Εύπορες οικογένειες με δεσμούς με τη ΝΔ, ελέγχουν τα ελληνικά ΜΜΕ
Αποκαλυπτικά, ξεκάθαρα και ιδιαιτέρως ζοφερά είναι τα στοιχεία για τα μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα, τα οποία παρουσιάζουν σε έκθεσή τους το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) και το Κέντρο Έρευνας Μέσων και Δημοσιογραφίας (MJRC).
Στην εν λόγω έκθεση που δημοσιοποιήθηκε σήμερα, υπογραμμίζεται ότι το ελληνικό μιντιακό τοπίο χαρακτηρίζεται από την υψηλή συγκέντρωση ΜΜΕ στα χέρια εύπορων οικογενειών με στενούς πολιτικούς δεσμούς, ιδιαίτερα του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας. Ως αποτέλεσμα, παρά την αφθονία των μέσων ενημέρωσης, ο αποτελεσματικός πλουραλισμός παραμένει αδύναμος.
Η έκθεση τονίζει επίσης την «ευπάθεια» της ελληνικής ρυθμιστικής αρχής των μέσων ενημέρωσης και των δημοσίων μέσων ενημέρωσης σε πολιτικές παρεμβάσεις.
Ειδικότερα, η έκθεση υπογραμμίζει πώς το περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης της Ελλάδας παραμένει σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένο από κεκτημένα συμφέροντα. Αν και νομικά ανεξάρτητο, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) αντιμετωπίζει σημαντική πολιτική πίεση.
Παρά τους νέους κανόνες που θεωρητικά εισήχθησαν μετά το σκάνδαλο της «λίστας Πέτσα», η χρήση κρατικής διαφήμισης εξακολουθεί να στερείται διαφάνειας και παραμένει ευάλωτη στην κατάχρηση.
Σε κάθε περίπτωση, η συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης σε λίγα χέρια και η έλλειψη διαφάνειας του ιδιοκτησιακού καθεστώτος επιδεινώνουν τα ζητήματα του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης, καθιστώντας την Ελλάδα ιδιαίτερα ευάλωτη σε ομηρεία των ΜΜΕ.
► Σημειώνεται ότι προηγούμενη έκθεση του IPI που δημοσιεύτηκε στις αρχές του χρόνου και αναφερόταν στην κατάσταση στα ελληνικά ΜΜΕ, μιλούσε για μια απορρυθμισμένη, πολωμένη και κατακερματισμένη αγορά που πλήττεται από πολλαπλές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, σε συνδυασμό με τη μεγάλη επιρροή και παρέμβαση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, με αποτέλεσμα τη χαμηλή εμπιστοσύνη του κοινού.
Εξάλλου, η ερευνητική δημοσιογραφική ομάδα του Solomon παρουσίασε τον Σεπτέμβριο την πολύμηνη έρευνά της με τίτλο «Ποιοι ελέγχουν τα media». Σύμφωνα με αυτήν, φέρεται πως η πίτα μοιάζει να έχει μοιραστεί σε λίγο περισσότερους ολιγάρχες σε σχέση με τη δεκαετία του 2000. Αυτό που δεν έχει διαφοροποιηθεί είναι πως τα ελληνικά ΜΜΕ παραμένουν -σε οικονομικό επίπεδο- μια μη επικερδής επιχείρηση για τους ιδιοκτήτες: ένα γεγονός που αυξάνει τις υποψίες αν, εκτός από την εμφανή προσπάθεια επιρροής και τη δυνατότητα χρησιμοποίησης ενός μέσου ενημέρωσης για τη διαφήμιση άλλων κοινής ιδιοκτησίας (cross promotion) και τη δυσφήμηση ανταγωνιστών, τα κίνητρα των ιδιοκτητών σχετίζονται και με τη νομιμοποίηση εσόδων από άλλες σκιώδεις επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Τι καταγράφει η νέα έκθεση των IPI και MJRC
Ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης
Ο ελληνικός τομέας των μέσων ενημέρωσης επηρεάζεται αρνητικά εδώ και δεκαετίες από ένα μη ρυθμισμένο σύστημα αδειοδότησης που έχει συγκεντρώσει σημαντική πολιτική επιρροή στα χέρια λίγων ομίλων μέσων ενημέρωσης. Έχουν γίνει προηγούμενες προσπάθειες ρύθμισης του περιβάλλοντος των μέσων ενημέρωσης, με την πιο σημαντική να λαμβάνει χώρα το 2015, όταν οι μεγιστάνες των μέσων ενημέρωσης κλήθηκαν να πληρώνουν για τηλεοπτικές άδειες.
Το ΕΣΡ βρέθηκε επανειλημμένα ευάλωτο σε πολιτικές επιρροές. Παρά το καθεστώς του Συμβουλίου ως ανεξάρτητης αρχής, τα μέλη του επιλέγονται από κοινοβουλευτική επιτροπή στην οποία το κυβερνών κόμμα έχει την πλειοψηφία. Αυτό καθιστά την επιλογή των μελών του ΕΣΡ ευάλωτη στην πολιτική επιρροή. Επιπλέον, οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι και η υποστελέχωση του Συμβουλίου αποτελούν σημαντικές προκλήσεις για τα μέλη και τη διοίκησή του όσον αφορά την εκτέλεση των καθηκόντων τους και την επίτευξη των στόχων τους.
→ Αποτελεσματική ανεξαρτησία: Όχι
Ανεξαρτησία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης
Στην Ελλάδα, τα δημόσια μέσα ενημέρωσης έχουν ιστορικά αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις λόγω πολιτικών και οικονομικών πιέσεων. Από την ίδρυσή της, η Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση (ΕΡΤ) υπόκειται σε διάφορους βαθμούς κυβερνητικού ελέγχου.
Παρά τις προσπάθειες επαγγελματισμού και αποπολιτικοποίησης του ραδιοτηλεοπτικού φορέα, η ΕΡΤ στερείται επίμονα της απαιτούμενης συντακτικής και θεσμικής ανεξαρτησίας, λόγω της απουσίας επαρκών εγγυήσεων για την προστασία της από την πολιτική επιρροή. Ορισμένοι διευθυντές και διευθυντές ειδήσεων ήταν περισσότερο ελεγκτικοί από άλλους, αλλά το ζήτημα της κυβερνητικής παρέμβασης στις λειτουργίες της ΕΡΤ παρέμεινε.
Μια άλλη συνεχιζόμενη πρόκληση είναι η συνήθης αντικατάσταση των στελεχών των κρατικών μέσων ενημέρωσης, έπειτα από αλλαγή στη κυβέρνηση. Το ίδιο ισχύει και για το ελληνικό δημόσιο πρακτορείο ειδήσεων, το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ). Και τα δύο μέσα ενημέρωσης έχουν υποστεί περιπτώσεις λογοκρισίας και επανειλημμένες παραβιάσεις της δημοσιογραφικής αρχής του πλουραλισμού.
→ Αποτελεσματική ανεξαρτησία: Όχι
Κατάχρηση κρατικών κονδυλίων για τον επηρεασμό της παραγωγής των ΜΜΕ
Η οικονομική εξάρτηση των μέσων ενημέρωσης από την κρατική στήριξη τα καθιστά ευάλωτα σε εξωτερική επιρροή ή αυτολογοκρισία. Η κρατική διαφήμιση δεν ρυθμίζεται επαρκώς, με αποτέλεσμα να λειτουργεί συχνά ως έμμεση επιδότηση, με αντάλλαγμα την ευνοϊκή κάλυψη της κυβέρνησης. Αυτό φάνηκε κατά τη διάρκεια ενός σκανδάλου που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το οποίο τελικά οδήγησε σε θετικές μεταρρυθμίσεις (σ.σ.: εννοεί προφανώς τη λίστα Πέτσα).
Ένα σημαντικό ποσό χρηματοδότησης διανέμεται μέσω διαφόρων επιδοτήσεων. Ωστόσο, η κλίμακα και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατανομή της κρατικής χρηματοδότησης δεν είναι διαφανή, περιορίζοντας την ευαισθητοποίηση του κοινού.
Δίκαιη και διαφανής κατανομή των κρατικών πόρων στα μέσα ενημέρωσης: Όχι
→ Πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης και πολιτική/κρατική επιρροή στα ειδησεογραφικά ΜΜΕ
Η ιδιοκτησία των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης από συμφέροντα αποτελεί την πιο οξεία μορφή ομηρείας των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα. Η υψηλή συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης στα χέρια πλούσιων οικογενειών και εφοπλιστών με διάφορους πολιτικούς δεσμούς, ιδίως με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, έχει διαμορφώσει σε σημαντικό βαθμό ένα τοπίο στα μέσα ενημέρωσης όπου, παρά την αφθονία των μέσων ενημέρωσης, ο αληθινός πλουραλισμός (που παρέχει ένα ευρύ πλουραλισμό πηγών πληροφόρησης και απόψεων) παραμένει αδύναμος.
Μετά την οικονομική κρίση, ορισμένοι παραδοσιακοί όμιλοι μέσων ενημέρωσης διέκοψαν τις δραστηριότητές τους και νέοι ιδιοκτήτες, συγκεκριμένα ολιγάρχες, εισήλθαν στην αγορά. Η έλλειψη αποτελεσματικής ρύθμισης των μέσων ενημέρωσης κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, σε συνδυασμό με τη μερική απουσία επωφελούς ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, συνέβαλε στο φαινόμενο της ομηρείας των μέσων ενημέρωσης.
→ Αποτελεσματικός πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης: Όχι
► Ακολουθεί ολόκληρη η νέα έκθεση των IPI και MJRC:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου