Η ΑΤΑΚΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

[...]Αυτή τη φορά, ( ο Κουνενής) θέλησε να φτιάξει ένα σατιρικό μυθιστόρημα για τον θαυμαστό κόσμο των τηλεοπτικών ηθών και παθών, κάτι αντίστοιχο με το παλαιότερο για τα εκκλησιαστικά.

Μάλιστα, πήρε έτοιμο, από το προηγούμενο μυθιστόρημά του, τον κεντρικό ήρωα, τον φοβερό και τρομερό δημοσιογράφο Μάκη Σπίνο.
Μόνο που στο πρόσφατο, καθώς τα έργα και οι ημέρες του δημοσιογράφου αποτελούν το κυρίως θέμα του βιβλίου, χρειαζόταν κοντινότερη εστίαση. Αφενός μεν, γιατί το γενικό τηλεοπτικό τοπίο διακωμωδείται καλύτερα μέσω ενός ειδικού παραδείγματος και αφετέρου, γιατί, ως γνωστόν, οι συγγραφείς δεν θέλουν να στενοχωρούν τους αναγνώστες τους με γρίφους.
Γι' αυτό και ο Κουνενής ονομάζει τον ήρωά του Ηρακλή Γαρυφαλλίδη, διευκρινίζοντας πως το Μάκης Σπίνος ήταν το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο δημοσιογράφος στις απαρχές της σταδιοδρομίας του. Δηλαδή, πριν από οκτώ χρόνια, την εποχή που εκτυλίσσεται το προηγούμενο μυθιστόρημα. Να σημειώσουμε πως, προς αποφυγή ταυτίσεων, και τα δύο βιβλία τοποθετούνται παραπλανητικά σε μελλοντικό χρόνο: το 2010 το πρώτο, το 2018 το πρόσφατο.

Κατά τ' άλλα, ο συγγραφέας αφήνει στους αναγνώστες την ικανοποίηση να συσχετίσουν μόνοι τους ονόματα ανθέων και προσώπων. Ωστόσο, η επιλογή του μικρού ονόματος του βασικού ήρωα δεν έχει σατιρική διάσταση. Το όνομα Ηρακλής αποτελεί το βασικό εύρημα για το στήσιμο της μυθοπλασίας. Πιο συγκεκριμένα, ο Ηρακλής Γαρυφαλλίδης έχει δική του τηλεοπτική εκπομπή, στην οποία δείχνει σε εβδομαδιαία βάση, ως άλλος Ηρακλής, τους άθλους που επιτελεί για το ξεκαθάρισμα της ελλαδικής «ζούγκλας».

Παραδόξως, ο συγγραφέας δεν προκρίνει για την εκπομπή τον τόσο ταιριαστό τίτλο «ζούγκλα», πιθανώς και γιατί έχει κατοχυρωθεί σε άλλον. Αντ' αυτού, την αποκαλεί «κλίνη του Προκρούστη», υπονοώντας εμμέσως πλην σαφώς πως ο δημοσιογράφος φέρεται στους φιλοξενούμενούς του όπως ο περιώνυμος εκείνος ληστής της Κακιάς Σκάλας.
Οπως και να έχει, ο Κουνενής εκμεταλλεύεται δεόντως το μυθολογικό βάθος του μικρού ονόματος του ήρωα. Ετσι, όχι μόνο απλώνει τη μυθιστορία του σε δώδεκα χορταστικά κεφάλαια, όσα και οι άθλοι του Ηρακλέους, αλλά και διευκολύνεται στο πλάσιμό τους από τον πλούτο των μυθολογικών παραδόσεων.
Από το πλήθος των τηλεοπτικών σκανδάλων, με τα οποία έχει κατά καιρούς καταπιαστεί ο Μάκης ή και Ηρακλής Γαρυφαλλίδης, ο συγγραφέας τσιμπολογάει μέσες άκρες, ώστε να δημιουργείται στον αναγνώστη το αίσθημα του deja vu, που λένε και οι γαλλομαθείς. Στη μυθοπλασία, όμως, διατηρεί ως μόνιμο μπούσουλα τους άθλους του μυθικού ήρωα. Βεβαίως, παρόμοιες ευκολίες έχουν το κόστος τους.
Οι άθλοι του τηλεοπτικού Ηρακλή, προσπαθώντας να αντιγράψουν αυτούς του μυθικού ήρωα, άλλοτε πλατειάζουν και άλλοτε καταλήγουν σε νοσηρές στην υπερβολή τους επινοήσεις, που υπερβαίνουν ακόμη και τα όρια της πιο ανηλεούς σάτιρας.
Πάντως, τα όποια αφηγηματικά ολισθήματα ο Κουνενής τα «φορτώνει» στον φανταστικό συγγραφέα αστυνομικών ιστοριών Ν. Α. Κόνικλο, τον οποίον πλάθει σαν alter ego του. Ακόμη μια φορά, δράττεται της ευκαιρίας, δίνοντας ρεσιτάλ παιγνιώδους ονοματοποιίας. Αν και η ευχέρεια που επιδεικνύει στην παραφθορά και παραποίηση των ονομάτων, απειλεί να τον οδηγήσει σε μανιέρα. Ενώ, αντιθέτως, η γλώσσα της σάτιρας δεν μοιάζει να τον απασχολεί ιδιαίτερα. Αρκείται στην αφηγηματική του άνεση.

Κατά τ' άλλα, θα πρέπει να ομολογήσουμε πως ο Κουνενής σε αυτό το βιβλίο ξεπέρασε εαυτόν, δηλαδή τον «συμβατικό» συγγραφέα των προηγούμενων πονημάτων του. Οπως ο ίδιος εξομολογείται σε ιδιαίτερο κεφάλαιο, ανακάλυψε επιτέλους τον τρόπο που ένας συγγραφέας, με μερικά τεχνάσματα, προβιβάζεται σε μοντέρνο συγγραφέα ή ακόμη και σε μεταμοντέρνο. Ωστόσο, σπεύδει να διευκρινίσει πως δεν τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση στο νεόκοπο είδος του μεταμοντέρνου, όπως άλλωστε απαξάπαντες οι συγγραφείς της μετανεωτερικής εποχής, που διεκδικούν μετά μανίας τον τίτλο του μοντέρνου.

Το πρόσφατο μυθιστόρημά του αποτελείται από δύο μέρη: Ενα μυθοπλαστικό πλαίσιο, με έξι εισαγωγικά και τρία καταληκτικά κεφάλαια, στα οποία παρατίθενται η δολοφονία του Ηρακλή Γαρυφαλλίδη και η εξιχνίασή της. Και ένα δεύτερο μέρος, το εγκιβωτισμένο μυθιστόρημα του Κόνικλου, με τους άθλους του Ηρακλέους. Εδώ ο ήρωας αποκαλείται Ηρακλής Σπίλος. Είναι ένα εύστοχο όσο και πασιφανές παρωνύμιο για έναν δημοσιογράφο, που υποτίθεται πως έχει ως μοναδικό έργο τη σπίλωση ευυπόληπτων πολιτών. Σε αυτήν την τόσο καινοτόμο μορφή προβλέπεται και ένα κεφάλαιο με αποκόμματα του Τύπου, συνταγμένα ως παρωδίες, ενώ δύο άθλοι έχουν μορφή έμμετρης σατιρικής αφήγησης. Με άλλα λόγια, ο Κουνενής έχει ακολουθήσει κατά γράμμα τις τρέχουσες συνταγές μυθιστοριογραφίας, βάζοντας λίγο απ' όλα. Στις μορφικές επινοήσεις περιλαμβάνεται, βεβαίως, και ο αστυνομικός γρίφος, που ανέκαθεν λατρεύουν οι αναγνώστες, ιδιαίτερα, αφότου οι ειδήμονες συμπεριέλαβαν το αστυνομικό ανάγνωσμα στον λογοτεχνικό κανόνα, απενοχοποιώντας τους πολυάριθμους θιασώτες του είδους.[...]

Έγραψε στη "Βιβλιοθήκη"
της Ελευθεροτυπίας (3/07/2009)
η Μ. Θεοδοσοπούλου για το νέο
μυθιστόρημα του Νίκου Κουνενή
"Ο μύθος του Ηρακλή Σπίλου"
(εκδόσεις Μεταίχμιο, σ. 328, 16 ευρώ)