ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΑΣ

Η ανθρώπινη ψυχή

Από τον Ιρβιν Γιάλομ ως τον Χανς Φάλαντα, 

από τον Φρόιντ ως τον Λακάν

  Λαμπρινή Κουζέλη

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 16 Ιουλίου 2013

Ποιητής - πρόσφατο έργο του το Τζούλια 2 (Αγρα, 2010) -, δοκιμιογράφος και ψυχίατρος. Ο Γιάννης Ζέρβας, ο μεταφραστής, μαζί με την Ευαγγελία Ανδριτσάνου, του Ιρβιν Γιάλομ στην Ελλάδα, αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνος της Ψυχικής Υγείας Γυναικών στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, μας προτείνει αφηγήματα αλλά και ευκολοδιάβαστα μελετήματα για τις ανθρώπινες σχέσεις, τη μητρότητα, τα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής και μυθικές προσωπικότητες της ψυχανάλυσης.

Γιώργος Βαμβαλής, Ξαναδιαβάζοντας τον Φρόιντ. Μια επανάληψη σε 30 απλά μαθήματα (Επίκουρος, 2000). Για όσους θέλουν να καταλάβουν τα βασικά στοιχεία της θεωρίας του Φρόιντ με έναν εξαιρετικά εύληπτο τρόπο, μαθαίνοντας ταυτόχρονα και διάφορα για τον ίδιο. Ο Βαμβαλής, ο οποίος δεν είναι ψυχίατρος - και είναι σημαντικό αυτό -, διαβάζει σωστά, καταλαβαίνει σωστά και αφηγείται γλαφυρά.

Irvin Yalom, Το πρόβλημα Σπινόζα (μτφ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου, Αγρα, 2011). Μην το διαβάσετε για να μάθετε για τον φιλόσοφο Σπινόζα, όσο σημαντικός κι αν είναι. Διαβάστε το για να καταλάβετε την ψυχή των ναζιστών, από έναν συγγραφέα που είναι απολύτως ικανός να εμβαθύνει και να παρουσιάζει με τρόπο που να μπορεί να δώσει τις ανθρώπινες διαστάσεις τους παράλληλα με τις απάνθρωπες. Επίκαιρο και απαραίτητο.

Stanislas Tomkiewicz, Η κλεμμένη εφηβεία (μτφ. Γρηγόρης Αμπατζόγλου, University Studio Press, 2012). Η αυτοβιογραφία του πολωνοεβραίου ψυχιάτρου γραμμένη με χιούμορ, μέτρο και ακρίβεια, πράγμα που κάνει τη φρίκη του στρατοπέδου συγκέντρωσης να αναδίνεται εντονότερη και τις κλινικές του προσπάθειες στη Σαλπετριέρ και στο Βιτρί ως τον Μάη του '68 να διατηρούν απολύτως την αξία τους καθώς απομυθοποιούνται. Μια αφήγηση που αποκαθιστά την κατάφαση στη ζωή.

Gerard Haddad, Τη μέρα που με υιοθέτησε ο Λακάν (μτφ. Μελανία Κάκουρου, Ιστιοφόρο, 2005). Αναρωτηθήκατε ποτέ αν ο Λακάν ήταν ιδιοφυΐα, τρελός ή απατεώνας; Το βιβλίο του Χαντάντ με συνάρπασε. Περιγράφει τόσο καθαρά όλη την προσωπική του θεραπεία με τον Λακάν, έτσι που η φυσιογνωμία και οι πρακτικές του «δασκάλου» γίνονται ανάγλυφες. Αποκτά κανείς μια εικόνα του πώς λειτουργούσε ο Λακάν που δεν φαίνεται πουθενά στα θεωρητικά κείμενά του. Και μάλιστα από κάποιον που δεν έπαψε ποτέ να τον πιστεύει, παρά τα απίστευτα που περιγράφει ότι του έκανε.

Λίντε Ζαλμπέρ, Λου Αντρέας Σαλομέ: Η βιογραφία μιας μοιραίας γυναίκας (μτφ. Χριστίνα Λούμελ-Αυγερινού, Μελάνι, 2005). Ενας μύθος ψυχαναλυτικός (αλλά και σύγχρονος ελληνικός) αποδίδεται με λεπτομέρειες. Αρκετές για να γίνουν αντιληπτές οι διαστάσεις της σαγήνης αλλά και της γυναίκας - και μάλιστα με πολλές φωτογραφίες.

Georg Buchner, Λεντς (μτφ. Αλέξανδρος Ισαρης, Αγρα, 2005). Ενα μοναδικό βιβλίο, μοναδικά μεταφρασμένο. Ο Μπύχνερ, ως νέος γιατρός, καταγράφει τη σταδιακή είσοδο στην τρέλα του Λεντς με έναν τρόπο που αποτελεί ταυτόχρονα σπάνια λογοτεχνία και ανεκτίμητη ψυχοπαθολογική μελέτη.

Georges Devereux, Μύθος και γυναίκα (μτφ. Μαρία Φιλιππακοπούλου, Εκδόσεις Σχολής Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, 2005). Ο διάσημος ελληνιστής εθνοψυχολόγος προσεγγίζει τους αρχαίους ελληνικούς μύθους από τη σκοπιά της ψυχανάλυσης. Αλλά ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η εισαγωγή του. Πουθενά δεν έχω διαβάσει τόσο ξεκάθαρα και τόσο εύγλωττα διατυπωμένη την ανάλυση της διαφοράς ανάμεσα στα δύο φύλα και τη σημασία της μη ισοπέδωσης αυτής της διαφοράς.

Γ. Κίσσας (εισηγητής), Εγώ κι εσύ και οι άλλοι. 11 έλληνες ψυχοθεραπευτές ξετυλίγουν το κουβάρι των οικογενειακών σχέσεων (Αρμός, 2011). Συνεντεύξεις από μια σειρά διάσημων ελλήνων ψυχιάτρων, μεταγραμμένες από μια ραδιοφωνική εκπομπή, που διαγράφουν ένα πανόραμα των ελλήνων οικογενειακών θεραπευτών.

Hans Fallada, Ο πότης (μτφ. Εμη Βαϊκούση, Κίχλη, 2012). Ενας κλονισμένος γάμος οδηγεί στο ποτό. Και η ψυχογραφία ενός ανθρώπου που ασφυκτιά στο σύστημα άτεγκτων κανόνων της σύγχρονης Γερμανίας, έρμαιου στον αλκοολισμό, που τον οδηγεί σε παραβατική συμπεριφορά και εγκλείεται στο άσυλο, δίνει μια ψυχογραφία παράλληλα με μια πολύ επιδέξια γραμμένη σύγχρονη κοινωνιογραφία.

Daniel Stern, Nadia Bruschweiller-Stern, The birth of a mother (Basic Books, 1998). Το βιβλίο πραγματεύεται τη σταδιακή αλλαγή της νοοτροπίας μιας γυναίκας καθώς γίνεται μητέρα περιγράφοντας και εξηγώντας τις μεταβολές με τόσο απλό και φυσικό τρόπο σαν να σε ενημέρωνε η γιαγιά σου. Γραμμένο από ένα ζευγάρι παιδοψυχιάτρου και παιδιάτρου που έχουν περάσει όλη τους τη ζωή φροντίζοντας και μελετώντας γυναίκες με τα μωρά τους. Οποια περιμένει παιδί και ξέρει έστω και μέτρια αγγλικά ας το παραγγείλει.