Άρης Μαλανδράκης
Κι αν ο Σπίλμπεργκ διάβαζε Μποστ;
Η «Γέφυρα των Κατασκόπων» που
προβάλλεται αυτές τις μέρες στις κινηματογραφικές αίθουσες, είναι μια
ταινία «εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα» όπως γράφει στην εισαγωγή. Η
ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ αναφέρεται σε μια –ιστορική- ανταλλαγή
κατασκόπων που έγινε στο Βερολίνο, την περίοδο του ψυχρού πολέμου.
Επρόκειτο για ένα πράκτορα της KGB, τον Ρούντολφ Άμπελ, που είχε
συλληφθεί στις ΗΠΑ και έναν Αμερικανό πιλότο, τον Φράνσις Γκάρι Πάουερς,
το κατασκοπευτικό αεροσκάφος του οποίου είχε καταρριφθεί στο έδαφος της
Σοβιετικής Ένωσης.
Η σκηνοθεσία του Σπίλμπεργκ είναι (όπως πάντα) ευπρόσωπη και στιβαρή. Και η ματιά του (όπως πάντα) αμετακίνητη: από τη μεριά του αμερικανικού ιδεώδους και τρόπου ζωής, εξετάζοντας τον υπόλοιπο κόσμο. Θα είχε ενδιαφέρον, ωστόσο, αν ο Σπίλμπεργκ μπορούσε να διαβάσει τον Μποστ. Γιατί εκεί θα έβρισκε μια πραγματική φλέβα χρυσού που τον έκανε, ίσως, να αναθεωρήσει την σκηνοθετική του γραμμή και, αντί περιπέτειας να έκανε μια θεότρελη κωμωδία με υποδόρια πολιτική χροιά.
Την περίοδο που γινόταν η δίκη του Φράνσις Γκάρι Πάουερς στο σοβιετικό δικαστήριο (κάτι που παρουσιάζεται στην ταινία), με το γεγονός αυτό να κυριαρχεί στην επικαιρότητα, ο Μέντης Μποσταντζόγλου (Μποστ) σατίρισε με το δικό του, μοναδικό τρόπο τη λυσσαλέα μάχη της προπαγάνδας και το παιχνίδι των εντυπώσεων ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις.
Παρόλο που έχουν περάσει πενήντα πέντε ολόκληρα χρόνια από την εποχή της δίκης -και καταδίκης- του Πάουερς για κατασκοπία σε βάρος της Σοβιετικής Ένωσης, με τα στοιχεία της υπόθεσης να έχουν ξεθωριάσει ή να είναι άγνωστα σε πολλούς, τα σκίτσα του Μποστ εξακολουθούν να λειτουργούν ως… γελαστά ντοκουμέντα του ιστορικού γίγνεσθαι. «Παουερίγιεφ! Πυραβλόφσκαγια, φωτογραφόφσκαγια, Ρούσκα αεροφλότ εσένα καταρριπτόσκαγια» λέει σε ένα σκίτσο, με άψογα… ρωσοελληνικά, ο δικαστής στον κατηγορούμενο Πάουερς. Και συνεχίζει: «Ντα μιλησώφ, εξηγησώφ εις δικαστώφ, γιατί πεταξώφ, παραμονώφ της Διασκεψώφ;».
Το… «διασκεψώφ» δεν είναι άλλο από τις συνομιλίες που επρόκειτο να κάνουν οι πρόεδροι Νικίτα Χρουστσόφ και Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Η σημαντική για την παγκόσμια ειρήνη διάσκεψη ακυρώθηκε, εξαιτίας της κατάρριψης του αμερικανικού αεροπλάνου και της ομολογίας του Πάουερς ότι φωτογράφιζε εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης. Οι γελοιογραφίες του Μποστ βρίθουν από ανάλογες αναφορές, πληροφορίες και στοιχεία που αφορούν την επικαιρότητα της εποχής του, αποτελώντας ένα παράπλευρο εργαλείο γνώσης και κατανόησης των γεγονότων.
Για να ξαναγυρίσουμε όμως στην υπόθεση εργασίας: θα είχε ενδιαφέρον αν ο Σπίλμπεργκ μπορούσε να δει (και να αντιληφθεί) τη σάτιρα του Μποστ, όταν ετοίμαζε την ταινία του. Ίσως βλέπαμε τότε ένα τελείως διαφορετικό Φράνσις Γκάρι Πάουερς στην οθόνη. Ο άνθρωπος που κυριάρχησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ειδησεογραφία εκείνων των χρόνων, θα αποχαιρετούσε μετά την καταδίκη του τους γονείς του, με τα ακόλουθα… ιστορικά (και απαραιτήτως ανορθόγραφα) λόγια:
«Έχετε γεια καλέ πατήρ και σεβαστή μητέρα,
πηγαίνοντας δια τον αήρ, μου πήραν τον αέρα.
Εστέ ψυχρέμων άπαντες κε άνεφ φασαρία,
αφτά είναι σηχνότατα στην αεροπορεία».
Πηγή: Protagon.gr
Η σκηνοθεσία του Σπίλμπεργκ είναι (όπως πάντα) ευπρόσωπη και στιβαρή. Και η ματιά του (όπως πάντα) αμετακίνητη: από τη μεριά του αμερικανικού ιδεώδους και τρόπου ζωής, εξετάζοντας τον υπόλοιπο κόσμο. Θα είχε ενδιαφέρον, ωστόσο, αν ο Σπίλμπεργκ μπορούσε να διαβάσει τον Μποστ. Γιατί εκεί θα έβρισκε μια πραγματική φλέβα χρυσού που τον έκανε, ίσως, να αναθεωρήσει την σκηνοθετική του γραμμή και, αντί περιπέτειας να έκανε μια θεότρελη κωμωδία με υποδόρια πολιτική χροιά.
Την περίοδο που γινόταν η δίκη του Φράνσις Γκάρι Πάουερς στο σοβιετικό δικαστήριο (κάτι που παρουσιάζεται στην ταινία), με το γεγονός αυτό να κυριαρχεί στην επικαιρότητα, ο Μέντης Μποσταντζόγλου (Μποστ) σατίρισε με το δικό του, μοναδικό τρόπο τη λυσσαλέα μάχη της προπαγάνδας και το παιχνίδι των εντυπώσεων ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις.
Παρόλο που έχουν περάσει πενήντα πέντε ολόκληρα χρόνια από την εποχή της δίκης -και καταδίκης- του Πάουερς για κατασκοπία σε βάρος της Σοβιετικής Ένωσης, με τα στοιχεία της υπόθεσης να έχουν ξεθωριάσει ή να είναι άγνωστα σε πολλούς, τα σκίτσα του Μποστ εξακολουθούν να λειτουργούν ως… γελαστά ντοκουμέντα του ιστορικού γίγνεσθαι. «Παουερίγιεφ! Πυραβλόφσκαγια, φωτογραφόφσκαγια, Ρούσκα αεροφλότ εσένα καταρριπτόσκαγια» λέει σε ένα σκίτσο, με άψογα… ρωσοελληνικά, ο δικαστής στον κατηγορούμενο Πάουερς. Και συνεχίζει: «Ντα μιλησώφ, εξηγησώφ εις δικαστώφ, γιατί πεταξώφ, παραμονώφ της Διασκεψώφ;».
Το… «διασκεψώφ» δεν είναι άλλο από τις συνομιλίες που επρόκειτο να κάνουν οι πρόεδροι Νικίτα Χρουστσόφ και Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Η σημαντική για την παγκόσμια ειρήνη διάσκεψη ακυρώθηκε, εξαιτίας της κατάρριψης του αμερικανικού αεροπλάνου και της ομολογίας του Πάουερς ότι φωτογράφιζε εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης. Οι γελοιογραφίες του Μποστ βρίθουν από ανάλογες αναφορές, πληροφορίες και στοιχεία που αφορούν την επικαιρότητα της εποχής του, αποτελώντας ένα παράπλευρο εργαλείο γνώσης και κατανόησης των γεγονότων.
Για να ξαναγυρίσουμε όμως στην υπόθεση εργασίας: θα είχε ενδιαφέρον αν ο Σπίλμπεργκ μπορούσε να δει (και να αντιληφθεί) τη σάτιρα του Μποστ, όταν ετοίμαζε την ταινία του. Ίσως βλέπαμε τότε ένα τελείως διαφορετικό Φράνσις Γκάρι Πάουερς στην οθόνη. Ο άνθρωπος που κυριάρχησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ειδησεογραφία εκείνων των χρόνων, θα αποχαιρετούσε μετά την καταδίκη του τους γονείς του, με τα ακόλουθα… ιστορικά (και απαραιτήτως ανορθόγραφα) λόγια:
«Έχετε γεια καλέ πατήρ και σεβαστή μητέρα,
πηγαίνοντας δια τον αήρ, μου πήραν τον αέρα.
Εστέ ψυχρέμων άπαντες κε άνεφ φασαρία,
αφτά είναι σηχνότατα στην αεροπορεία».
Πηγή: Protagon.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου