ΕΚΕΙ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ...

Οι αρχαίοι Αθηναίοι διάβαζαν
βιβλία δίπλα στον Ιλισό

Βιβλιοθήκη διέθετε το Λύκειο του Αριστοτέλη για τους σπουδαστές του, έναν ειδικό χώρο όπου φυλάσσονταν τα «βιβλία» στα οποία μπορούσε να καταφύγει ο ενδιαφερόμενος αναφέρει Το Βήμα (28/4/2010). Δύο στενοί διάδρομοι, που βρίσκονται εκατέρωθεν μιας μεγάλης αίθουσας θεωρείται τώρα ότι ήταν βιβλιοθήκη. Πόσω μάλλον που η ίδια διάταξη έχει παρατηρηθεί σε ένα ακόμη Λύκειο, αυτό της Ακαδημίας Πλάτωνος.

Σήμερα, στον χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη με τα ταπεινά αρχαιολογικά κατάλοιπα μπορεί η βιβλιοθήκη να μη διακρίνεται εύκολα από όσους δεν είναι ειδήμονες. Η αρχαιολόγος όμως που έφερε στο φως το Λύκειο το 1996 κυρία Εφη Λυγκούρη - προϊσταμένη πλέον της ΚΣτ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων- είναι βέβαιη: «Οι χώροιπου βρίσκονταν δίπλα σ΄ αυτή την αίθουσα, στο Εφηβαίο της Παλαίστρας δηλαδή, θα πρέπει να ήταν η βιβλιοθήκη, με ράφια στους τοίχους όπου ήταν τοποθετημένα τα βιβλία, σε μορφή παπύρων φυσικά».

Η παρουσία αυτών των διαδρόμων (13 μ. μήκος Χ 1,5 μ. πλάτος) στο ίδιο σημείο των συγκροτημάτων του Λυκείου του Αριστοτέλη και της Ακαδημίας Πλάτωνος ήταν η αφετηρία για τη διατύπωση της θεωρίας. Η αρχή έγινε από την τελευταία δημοσίευση της μονογραφίας του γερμανού αρχιτέκτονα Χέπφερ με θέμα τις αρχαίες βιβλιοθήκες, όπου αναφερόμενος στα ευρήματα του Λυκείου θεωρεί ότι πρόκειται σαφώς για βιβλιοθήκη. Σύμφωνα με τον Χέπφερ, το τετράγωνο περιστύλιο της Ακαδημίας Πλάτωνος ήταν στην πραγματικότητα η Παλαίστρα της, ενώ το Γυμνάσιο ήταν το Μουσείο ή Εξέδρα του Πλάτωνα! Το πιο ενδιαφέρον όμως εν προκειμένω είναι ότι ταυτίζει το βόρειο μεγάλο δωμάτιο του Γυμνασίου, το οποίο θεωρούνταν ως Εφηβαίο, με χώρο βιβλιοθήκης.

Με την άποψη αυτή συμφωνεί η κυρία Λυγκούρη, προσθέτοντας επιπλέον ότι «σε ένα ψηφιδωτό της Πομπηίας, όπου απεικονίζεται ο Πλάτων να συζητεί με άλλους φιλοσόφους σε υπαίθριο χώρο, υπάρχει η δήλωση ενός περιστυλίου με αναθήματα (λέβητες) και ένα ηλιακό ρολόι, ενώ στην άλλη πλευρά παριστάνονται στο βάθος τα τείχη της Αθήνας με τον Παρθενώνα.Αυτό το οικοδόμημα ταυτίστηκε με το τετράγωνο περιστύλιο της Ακαδημίας». Πρώτος ο αρχαιολόγος Ομερ Τόμπσον πάντως είχε διατυπώσει την άποψη ότι οι τετράγωνες βάσεις που βρέθηκαν σε τακτά διαστήματα στις τρεις στοές του Γυμνασίου της Ακαδημίας Πλάτωνος πρέπει να στήριζαν τα τραπέζια που χρησιμοποιούσαν οι μαθητές για τη μελέτη τους.

Ιδιωτικές αρχικώς ήταν οι βιβλιοθήκες στην αρχαία Αθήνα, με πρώτη και μεγαλύτερη αυτή του Πεισιστράτου, η οποία συνέβαλε σημαντικά στην καταγραφή και διάσωση των ομηρικών επών. Εξαιρετικά μεγάλη ήταν η βιβλιοθήκη του Αριστοτέλη. Όπως μας πληροφορεί μάλιστα ο Στράβων, μετά τον θάνατό του πέρασε σε διάφορους ιδιοκτήτες ώσπου μετά την πτώση της Αθήνας εστάλη στη Ρώμη. Στο απόγειό τους πάντως φθάνουν οι βιβλιοθήκες στην Αθήνα με το μεγάλο οικοδόμημα που ανήγειρε το 132 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Αδριανός, όπου υπήρχαν ειδικοί χώροι για φύλαξη παπύρων και βιβλίων κ.ά.
e-paideia.net