Ευφράνθηκε η ψυχή μου από την ηδονή

ΑΛΚΙΦΡΟΝΟΣ* ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ

[ Αλκίφρων : Αθηναίος ρήτορας που έζησε ανάμεσα
στον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ.
Συνέγραψε μία σειρά από πλασματικές επιστολές,
οι οποίες θεωρούνται υποδείγματα "αττικού ύφους".
"Συντάκτες" των επιστολών υποτίθεται ότι είναι αγρότες,
ψαράδες, παρασιτικοί τύποι και εταίρες του αθηναϊκού 4ου αιώνα π.Χ.
Οι 124 σωζόμενες επιστολές του χωρίστηκαν από τους
γραμματολόγους σε τέσσερα βιβλία και αποτελούν
την ανάγλυφη εικόνα του ιδιωτικού βίου της εποχής
εκείνης, οι πιο πολλοί δε από τους τύπους του παρουσιάζουν
μιαν εξαιρετική ομοιότητα με τους ανθρώπους της εποχής μας.]

 ΕΤΑΙΡΙΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ (4)

*Για τη Γλυκέρα, δείτε: ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΣΣΕΣ - koutouzis.gr

 
 





 
2.* Μένανδρος (342/341-292/291 π.Χ.): ο σπουδαιότερος ποιητής της "νέας αττικής κωμωδίας". Ενώ όμως έγραψε πάνω από εκατό κωμωδίες, νίκησε μόνο οκτώ φορές στους Αθηναϊκούς θεατρικούς αγώνες.

*Δείτε: Μένανδρος - Βικιπαίδεια

H Γλυκέρα  στον Μένανδρο

Το γράμμα του βασιλιά* που μου ᾽στειλες το διάβασα , Μένανδρε, αμέσως. Μα τη θεά μας Καλλιγένεια**, που στο ναό της τώρα βρίσκομαι, ευφράνθηκε  η ψυχή μου , στην κυριολεξία, από την ηδονή, ξέχωρα απ΄ όσες περιποιήσεις έχω εδώ από τη μάνα μου και την  αδερφή μου την Ευφρονίτσα (Ευφρόνιον) . Μαζί μου είναι και  η φίλη μου η γνωστή σε σένα  -αυτή που έχει φάει πολλές  φορές στο σπίτι σου και που της επαινούσες   την εξαιρετική αττική προφορά, σαν να φοβόσουν να επαινέσεις την ίδια-τότε που χαμογέλασα και σου ᾽δωσα ένα εξαιρετικά θερμό φιλί -  το θυμάσαι αυτό, Μένανδρε; 
Βλέποντας  το πρόσωπό μου και τα μάτια μου να δείχνουν ασυνήθιστη χαρά, με ρώτησαν: «Γλυκερίτσα , τι είναι αυτό το μεγάλο και ωραίο που σου συμαβαίνει , για να  δείχνεις  τόσο διαφορετική  στην ψυχή, στη θωριά , σε όλα σου; Ακτινοβολεί το σώμα σου μια λάμψη εξαιρετική ,  λες και έχει εισακουστεί κάποια  ευχή σου».
 «Ο Πτολεμαίος,τους είπα,  ο βασιλιάς της Αιγύπτου, προσκαλεί τον Μένανδρό μου  και του δίνει , κατά κάποιον τρόπο, το μισό του βασίλειο» ***-όλα αυτά, βέβαια, τα είπα με  έμφαση και ανεβάζοντας τον τόνο της φωνής μου, ώστε να τ᾽ ακούσουν όλες οι γυναίκες που βρίσκονταν  εκεί,  κουνώντας τα χέρια μου και δείχνοντας  το γράμμα με τη βασιλική σφραγίδα. 
 «Και συ χαίρεσαι που ο καλός σου  σ΄ αφήνει εδώ πέρα;», με ρώτησαν. Αυτό, φυσικά, δεν είναι δυνατόν , Μένανδρε, να είναι αλήθεια. Εγώ, μα τις θεές, και βόδι, που λέει η παροιμία, να μου το ᾽λεγε, δεν θα μπορούσα να πιστέψω πως ο Μένανδρός μου θα ήθελε ή θα μπορούσε ποτέ ν᾽ αφήσει στην Αθήνα τη Γλυκέρα του και να πάει να βασιλεύσει , μόνος του, στην Αίγυπτο με όλα της  τα αγαθά.
  Αντίθετα, από τις επιστολές που διάβασα είναι  φανερό πως ο βασιλιάς είναι καλά πληροφορημένος για το δεσμό μας και θέλει θαρρετά  να σε εντυπωσιάσει με υπαινιγμούς, χρησιμοποιώντας (ως προς το ύφος)  αιγυπτιακούς...αττικισμούς. Προσωπικά είμαι πολύ ευχαριστημένη που η ιστορία για την ερωτική μας σχέση έχει ταξιδέψει  ώς και στην Αίγυπτο. Πάντως ο  βασιλιάς θα ᾽χει πεισθεί , απ΄όσα άκουσε  πάνω σ΄αυτό το θέμα, πως κυνηγάει το αδύνατο όταν θέλει να ταξιδέψει η Αθήνα σ᾽ αυτόν. Τι είναι, πράγματι, η Αθήνα δίχως τον Μένανδρο; Και τι είναι ο Μένανδρος δίχως τη Γλυκέρα; Εγώ του ετοιμάζω τις θεατρικές μάσκες, εγώ του φτιάχνω τα κοστούμια των ηθοποιών  και στέκομαι  στα παρασκήνια, σγίγγοντας  τα δάχτυλά μου και τρέμοντας από την αγωνία, έως ότου το κοινό να ξεσπάσει σε χειροκροτήματα· τότε μόνο  παίρνω βαθιά ανάσα, μα την Άρτεμη, και αγκαλιάζω το ιερό σου κεφάλι, που είναι η πηγή των περίφημων θεατρικών έργων.  Αυτό όμως, Μένανδρε, που είπα τότε στις φίλες μου είναι ότι είμαι  ευτυχισμένη,αφού  δεν είναι μόνο η Γλυκέρα , αλλά και υπερπόντιοι βασιλιάδες σε αγαπούν, κι ότι η φήμη σου, περνώντας τις θάλασσες, έκανε παντού γνωστά τα χαρίσματά σου.
 Η Αίγυπτος, ο Νείλος, το ακρωτήριο του Πρωτέα^**** και οι σκοπιές  στο νησί Φάρος,^***** όλα είναι ξεσηκωμένα, θέλοντας να δουν τον Μένανδρο και να ακούσουν τους φιλάργυρους, τους ερωτευμένους, τους δεισιδαίμονες, τους άπιστους, τους πατεράδες, τους γιους, τους δούλους******και γενικά όλα τα πρόσωπα που εκείνος ανεβάζει ως χαρακτήρες στη σκηνή. Όλους αυτούς θα τους ακούσουν, τον Μένανδρο όμως δεν θα τον δουν εκτός κι αν έρθουν στην Αθήνα, στο σπίτι της Γλυκέρας, και δουν την ευτυχία μου -τον διάσημο για τη δόξα του Μένανδρο να  βρίσκεται νύχτα και μέρα στο πλάι μου.[.......................]

[ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Gerontakos]

.ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

^* Αναφέρεται στην επιστολή του Αιγύπτιου βασιλιά,  την οποία υποτίθεται ότι έστειλε ο Μένανδρος μαζί με την δική του στην Γλυκέρα.. Δείτε: Πτολεμαίοι.

** Καλλιγένεια. Προσωνυμία της θεάς Δήμητρας ως προστάτιδας της τεκνοποιίας και της καρποφορίας της Γης· η λέξη σημαίνει αυτήν που έχει ωραία παιδιά. Αργότερα η επίκληση απέκτησε αυθυπαρξία, υποδηλώνοντας κάποια θεά σχετική με τη Δήμητρα, που μνημονευόταν ως κόρη της από τον Δία ή ιέρεια ή ακόλουθος της θεάς ή ακόμα ως τροφός της Περσεφόνης. Άλλοι την αναφέρουν ως ακόλουθο της Γης, ενώ ο Πολύδωρος την ταυτίζει με την ίδια τη Γη. Προς τιμήν της είχε αφιερωθεί η τρίτη και τελευταία μέρα των Θεσμοφορίων –γνωστή και με την ονομασία Κ.– που γιορταζόταν στην Αθήνα στις 13 του μήνα Πυανεψιώνα, δηλαδή μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι ένα πολύ ωραίο άγαλμα της θεάς μαζί με τους Διόσκουρους βρισκόταν στις Άκρες της Σικελίας.(Εγκυκλ. Δομή).

*** Ο Μένανδρος είχε  πάρει  ανάλογη τιμητική πρόσκληση  και από την Μακεδονία, αλλά δεν ανταποκρίθηκε θετικά σε καμία.

**** Εννοεί  το όνομα του ακρωτηρίου στο  νησί  Φάρος  μπροστά  στην Αλεξάνδρεια , που από την εποχή του Ομήρου θεωρούνταν τόπος κατοικίας του θαλάσσιου δαίμονα  Πρωτέα.

*****Φάρος της Αλεξάνδρειας

******Αναφέρεται σε  χαρακτήρες προσώπων  των κωμωδιών του Μενάνδρου.