Ο λεπταίσθητος και τολμηρός επικούρειος επιγραμματοποιός Φιλόδημος (1)

Φιλόδημου του Επικούρειου έξι επιγράμματα

Ο επιγραμματοποιός και επικούρειος φιλόσοφος Φιλόδημος* καταγόταν, όπως και ο Μελέαγρος, από τα Γάδαρα της Παλαιστίνης. Στα νιάτα του έζησε ένα διάστημα στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε μαθήματα κοντά στον φιλόσοφο Ζήνωνα από τη Σιδώνα, ήδη όμως από τη δεκαετία του 70 π.Χ. βρίσκεται στη Ρώμη. Έζησε κυρίως στην περιοχή της Καμπανίας (Ηράκλειον, κοντά στην Νεάπολη), όπου ίδρυσε επικούρεια φιλοσοφική σχολή που είχε .ιδιαίτερη ακτινοβολία. Είναι πιο πολύ γνωστός για τις εκλαϊκευτικές φιλοσοφικές πραγματείες παρά για τα επιγράμματά του. «Είναι από τους πιο λεπταίσθητους, αλλά και πιο τολμηρούς, επιγραμματοποιούς του ερωτικού βιβλίου της Παλατινής Ανθολογίας [του πέμπτου], όπου έχουν διασωθεί περίπου 30 επιγράμματά του (άλλα 12 περιέχονται σε άλλα βιβλία)» (Ν. Χουρμουζιάδης). Πέθανε γύρω στο 40-35 π.Χ

Πηγή:.greek-language.gr

*Φιλόδημος ο Επικούρειος - Βικιπαίδεια

Richard Tangye και George Tangye, 1884"The Dreamers" .
Ελαιογραφία . Birmingham Museums & Art Gallery.


*
1

" Γινώσκω, χαρίεσσα, φιλείν πάλιν τον φιλέοντα,
και πάλι γινώσκω τον μεν δακόντα δακείν
μη λύπει με λίην στέργοντά σε μηδ' ερεθίζειν
τας βαρυοργήτους σοί θέλε Πιερίδας."

ταύτα εβόων αιεί και προύλεγον, ταύτ' αλλ' ίσα πόντωι
Ιονίωι μύθων έκλυες ημετέρων.
τοιγάρ νυν συ μεν ώδε μέγα κλαίουσα βαΰζεις
ημείς δ' εν κόλποις ήμεθα Ναϊάδος.

ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, 5.107

***

"Ξέρω , μωρό μου, κι εγώ ν' αγαπώ αυτόν που μ' αγαπά,
αλλά ξέρω και να δαγκώνω αυτόν που με δαγκώνει.
Γι' αυτό μη μου τη δίνεις εμένα που τόσο σ' αγαπώ
ούτε να τσατίζεις τις Πιερίδες Μούσες, που αλί σ' όποιον θυμώνουν."

Αυτά συνέχεια έλεγα και σε προειδοποιούσα, αλλά εσύ τόση
προσοχή έδινες στα λόγια μου όσο στα κύματα του Ιονίου.
Νά λοιπόν που τώρα εσύ θρηνείς κι οδύρεσαι,
ενώ εγώ 'μαι αραχτός στην αγκαλιά της Ναϊάδας.

 *********************

 2

Δημώ με κτείνει και Θέρμιον΄η μεν εταίρη
η Δημώ δ' ούπω Κύπριν επισταμένη΄
και της μεν ψαύω, της δ' ου θέμις. ου μα σε , Κύπρι,
ουκ οίδ' ήν ειπείν δει με ποθεινοτέρην.
Δημάριον λέξω την παρθένον΄ου γαρ έτοιμα
βούλομαι, αλλά ποθώ παν το φυλασσόμενον.

ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

***

Η Δημώ και το Θέρμιον με σκοτώνουν. Εταίρα είναι η μία,
ενώ η Δημώ δεν κατέχει ακόμα τα έργα της Αφροδίτης.
Τη μία μπορώ και τη χουφτώνω, ενώ για την άλλη δεν μου επιτρέπεται.
Αφροδίτη , όρκο σου δίνω, δεν ξέρω να σου πω ποια είναι η πιο ποθητή.
Θα πω, τελικά, τη μικρούλα Δημώ, την παρθένα,
γιατί δε θέλω τα έτοιμα, αλλά γουστάρω ό,τι φυλάσσεται καλά.

*************

3

εις Ξανθίππην

ω ποδός, ω κνήμης, ω των ( απόλωλα δικαίως)
μηρών, ω γλουτών, ω κτενός, ω λαγόνων,
ώμοιν, ω ματών, ω του ραδινοίο τραχήλου,
ω χειρών, ω των (μαίνομαι) ομματίων,
ω κατατεχνοτάτου κινήματος, ω περιάλλων
γλωττισμών , ω των ( θύ' εμέ) φωναρίων,
ει δ' Οπική και Φλώρα και ουκ άδουσα τα Σαπφούς,
και Περσεύς Ινδής ηράσατ' Ανδρομέδης

Παλατινή Ανθολογία, 131.

***

στην Ξανθίππη

Αμάν , τι πόδι είναι αυτό, τι γάμπα, τι μηροί

 ( δίκαια πεθαίνω!),
Πω πω γλουτοί, τι  "δέλτα", τι  λαγόνια,
οι ώμοι, τα βυζιά , ο ραφινάτος της  λαιμός,
τα χέρια και τα μάτια της  ( που με τρελαίνουν),
τι φινετσάτη κίνηση, πόσο έξοχα φιλάει, 

και τα επιφωνήματα  ( που  με σφάζουν ) όταν μιλά!

Κι ας είναι από την Ιταλία, κι ας τηνε  λένε Φλώρα
κι ας μην ξέρει να τραγουδάει τραγούδια  Σαπφικά΄
και ο Περσέας κάποτε αγάπησε την Ανδρομέδα απ' την Ινδία.

*********************

 4

Κράμβην Αρτεμίδωρος, Αρίσταρχος δε τάριχον,
βολβίσκους δ' ημίν δώκεν Αθηναγόρας,
ηπάτιον Φιλόδημος, Απολλοφάνης δε δύο μνας
χοιρείου, και τρεις ήσαν απ' εχθές έτι΄
ωόν και στεφάνους και σάμβαλα και μύρον ημίν
λάμβανε, παι΄δεκάτης ευθύ θέλω παράγειν.

ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, 11.35.

***

Ο Αρτεμίδωρος μάς έφερε το λάχανο, ο Αρίσταρχος το παστό ψάρι,
ο Αθηναγόρας απ' τη μεριά του έδωσε τα κρεμμυδάκια,
ο Φιλόδημος μια μικρή συκωταριά και ο Απολλοφάνης
χοιρινό αξίας δύο μνων,ξέχωρα αυτό που έμεινε από χθες
και είναι αρκετό.
Υπηρέτη, πήγαινε φέρε την κούπα , τα στεφάνια , τις παντόφλες
και τ' αρώματα . Θέλω στις τέσσερις ακριβώς ν' αρχίσει το δείπνο .

 **********************

 5

Fragonard Jean Honoré

(1732 - 1806):

Πορτρέτο του Γάλλου διαφωτιστή
Ντενίς Ντιντερό

.

Ηράσθην΄τις δ' ουχί; κεκώμακα΄τις αμύητος
κώμων; αλλ' εμάνην΄εκ τίνος; ουχί θεού;
ερρίφθω΄πολιή επείγεται αντί μελαίνης
θριξ ήδη, συνετής άγγελος ηλικίης.
και παίζειν ότε καιρός, επαίξαμεν΄ηνίκα και νυν
ουκέτι, λωϊτέρης φροντίδος αψόμεθα.

Παλατινή Βιβλιοθήκη,119.

***

Αγάπησα! Ποιος δεν αγάπησε; Γλέντησα! Ποιος δε γλέντησε;
Μέθυσα! Ποιος έφταιγε , αν όχι ο θεός;
Ό,τι έγινε , έγινε ! Τώρα οι άσπρες τρίχες βιάζονται
να πάρουν τη θέση των μαύρων,
φέρνοντας τα σημάδια της συνετής ηλικίας.
Όταν ήταν καιρός να παίξουμε, παίξαμε.
Τώρα που πέρασε, ας στραφούμε σε καλύτερες σκέψεις.

 ******************

6

 νυκτερινή, δίκερως, φιλοπάννυχε, φαῖνε, Σελήνη,
φαῖνε δι᾽ εὐτρήτων βαλλομένη θυρίδων·
αὔγαζε χρυσέην Καλλίστιον· ἐς τὰ φιλεύντων
ἔργα κατοπτεύειν οὐ φθόνος ἀθανάτῃ,
5 ὀλβίζεις καὶ τήνδε καὶ ἡμέας, οἶδα, Σελήνη·
καὶ γὰρ σὴν ψυχὴν ἔφλεγεν Ἐνδυμίων.

 

Λάμπε, διπλοκέρατη ,γλεντζού Σελήνη, μες  στη   νύχτα  ,
ρίχνε το φως σου, τρυπώνοντας μέσα από τις γρίλιες των παραθυριών·
φώτιζε την ξανθή Καλλίστιον . 

Κανείς δε σε φθονεί, αθάνατη,
εσένα που από ψηλά επισκοπείς τις ερωτοδουλειές.
Ξέρω, Σελήνη, εμένα και  εκείνη μακαρίζεις,
μιας και ο Ενδυμίων είχε  πυρπολήσει και τη δική σου την  ψυχή   .

Μετάφραση: Gerontakos