Ο ΜΗΝΑΣ ΚΑΦΑΤΟΣ ΣΤΟ «ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ»
Η βαθιά ριζωμένη πίστη του ότι ο άνθρωπος
είναι το Σύμπαν και ότι η παρατήρηση και η εμπειρία μπορούν να
ξεκλειδώσουν πολλά μυστικά του βρίσκεται στον πυρήνα του επιστημονικού
έργου του καθηγητή Υπολογιστικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Chapman των
ΗΠΑ, Μηνά Καφάτου, ο οποίος βρέθηκε αυτές τις μέρες στην Αθήνα για να
μιλήσει στο Μέγαρο Μουσικής.
Στη διάλεξη που έδωσε στην κατάμεστη αίθουσα
«Δημήτρης Μητρόπουλος» μίλησε για τη συνειδητότητα, την κβαντική φυσική
και το πόσο διαφορετικά εξετάζει τον κόσμο σε σχέση με την κλασική
φυσική, δίνοντας κεντρικό ρόλο στον παρατηρητή. «Η συνειδητότητα είναι η
φύση μας. Είναι ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο, οι εμπειρίες μας.
Είναι το πιο κοντινό πράγμα στον άνθρωπο» τονίζει, μιλώντας στο «Εθνος
της Κυριακής».
Ο Μηνάς Καφάτος λέει ότι η αρχαία φιλοσοφία -και κυρίως η δυτική- συνδέεται άμεσα με τη συνειδητότητα. Αναφέρεται συγκεκριμένα στον Σωκράτη και τη φράση «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». «Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι δεν μπορώ να ξέρω κάτι έξω από τη δική μου εμπειρία. Έτσι το ερμηνεύω εγώ, στην ουσία, δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα εκτός από τη δική μας ερμηνεία. Δεν υπάρχει στην ουσία αντικειμενική γνώση. Βεβαίως υπάρχει μια εξωτερική πραγματικότητα αλλά χωρίς την παρατήρηση, αυτό πώς μπορούμε να το ξέρουμε; Και τελικά καταλήγει να μοιάζει με πεποίθηση. Και εδώ ανοίγουμε ένα μεγάλο θέμα. Δεν λέω ότι η παρατήρηση εξαρτάται από συγκεκριμένο άτομο ούτε λέω ότι η πραγματικότητα είναι σχετική. Απλά λέω ότι δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη από την παρατήρηση».
Σε εμφανές σημείο στην ιστοσελίδα του, ο καθηγητής Καφάτος αναφέρεται στη συνειδητότητα και όλες τις επόμενες επιστημονικές διαπιστώσεις που θα τη συνοδεύσουν ως το σημαντικότερο άλμα που έχει γίνει από την εποχή της Αναγέννησης και μετά. Εξηγεί αυτή του την πεποίθηση τονίζοντας ότι «ο ενσυνείδητος παρατηρητής θα τοποθετηθεί στο κέντρο του κόσμου και δεν θα είναι μια απλή μονάδα. Όλοι μας ως άνθρωποι έχουμε μια αντικειμενική παρουσία σε αυτό που λέμε Σύμπαν. Δεν είμαστε ένα αποτέλεσμα διαφόρων εξελίξεων που έγιναν τυχαία. Παίζουμε κεντρικό ρόλο. Η εξέλιξη δεν είναι αποτέλεσμα διαφόρων καταστάσεων οι οποίες έγιναν έτσι στα τυφλά. Επομένως ο κόσμος που βλέπουμε γύρω μας δεν είναι τυχαίος. Νομίζω ότι ο άνθρωπος θα ανέβει σε υψηλότερη μοίρα από αυτή που είναι σήμερα. Και από τη στιγμή που ο άνθρωπος είναι τόσο κεντρικός, η ζωή στον πλανήτη είναι μοναδική και έχει μια θεία πλευρά που δεν είναι τυχαία».
Αυτή η αναφορά στο θείο έχει κεντρικό ρόλο στη σκέψη του Μηνά Καφάτου. Είναι ένας από τους επιστήμονες που δεν διστάζουν να πουν ότι η επιστήμη και η πνευματικότητα δεν έχουν μεγάλες διαφορές. Πριν από λίγα χρόνια μάλιστα είχε απαντήσει μέσω επιστολής στον Στίβεν Χόκινγκ όταν εκείνος είχε γράψει ότι δεν υπάρχει Θεός. «Αυτά τα δύο λειτουργούν συμπληρωματικά. Μιλάμε για τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος αλλά τελικά για το ίδιο νόμισμα. Οι διαφορές έρχονται στην επιφάνεια επειδή υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι η πραγματικότητα είναι απλώς και μόνο εξωτερική. Εγώ λέω ότι είναι και εσωτερική και δεν μπορείς να την ξεχωρίσεις. Η λεγόμενη αντίθεση της επιστήμης και της πνευματικότητας έχει να κάνει με το αν ισχύει μόνο το ένα ή μόνο το άλλο. Ισχύουν και τα δύο».
Ευαίσθητος για το περιβάλλον
Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του με τίτλο «Είσαι Το Σύμπαν», το οποίο συνέγραψε με τον διάσημο εναλλακτικό γιατρό και συγγραφέα βιβλίων αυτοβελτίωσης Ντίπακ Τσόπρα. Τι θα πραγματεύεται αυτό το βιβλίο; «Αυτό που λέμε είναι ότι η δική μας η παρουσία είναι παγκόσμια παρουσία. Αν θέλεις να ξέρεις για το Σύμπαν μελέτησε τον άνθρωπο, αν θέλεις να ξέρεις για τον άνθρωπο μελέτησε το Σύμπαν. Είναι μια παλιά αρχή του φιλοσόφου Ερμή του Τρισμέγιστου που έλεγε "ό,τι πάνω και κάτω, ό,τι εδώ και εκεί". Οι αρχές που έχουν να κάνουν με το Σύμπαν έχουν να κάνουν και με τον άνθρωπο. Και φυσικά με όλα τα όντα».
Ο καθηγητής Καφάτος έχει ασχοληθεί συστηματικά με τα μεγάλα περιβαλλοντικά ζητήματα που απασχολούν τον πλανήτη, όπως για παράδειγμα την κλιματική αλλαγή, αφιερώνοντας σε αυτά σημαντικό μέρος του επιστημονικού του έργου. Όπως λέει, «αυτό δεν είναι ανεξάρτητο από τη συνειδητότητα. Κυρίως στη Δύση θεωρούμε τη φύση σαν να είναι ένα πεδίο που πρέπει να κατακτηθεί από τον άνθρωπο. Πλέον έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο που δεν μπορούμε να αγνοούμε τι κάνουμε και πώς συνδέονται ή δεν συνδέονται οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας με όσα συμβαίνουν στον πλανήτη. Δεν μπορούμε πια να ξεχωρίζουμε την πρόοδό μας ως άνθρωποι από την πρόοδο στα κοινά πράγματα όπως το περιβάλλον», σημειώνει.
Σε όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής πορείας του ο Μηνάς Καφάτος δεν έχασε ποτέ την επαφή του με την Ελλάδα, την οποία επισκέπτεται τακτικότατα. Επομένως έχει κατασταλαγμένη άποψη για όσα βλέπει να διαδραματίζονται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και πιστεύει ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό. «Είναι και ηθικό ζήτημα, είναι ένας μη ολοκληρωμένος τρόπος σκέψης που άφησε έξω τον παράγοντα άνθρωπο. Είτε μιλάμε για την Ευρώπη, είτε για το ελληνικό πολιτικό σύστημα, είτε για την κοινωνία γενικότερα γίνονται πράγματα που είναι αντίθετα με τη φιλοσοφία και αντίθετα με τον Σωκράτη. Ο άνθρωπος ήταν το μέτρο των πάντων και πλέον μιλάμε για ένα σωρό άλλα πράγματα αλλά όχι γι' αυτόν.
Παράλληλα, οι μόνες λύσεις που αναζητούμε είναι εξωτερικές, αλλά θα πρέπει να υπάρχουν και εσωτερικές. Θα πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε την απέναντι πλευρά σαν εχθρό και να τη δαιμονοποιούμε. Αυτά που συμβαίνουν μας σπρώχνουν στον γκρεμό. Και κάπου εδώ συμφωνώ με τον Στίβεν Χόκινγκ που λέει ότι αν συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο, μπορεί να αυτοκαταστραφούμε και θα είναι το τέλος του ωραίου πράγματος που λέγεται Γη».
ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ
svogiatzakis@pegasus.gr
******************************
«Δεν υπάρχει αντίθεση επιστήμης - πνευματικότητας, ισχύουν και τα δύο»
Η βαθιά ριζωμένη πίστη του ότι ο άνθρωπος
είναι το Σύμπαν και ότι η παρατήρηση και η εμπειρία μπορούν να
ξεκλειδώσουν πολλά μυστικά του βρίσκεται στον πυρήνα του επιστημονικού
έργου του καθηγητή Υπολογιστικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Chapman των
ΗΠΑ, Μηνά Καφάτου, ο οποίος βρέθηκε αυτές τις μέρες στην Αθήνα για να
μιλήσει στο Μέγαρο Μουσικής.
 |
Ο Μηνάς Καφάτος λέει ότι η αρχαία φιλοσοφία -και κυρίως η δυτική- συνδέεται άμεσα με τη συνειδητότητα. Αναφέρεται συγκεκριμένα στον Σωκράτη και τη φράση «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». «Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι δεν μπορώ να ξέρω κάτι έξω από τη δική μου εμπειρία. Έτσι το ερμηνεύω εγώ, στην ουσία, δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα εκτός από τη δική μας ερμηνεία. Δεν υπάρχει στην ουσία αντικειμενική γνώση. Βεβαίως υπάρχει μια εξωτερική πραγματικότητα αλλά χωρίς την παρατήρηση, αυτό πώς μπορούμε να το ξέρουμε; Και τελικά καταλήγει να μοιάζει με πεποίθηση. Και εδώ ανοίγουμε ένα μεγάλο θέμα. Δεν λέω ότι η παρατήρηση εξαρτάται από συγκεκριμένο άτομο ούτε λέω ότι η πραγματικότητα είναι σχετική. Απλά λέω ότι δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη από την παρατήρηση».
Σε εμφανές σημείο στην ιστοσελίδα του, ο καθηγητής Καφάτος αναφέρεται στη συνειδητότητα και όλες τις επόμενες επιστημονικές διαπιστώσεις που θα τη συνοδεύσουν ως το σημαντικότερο άλμα που έχει γίνει από την εποχή της Αναγέννησης και μετά. Εξηγεί αυτή του την πεποίθηση τονίζοντας ότι «ο ενσυνείδητος παρατηρητής θα τοποθετηθεί στο κέντρο του κόσμου και δεν θα είναι μια απλή μονάδα. Όλοι μας ως άνθρωποι έχουμε μια αντικειμενική παρουσία σε αυτό που λέμε Σύμπαν. Δεν είμαστε ένα αποτέλεσμα διαφόρων εξελίξεων που έγιναν τυχαία. Παίζουμε κεντρικό ρόλο. Η εξέλιξη δεν είναι αποτέλεσμα διαφόρων καταστάσεων οι οποίες έγιναν έτσι στα τυφλά. Επομένως ο κόσμος που βλέπουμε γύρω μας δεν είναι τυχαίος. Νομίζω ότι ο άνθρωπος θα ανέβει σε υψηλότερη μοίρα από αυτή που είναι σήμερα. Και από τη στιγμή που ο άνθρωπος είναι τόσο κεντρικός, η ζωή στον πλανήτη είναι μοναδική και έχει μια θεία πλευρά που δεν είναι τυχαία».
Αυτή η αναφορά στο θείο έχει κεντρικό ρόλο στη σκέψη του Μηνά Καφάτου. Είναι ένας από τους επιστήμονες που δεν διστάζουν να πουν ότι η επιστήμη και η πνευματικότητα δεν έχουν μεγάλες διαφορές. Πριν από λίγα χρόνια μάλιστα είχε απαντήσει μέσω επιστολής στον Στίβεν Χόκινγκ όταν εκείνος είχε γράψει ότι δεν υπάρχει Θεός. «Αυτά τα δύο λειτουργούν συμπληρωματικά. Μιλάμε για τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος αλλά τελικά για το ίδιο νόμισμα. Οι διαφορές έρχονται στην επιφάνεια επειδή υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι η πραγματικότητα είναι απλώς και μόνο εξωτερική. Εγώ λέω ότι είναι και εσωτερική και δεν μπορείς να την ξεχωρίσεις. Η λεγόμενη αντίθεση της επιστήμης και της πνευματικότητας έχει να κάνει με το αν ισχύει μόνο το ένα ή μόνο το άλλο. Ισχύουν και τα δύο».
Ευαίσθητος για το περιβάλλον
Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του με τίτλο «Είσαι Το Σύμπαν», το οποίο συνέγραψε με τον διάσημο εναλλακτικό γιατρό και συγγραφέα βιβλίων αυτοβελτίωσης Ντίπακ Τσόπρα. Τι θα πραγματεύεται αυτό το βιβλίο; «Αυτό που λέμε είναι ότι η δική μας η παρουσία είναι παγκόσμια παρουσία. Αν θέλεις να ξέρεις για το Σύμπαν μελέτησε τον άνθρωπο, αν θέλεις να ξέρεις για τον άνθρωπο μελέτησε το Σύμπαν. Είναι μια παλιά αρχή του φιλοσόφου Ερμή του Τρισμέγιστου που έλεγε "ό,τι πάνω και κάτω, ό,τι εδώ και εκεί". Οι αρχές που έχουν να κάνουν με το Σύμπαν έχουν να κάνουν και με τον άνθρωπο. Και φυσικά με όλα τα όντα».
Ο καθηγητής Καφάτος έχει ασχοληθεί συστηματικά με τα μεγάλα περιβαλλοντικά ζητήματα που απασχολούν τον πλανήτη, όπως για παράδειγμα την κλιματική αλλαγή, αφιερώνοντας σε αυτά σημαντικό μέρος του επιστημονικού του έργου. Όπως λέει, «αυτό δεν είναι ανεξάρτητο από τη συνειδητότητα. Κυρίως στη Δύση θεωρούμε τη φύση σαν να είναι ένα πεδίο που πρέπει να κατακτηθεί από τον άνθρωπο. Πλέον έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο που δεν μπορούμε να αγνοούμε τι κάνουμε και πώς συνδέονται ή δεν συνδέονται οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας με όσα συμβαίνουν στον πλανήτη. Δεν μπορούμε πια να ξεχωρίζουμε την πρόοδό μας ως άνθρωποι από την πρόοδο στα κοινά πράγματα όπως το περιβάλλον», σημειώνει.
Σε όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής πορείας του ο Μηνάς Καφάτος δεν έχασε ποτέ την επαφή του με την Ελλάδα, την οποία επισκέπτεται τακτικότατα. Επομένως έχει κατασταλαγμένη άποψη για όσα βλέπει να διαδραματίζονται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και πιστεύει ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό. «Είναι και ηθικό ζήτημα, είναι ένας μη ολοκληρωμένος τρόπος σκέψης που άφησε έξω τον παράγοντα άνθρωπο. Είτε μιλάμε για την Ευρώπη, είτε για το ελληνικό πολιτικό σύστημα, είτε για την κοινωνία γενικότερα γίνονται πράγματα που είναι αντίθετα με τη φιλοσοφία και αντίθετα με τον Σωκράτη. Ο άνθρωπος ήταν το μέτρο των πάντων και πλέον μιλάμε για ένα σωρό άλλα πράγματα αλλά όχι γι' αυτόν.
Παράλληλα, οι μόνες λύσεις που αναζητούμε είναι εξωτερικές, αλλά θα πρέπει να υπάρχουν και εσωτερικές. Θα πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε την απέναντι πλευρά σαν εχθρό και να τη δαιμονοποιούμε. Αυτά που συμβαίνουν μας σπρώχνουν στον γκρεμό. Και κάπου εδώ συμφωνώ με τον Στίβεν Χόκινγκ που λέει ότι αν συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο, μπορεί να αυτοκαταστραφούμε και θα είναι το τέλος του ωραίου πράγματος που λέγεται Γη».
ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ
svogiatzakis@pegasus.gr
******************************
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου