θεσσαλονίκην, άλλοι δε διατρέφουσι κουκούλια και καλλιεργούσι και τινας αγρούς. Εκάστη οικογένεια έχει ανά δύο σχεδόν φορτηγά (ΣΣ: άμαξες).

[Συνεχίζεται]