ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑΣ

"Κοινωνική πολιτική" για τους εύπορους, κρατική αδιαφορία για τους άπορους

    Θεόδωρος Σκυλακάκης

Πηγή: Athens Voice, 2/1/2013

Στη Θεσσαλονίκη, όπου βρισκόμουν την περασμένη εβδομάδα, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ τα συσσίτια στη δυτική πλευρά της πόλης, όπου από 1.300 ανθρώπους που σιτίζονταν καθημερινά με τη μέριμνα της τοπικής Μητρόπολης το 2010, ο αριθμός προσεγγίζει σήμερα τις 5.500 χιλιάδες και ανεβαίνει διαρκώς. Αντίστοιχα, από τα στοιχεία της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Αποστολή» της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, τα οποία ανακοινώθηκαν πριν μερικές μέρες, προκύπτει ότι δόθηκαν αντίστοιχα με δικές της προσπάθειες 3.600.000 μερίδες φαγητού, που ισοδυναμούν σε ετήσια βάση με προσφορά ενός γεύματος την ημέρα σε 10.000 ανθρώπους. Συνολικά σε όλη την Ελλάδα σιτίζονται σήμερα καθημερινά μόνο από την εκκλησία πάνω από 200.000 άνθρωποι, με τη βοήθεια βέβαια πολλών χιλιάδων εθελοντών. Εδώ πρέπει να προστεθούν όσοι καταλήγουν να ζουν με τρόφιμα από τα κοινωνικά παντοπωλεία, να δίνουν πρωινό στα παιδιά τους το οποίο παίρνουν από τις ενορίες (πηγαίνοντας εκεί κάθε εβδομάδα για να παραλάβουν γάλα και κρουασάν αξίας μόλις 3 ευρώ). Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι που προσφεύγουν στις υπηρεσίες της εκκλησίας (κατά κύριο λόγο) ή σε άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις, βρίσκονται σε πραγματική απόγνωση και αυξάνονται διαρκώς.

Τι συνεισφέρει στην προσπάθεια αυτή το κράτος και ιδίως το κεντρικό κράτος που διαθέτει και τα μεγαλύτερα ποσά από την κάθε είδους φορολογία; Κατά κανόνα απολύτως τίποτε. Το ελληνικό κράτος, που θα ξοδέψει το 2013 (δαπάνες γενικής κυβέρνησης χωρίς τόκους και χρεολύσια) 77 δις ευρώ, εκ των οποίων 42 δις για τον λεγόμενο «κοινωνικό προϋπολογισμό», δεν βρίσκει σωστό να συνεισφέρει ουσιαστικά τίποτε για όσους έχουν περιέλθει σε απόγνωση.

Η «κοινωνική» του πολιτική εξαντλείται σε κονδύλια όπως το 1,1 δις που δίνει το χρόνο επιδότηση στα ταμεία ΟΤΕ-ΔΕΗ με χρήματα των φορολογουμένων. Δηλαδή 13.000 ευρώ επιδότηση ανά συνταξιούχο για εφάπαξ, πρόωρες συντάξεις κ.λπ., που προέρχονται από το μόνο κονδύλι που δεν πειράχθηκε από τις περικοπές του 2012 και με βάση το μεσοπρόθεσμο της περίφημης τρόικας θα μείνει το ίδιο μέχρι το 2016. Δεν βρίσκει όμως ούτε ευρώ για τους ανθρώπους που είναι στην απόγνωση και τρώνε κυριολεκτικά χάρις το φιλάνθρωπο έργο, της εκκλησίας στην προκειμένη περίπτωση.

Πως εξηγείται η πολιτική αυτή της σημερινής τρικομματικής κυβέρνησης ΝΔ/ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ, αλλά και των προηγουμένων κυβερνήσεων; Η απάντηση είναι απλή. Το πολιτικό σύστημα που έχουμε πάντα αντιλαμβανόταν το κράτος ως δικό του φέουδο. Είναι χαρακτηριστική η λέξη «παροχές» (τελευταία φορά χρησιμοποιήθηκε πριν μερικές μέρες από τον πρωθυπουργό κ. Σαμαρά όταν «βρήκε» κάποια χρήματα στον προϋπολογισμό για να μοιράσει), που υποδηλώνει την πελατειακή και συντεχνιακή νοοτροπία του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος. Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τη λέξη σαν να κάνουν χάρη σε κάποιες κοινωνικές ομάδες. Ενώ (θα έπρεπε να συναισθάνονται ότι) απλώς εκπληρώνουν την στοιχειώδη υποχρέωσή τους να διαχειρίζονται με βάση την κοινωνική βούληση και το δημόσιο συμφέρον, τα χρήματα που το κοινωνικό σύνολο έχει διαθέσει μέσω της φορολογίας για λόγους κοινωνικής, συνοχής, αλληλεγγύης και δικαιοσύνης. Για αυτό και θα έπρεπε να είναι δέσμιοι κάποιων κανόνων στη διαχείριση προπαντός αυτών των χρημάτων. Με βασικότερο κανόνα ότι προηγούνται όσοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Εδώ ισχύει το αντίθετο. Προηγούνται όσοι μπορούν να δώσουν τις περισσότερες ψήφους ή/και να εκβιάσουν αποτελεσματικότερα και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Με τελευταίους όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη που μένουν να σιτίζονται –κυριολεκτικώς- από τη φιλανθρωπία.

Τι πρέπει να γίνει; Σε μια χώρα που θα έχει για πολλά χρόνια τεράστια ανεργία και ανθρώπους με αρνητική περιουσία (δηλαδή ανθρώπους που τα χρέη τους ξεπερνούν τόσο την περιουσία τους και πολλές φορές και τη δυνατότητα τους να τα εξυπηρετήσουν), είναι προφανές ότι είναι ζωτικής σημασίας η στροφή της κοινωνικής πολιτικής από την άγρα ψήφων στην πραγματική αλληλεγγύη και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Επίσης είναι προφανές ότι τα χρήματα που διαθέτει το κράτος πρέπει να χρησιμοποιηθούν με πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, την οποία επιδεικνύουν οι προσπάθειες που προαναφέραμε, ενώ το κράτος/παραδοσιακό πολιτικό σύστημα απέδειξε διαχρονικά απίστευτη ανικανότητα και διαφθορά στον τρόπο που διαχειρίστηκε τα χρήματα που διέθεταν οι φορολογούμενοι για κοινωνική πολιτική. Συντάξεις σε νεκρούς, ψευτοαναπήρους, γραφειοκρατία κ.λπ. Και βέβαια το κράτος/παραδοσιακό πολιτικό σύστημα συνεχίζει ακόμα και σήμερα να ξοδεύει τα χρήματά των φορολογουμένων με προκλητικό τρόπο σε πρόωρες συντάξεις και πολυτελή εφάπαξ, σε ανθρώπους που δεν έχουν δώσει ποτέ αντίστοιχες εισφορές (τελευταία προκλητική αλλά άγνωστη ιστορία τα εφάπαξ που συνεχίζει να δίνει η Τράπεζα της Ελλάδος). Όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν με μια συστηματική και οργανωμένη ανακατανομή των χρημάτων του κοινωνικού προϋπολογισμού υπέρ των πραγματικά αδυνάτων. Δεν μιλάμε για μερικά εκατομμύρια, αλλά για δισεκατομμύρια, αφού -όπως προαναφέραμε- το σύνολο του κοινωνικού προϋπολογισμού φτάνει (μετά τις περικοπές), τα 42 δις ευρώ.

Πριν όμως τη συνολική αναθεώρηση του κοινωνικού προϋπολογισμού προηγείται η άμεση ενίσχυση των κάθε είδους φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων (περιλαμβανόμενης βεβαίως και της εκκλησίας), που απευθύνονται σε όσους βρίσκονται σε απόγνωση. Σε πρώτη φάση με πρακτικά μέτρα αμέσου εφαρμογής. Για παράδειγμα ρεύμα με κοινωνικό τιμολόγιο, που θα χρηματοδοτείται από το κεντρικό κράτος για το μαγείρεμα των συσσιτίων. Στη συνέχεια δε με σοβαρή οικονομική ενίσχυση όλης αυτής της προσπάθειας, μέσα από τη διαδικασία των συμπληρωματικών κονδυλίων («matching funds»). Δηλαδή ποσών που θα δίδονται με την προϋπόθεση ότι εκτελών το φιλανθρωπικό έργο καλύπτει με δικούς του πόρους σημαντικό μέρος του κόστους του έργου (τουλάχιστον 50%).

Η διαδικασία αυτή σε συνδυασμό με ένα ανεξάρτητο σύστημα πιστοποίησης των παρεχομένων υπηρεσιών, που θα πραγματοποιείται από ιδιωτικούς οργανισμούς πιστοποίησης και θα ελέγχεται από το κράτος, μπορεί να αξιοποιήσει τα χρήματα των φορολογουμένων κατά τον καλύτερο τρόπο προσφέροντας τεράστια ανακούφιση σε όσους –και είναι πολλοί και γίνονται όλο και περισσότεροι- βρίσκονται σε απόγνωση και αποφορτίζοντας ταυτόχρονα την κοινωνική ένταση.