ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ
Ορθοπεδικός ή ορθοπαιδικός, αλίμονο κ. Θεοδωρόπουλε
Πριν από μερικές μέρες, ο λογοτέχνης κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος Είναι γνωστό πως η γραφή της λέξης αυτής (και μερικών ακόμα) εξάπτει τα πάθη. Έχουμε γράψει άρθρο για το θέμα, από τις 27 Ιανουαρίου 2014, που έχει αισίως ξεπεράσει τα 480 σχόλια, πολλά από τα οποία οφείλονται στις παρεμβάσεις ενός ορθοπ*δικού, εξοργισμένου με τη γραφή "ορθοπαιδικός", μια και ο ίδιος πίστευε ότι το σωστό είναι "ορθοπεδικός". Το ίδιο περίπου συνέβη και με τον κ. Τάκη Θ., αλλά με διαφορά 11 χρόνων. Θέλω να πω, ο πόλεμος των ορθοπ*δικών μαινόταν από τα τέλη του περασμένου αιώνα. Πίστευα ότι και οι δυο πλευρές έχουν εξαντλήσει τα πυρά τους, το έχουν πια αποδεχτεί, ότι η σύγκρουση είναι παγωμένη, κάπως σαν την Υπερδνειστερία. Αλλά να μην καταλογίσουμε ανακλαστικά Ραν ταν Πλαν στον κ. Θ. (ή να πούμε ότι δουλεύει με Internet Explorer, όπως λέει το κλισέ). Ο άνθρωπος δεν είναι του χώρου, πρόσφατα είχε ένα ατύχημα και χρειάστηκε τις υπηρεσίες ορθοπ*δικού, όπως λέει ο ιδιος στο άρθρο του: Επειδή ύστερα από ένα ατύχημα που είχα τον περασμένο Μάιο χρειάστηκε να ζητήσω τη συνδρομή ενός ορθοπεδικού, αναρωτήθηκα με ποιον τρόπο έπρεπε να του απευθυνθώ. Και σε ποια ειδικότητα έπρεπε να απευθυνθώ; Σε κάποιον ορθοπεδικό, όπως είχα συνηθίσει εξ απαλών ονύχων, ή σε κάποιον «ορθοπαιδικό» όπως ορίζουν οι κανόνες της νέας ορθογραφίας που επέβαλε η σύγχρονη γλωσσολογία. Σκέφτηκα λογικά. Ο ορθοπαιδικός, βάσει της ετυμολογίας του κ. Μπαμπινιώτη, είναι ο ιατρός που φροντίζει για την ορθή συμπεριφορά του σκελετού των παίδων. Όμως, επειδή δεν είμαι παις, εδώ και πολλές δεκαετίες, έπρεπε να αναζητήσω μιαν άλλη ειδικότητα η οποία θα ανταποκρινόταν στις προδιαγραφές της ηλικίας μου. Ορθογραφικό λοιπόν το πρόβλημα του κ. Θ. με τον κλάδο. Ο κ. Θ. γαλουχήθηκε με τη γραφή "ορθοπεδικός" και τον ξενίζει η γραφή "ορθοπαιδικός" που "επέβαλε η σύγχρονη γλωσσολογία", γραφή η οποία, όπως πιστεύει, παραπέμπει σε παιδιά. 'Υστερα από έναν πνευματώδη διάλογο με τον ορθοπ*δικό του (το γράφω έτσι για να μη με πάρουν τα σμπάρα) το πρόβλημα υγείας λύνεται και αποκαθίσταται η (παραθέτω) "προτεραία ισορροπία". (Παρεμπίπτουσα παρατήρηση: κάποιοι θα έλεγαν ότι προτεραία δεν είναι επίθετο αλλά ουσιαστικό και σημαίνει "η παραμονή, η προηγούμενη μιας μέρας", άρα εδώ θα περιμέναμε "η πρότερη ισορροπία". Πάντως, το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας καταγράφει, ως δεύτερη, τη σημασία του προτεραίος ως επίθετο). Οπότε, με το χέρι του πια γιατρεμένο, ο κ. Θ. αναπτύσσει τον προβληματισμό του για την ορθογραφία γενικώς. Θα παραθέσω ολόκληρο το κείμενο: Θα το έχετε διαπιστώσει κι εσείς. Υπάρχουν πλέον πολλές ταμπέλες ιατρείων που διαφημίζουν «ορθοπαιδικούς». Πείτε το ιδιοτροπία, αλλά είναι μια γραφή που πληγώνει το βλέμμα μου. Αναρωτιέμαι σε ποια κείμενα της νεοελληνικής κλασικής γραμματείας υπάρχει αυτή η γραφή; Προσωπικά, δεν ξέρω κανένα. Είμαι πρόθυμος, όμως, να δεχθώ παρατηρήσεις και επανορθώσεις. Θα μου πείτε: Είτε τον γράφεις ορθοπεδικό είτε ορθοπαιδικό, αν είναι καλός γιατρός το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Αυτό που αλλάζει είναι η νοοτροπία με την οποία αντιμετωπίζεις τη γλώσσα σου. Είναι ένα κεφάλαιο που έχει κατατεθεί στον θησαυρό των γραπτών κειμένων ή ένα προϊόν κανονιστικών αξιών που κάποιοι παρήγαγαν χωρίς να λάβουν υπ’ όψιν τους την περιουσία που έχουν κληρονομήσει; Αφελώς ενδεχομένως πιστεύω ότι η ιδιότητα του ορθοπεδικού προέρχεται από την ορθή πέδηση, τη βάση του ανθρώπινου σκελετού. Η γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε δεν είναι προϊόν γλωσσολογικών κανόνων. Αυτοί μπορεί να εντυπωσιάζουν σήμερα τους αδαείς επειδή οι ίδιοι έχουν απολέσει το αίσθημά της. Αναφέρομαι κυρίως στους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης, για τους οποίους είναι πολύ πιο εύχρηστο ένα λήμμα από τα λεξικά του κ. Μπαμπινιώτη απ’ ό,τι ένα κείμενο του Παπαδιαμάντη. Θα μου πείτε ξεκίνησα από ένα ζήτημα ορθογραφίας, μια λεπτομέρεια στο σημερινό φαινόμενο της αλαλίας. Θα σας απαντήσω ότι και αυτό έχει τη σημασία του. Αν γράφεις το ορθοπεδικός με έψιλον ή με -αι είναι ζήτημα νοοτροπίας. Δείχνει πώς αντιμετωπίζεις τη γλώσσα σου, είτε ως κληροδότημα που σου επιβάλλει το καθήκον να αξιοποιήσεις τον πλούτο του είτε ως ένα σύνολο από κανόνες που την υποβάλλουν στη βάσανο του Προκρούστη.
Θα πρέπει να αναρωτηθούμε κάποτε σε τι πραγματικά οφείλουμε τη σημερινή αλαλία. Την αδυναμία μιας κοινωνίας να εκφραστεί ακόμη και στη λεγόμενη μητρική της γλώσσα. Μήπως οφείλεται στην αποκοπή μας από το αποθεματικό της κεφάλαιο, τη λογοτεχνία; Και την επιδέξια υποκατάσταση της έλλειψης με τη μεθαδόνη της γλωσσολογίας; Για σκεφθείτε όμως. Οταν μιλάμε για τα ελληνικά σήμερα δεν μας έρχεται στον νου ούτε ο Σολωμός, ούτε ο Κάλβος, ούτε ο Βιζυηνός, ούτε ο Παπαδιαμάντης. Ο Μπαμπινιώτης μάς έρχεται, με όλον τον σεβασμό. Κοινώς, αλίμονο στα ελληνικά.
|
δημοσίευσε στην Καθημερινή μιαν επιφυλλίδα με τίτλο "
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου