Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συνοπτική και ολοκληρωμένη ιστορία της Ελλάδας από το 1821 έως το 2015, με όλα τα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που διαμόρφωσαν το νεότερο ελληνικό κράτος. Διαφέρει από άλλες παρόμοιες γενικές ιστορίες γιατί προβάλλει την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία ως ουσιώδες και όχι ως περιφερειακό στοιχείο.
Συγγραφέας του είναι ο γνωστός φιλέλληνας Τόμας Γκάλλαντ, σπουδαίος ιστορικός με αρκετές μελέτες στο ενεργητικό του για την Ελλάδα, καθηγητής Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. Προϊόν πολύχρονης έρευνας, το βιβλίο του καταγράφει με συναρπαστικό τρόπο την ιστορία της χώρας μας κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, απαντώντας σε καίρια ερωτήματα, όπως: Ποιες δυνάμεις και ποια γεγονότα διαμόρφωσαν την Ελλάδα και τους Έλληνες; Τι ρόλο έπαιξαν η αστικοποίηση, η οικονομική ανάπτυξη, ο εκσυγχρονισμός, οι πολιτισμικές αλλαγές κ.λπ.;
Κατά την εξέταση του αντίκτυπου που είχαν τα μεγάλα γεγονότα στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων και στη διαμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας, τρεις είναι οι άξονες που κυριαρχούν στο βιβλίο: η ταυτότητα των Ελλήνων, η γεωπολιτική θέση της χώρας στο σταυροδρόμι Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, και η ελληνική δια-
σπορά – κρίσιμος παράγοντας για την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας και τις σχέσεις με τον έξω κόσμο, καθώς ο λεγόμενος «ελληνικός κόσμος» σήμαινε πάντα πολύ περισσότερα από το νότιο άκρο της Βαλκανικής Χερσονήσου.
«Η ιστορία της Ελλάδας δεν είναι απλώς η ιστορία μιας μικρής χώρας που βρίσκεται ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση και στον παγκόσμιο Βορρά και Νότο, αλλά λειτουργεί ως μετωνυμία της έλευσης και της εξέλιξης της ίδιας της νεωτερικότητας, όπως ελπίζω ότι καταδεικνύεται μέσα από την ιστορία που αφηγείται το βιβλίο», αναφέρει ο συγγραφέας.
Σε λίγα χρόνια η Ελλάδα θα γιορτάσει τη διακοσιοστή επέτειο της Επανάστασης του 1821. Οι εορτασμοί που θα γίνουν θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε «αναστοχασμούς σχετικά με την εξέλιξη της χώρας κατά τα τελευταία διακόσια χρόνια» και, δεδομένης της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα από το 2008, «οι άνθρωποι θα αναζητήσουν στο παρελθόν τα αίτια της σημερινής κατάστασης», επισημαίνει ο Γκάλλαντ στον Πρόλογό του για την ελληνική έκδοση. Ο ίδιος δεν δίνει μια σχετική απάντηση, παρότι ανάμεσα στα νέα κεφάλαια που προσθέτει από την έκδοση του 2001 (Bloomsbury), συμπληρώνει και ένα δωδέκατο, το τελευταίο («Από την ευημερία στη χρεοκοπία στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης 1990-2015»), το οποίο αναφέρεται και στην ελληνική κρίση χρέους – χωρίς τα προηγούμενα κεφάλαια να αποτελούν «πρελούδιο στο σήμερα», όπως λέει. Ο Γκάλλαντ πιστεύει ότι «το παρελθόν δεν καθορίζει το μέλλον, αλλά δημιουργεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα». Στην περίπτωση της Ελλάδας, «πρέπει να εντάξουμε την ιστορία της χώρας στο βαλκανικό, το μεσογειακό, το ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο πλαίσιο που περιλαμβάνει και την ελληνική διασπορά. Με τον τρόπο αυτό έχουμε τη δυνατότητα να συγκρίνουμε και να αντιπαραβάλουμε τα γεγονότα στην Ελλάδα με τις εξελίξεις αλλού». Με άλλα λόγια, κατά τον συγγραφέα, «πρέπει να αφηγηθούμε την ιστορία της Ελλάδας μέσα σε ένα χωρικό ευρύτερο από τα όρια της χώρας αυτής καθαυτήν». Ακριβώς αυτό κάνει ο ίδιος, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την ενδεχομενικότητα όσο και το ιστορικό πλαίσιο.
«Το βιβλίο επιχειρεί να εξηγήσει τι συνέβη, πότε συνέβη, γιατί συνέβη και πώς το βίωσαν οι άνθρωποι. Στη συνέχεια επιχειρεί να δείξει πώς τα αποτελέσματα της ενδεχομενικότητας διαμόρφωσαν το πλαίσιο για όσα ακολούθησαν», τονίζει στον Πρόλογό του.
Για να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των ιστορικών γεγονότων, ο συγγραφέας παραθέτει σημαντικές πρωτογενείς πηγές (μαρτυρίες, ντοκουμέντα, λογοτεχνικές περιγραφές), ενώ διανθίζει τα κεφάλαια με φωτογραφικό υλικό και γραφήματα.
Η «Νεότερη Ελλάδα» του Γκάλλαντ είναι μια άκρως ενδιαφέρουσα και ευκολοδιάβαστη αφήγηση, που μας βοηθά να κατανοήσουμε την πολυσύνθετη ιστορία του ελληνικού έθνους καθώς και τη θέση της χώρας μας στα Βαλκάνια, την Ευρώπη και τον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας.
Ο Thomas W. Gallant είναι καθηγητής και κάτοχος της Τιμητικής Έδρας «Nickolas Family» για την Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Η εμπειρία της αποικιακής κυριαρχίας. Πολιτισμός, ταυτότητα και εξουσία στα Επτάνησα 1817-1864 και έχει επιμεληθεί το δεκάτομο έργο Edinburgh History of the Greeks.
H Δήμητρα Λαμπροπούλου διδάσκει νεότερη και σύγχρονη ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η Κατερίνα Γαρδίκα δίδασκε νεότερη ελληνική ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.