H ATAKA ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η κόκκινη λύπη

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ*

Σύμφωνοι!

Το κύριο όχημα με το οποίο συντελούνται οι μεγάλες κοινωνικές τροποποιήσεις (όχι οι μετασχηματισμοί) της μεταδικτατορικής ελληνικής κοινωνίας, είναι το ΠΑΣΟΚ. Το τελευταίο έχει μορφοποιηθεί ως ένας έξυπνος και ευλύγιστος μηχανισμός εξουσίας και όχι ως ένα απλό κόμμα με ιδεολογικές σταθερές ή με παραδοσιοκρατικά χαρακτηριστικά. Η αοριστολογία, λοιπόν, είναι μέρος της πολιτικής γραμματικής του ΠΑΣΟΚ. Δεν κρύβει, απαραίτητα, το προαποφασισμένο κακό -όπως, για παράδειγμα, μια αντεργατική νεοφιλελεύθερη επιλογή.

Ανάλογα με τις συνθήκες και μετά την κατάληψη της εξουσίας, η αντεργατική ή η φιλολαϊκή πολιτική είτε υλοποιείται είτε ακυρώνεται από την πάλη, από τις πιέσεις των οργανωμένων συμφερόντων ή από τον «αυτόματο πιλότο» της Ε.Ε. Το ΠΑΣΟΚ οσφραίνεται τις ροπές του κοινωνικού σώματος και προσαρμόζεται αναλόγως. Η αοριστία θέσεων μπορεί σ' ένα βαθμό να εκφράζει την προεκλογική, αυτοσυντηρητική ευφυΐα του, αλλά παράλληλα υποσημειώνει την ανοικτότητα, τους αυτοματισμούς και την προσαρμοστικότητά του.

Το να «μη συζητάς με το ΠΑΣΟΚ, αν δεν αλλάξει» (όπως λέει με ακαμψία ο ΣΥΡΙΖΑ), σημαίνει ότι δεν γίνεσαι -εσύ ο αριστερός- ενεργός παράγοντας της αλλαγής του. Δεν αναλαμβάνεις δηλαδή να δομήσεις και να εκφράσεις δραστικά τα τραυματισμένα συμφέροντα αυτών που βρίσκονται «εκτός συστήματος» και τα οποία επικαλείσαι ως μέρος της ταυτότητάς σου. Δεν εννοείς τον εαυτό σου και ως τον «τροποποιητή» της ατζέντας ή των προτεραιοτήτων του μεγάλου και πολυσυνθετικού κομματικού σχηματισμού, του ΠΑΣΟΚ. Αρνείσαι να εκλογικεύσεις την κριτική άρθρωση με το σύστημα και τον προεξάρχοντα φορέα του.

Είναι λίγο και ταπεινό για την επαναστατική σου μεγαλοφυΐα να καταδικάζεσαι στην εφαρμοσμένη πολιτική (και δεν εννοώ την κυβερνητική συνεργασία αλλά την έλλογη και συνεχή πολιτική πίεση με συγκεκριμένες και επεξεργασμένες θέσεις). Ωραία, τότε επίτρεψε στον ΣΕΒ να το κάνει, άφησε τους «κολεγιάρχες» ή τα σκληρά lobbies προμηθευτών να το κάνουν για λογαριασμό σου. Εσύ μείνε να σκίζεις ναρκισσιστικά τις σάρκες σου, μείνε εκτός Βουλής, σχοινοβάτησε στην κόψη των προσωπικών φιλοδοξιών και των δημοσίων σχέσεων.

Περίπου εκεί αναπτύσσεται το αυτοακυρωτικό δράμα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά φοβάμαι και ευρύτερα της Αριστεράς. Κοινωνική αυτοαδρανοποίηση πίσω από στερεότυπα, πίσω από έναν ομοιωματικό λόγο -μια ηχώ επαναστατικότητας- αλλά το χειρότερο, πίσω από διεσταλμένα και εξοργιστικά «εγώ». Είναι πολύ ενδιαφέρον: Αποδυναμώνεται το πολιτικό σύστημα λόγω και της ιδιοτελούς ανικανότητας των φορέων του να επινοήσουν ή έστω να λειτουργήσουν στοιχειώδεις κοινωνικές φόρμες, ρίχνοντας το κόστος -εντέλει- της αυτολειτουργίας του. Ωστόσο αυτός που την πληρώνει, που εκλείπει, είναι «ο απέξω», ο λιγότερο συμμέτοχος, ο πιο αθώος, ο αριστερός. Χωρίς κέντρο, αλλά μόνο με διάσπαρτες, ανεμόδαρτες, ημιτελείς θέσεις -αυτές που επιβάλλει η κάθε «συνιστώσα» για λογαριασμό της και συχνά εναντίον των υπολοίπων. Θέσεις που δεν δένονται σε καμιά ενότητα, ένα άθυρμα από παράλληλες βουλές και πολιτικά καρούμπαλα.

Ακριβώς αυτό, η σπατάλη επεξεργασιών σ' ένα καθημερινό επικοινωνιακό μεροκάματο, τα παράθυρα απέναντι στο πρόγραμμα, η προφάνεια και οι αντιφάσεις απέναντι στην ανάλυση, το πάθος αυτοπροβολής απέναντι στην πολιτική παραγωγή, αποσυγκροτεί και διαλύει τις πολιτικές σχέσεις μέσα στο σώμα της λεγόμενης εναλλακτικής Αριστεράς.

Το πολιτικό κοινό συγχωρεί τον παροντικό και καφενειακό λόγο του Γιακουμάτου, τη μεθοδική κρυψίνοια και τα σκυλάδικα του Στυλιανίδη, συγχωρεί το αντιεκπαιδευτικό λάιφ στάιλ του Σπηλιωτόπουλου, ανέχεται (όταν δεν τις καλλιεργεί) τις λοβιτούρες των αυλικών, ακόμα συγχωρεί ασυνέπειες, ανακολουθίες, ασάφειες ή την έπαρση κάθε στελέχους του ΠΑΣΟΚ, δεν συγχωρεί όμως ευτέλειες και ευκολίες της εναλλακτικής Αριστεράς. Οταν κρύβεσαι πίσω από τα εύκολα «όχι», όταν δεν συνομιλείς, δεν συμμετέχεις, δεν προτείνεις ή προτείνεις τακτικίστικα και μαξιμαλιστικά, κάνεις ακριβώς αυτό που παραγγέλνει το σύστημα: γίνεσαι περιθωριακή και αδρανής πολιτική ηθογραφία. Είτε μπει είτε δεν μπει ο ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, είτε τηρηθεί είτε όχι η εσωκομματική εκλογική ανακωχή, ο αέρας του μπαλονιού θα βγει. Το πρόβλημα ποιότητας, έτσι κι αλλιώς, θα εκδηλωθεί αμέσως μετά τις εκλογές.

*ζωγράφος, επ. καθηγητής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ